Van ve Yöresinde Hamdani Koyunlarının Verimleri ve Morfolojik Özelliklerinin Araştırılması; II. Kuzularda Büyüme, Yaşama Gücü, Besi Performansı Kesim ve Karkas Özellikleri

Bu araştırma Hamdani kuzularında büyüme, yaşama gücü, besi performansı, kesim ve karkas özelliklerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Büyüme performansının belirlenmesinde 87, besi performansının belirlenmesinde 21, kesim ve karkas özelliklerinin belirlenmesinde 12 baş Hamdani kuzusu kullanılmıştır. Kuzular da doğum ağırlığı 4.66 kg, 90.gündeki (sütten kesim) ağırlığı 21.59 kg’dır. 0-90.gün arası dönemde ortalama günlük canlı ağırlık artışı 192 g, sütten kesimdeki (90.Gün) yaşama gücü %95.05 olarak bulunmuştur. Doğum ağırlığına ve büyümenin bazı dönemlerindeki beden ağırlığına doğum tipinin etkisi p < 0.01 düzeyinde önemli olmuştur. Kuzuların 70 günlük besi süresince günlük canlı ağırlık artışı 206 g, günlük tükettikleri kesif ve kaba yem miktarları 0.16 kg ile 1.26 kg olarak saptanmıştır. 39.22 kg canlı ağırlıkta kesilen kuzuların soğuk karkas randımanı %46.61, kuyruk yağı 2.55 kg, kuyruk yağının karkasa oranı %13.59 ve MLD kesit alanı 17.25 cm2 olarak belirlenmiştir. Bu verilere dayalı olarak; Hamdani kuzularının büyüme, yaşama gücü, besi performansı, kesim ve karkas özellikleri yönünden bölgede yetiştiriciliği yapılan Akkaraman, Morkaraman ve Norduz gibi yağlı kuyruklu ırklara benzer olduğu belirlenmiştir. Hamdani koyun ırkında farklı besi metotları kullanılarak besi performansının ve ideal kesim ağırlığının tespit edilmesi için yeni çalışmalara ihtiyaç olduğu, ayrıca bölgenin ekonomik ve pazar şartları dikkate alınarak, Hamdani koyun ırkının veriminin iyileştirilmesi yönünde çalışmalar yapıldığında, Hamdani koyunun bölge yetiştiricilerine ekonomik yönden yarar sağlayacağı kanaatine varılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Hamdani, Kuzu, Büyüme, Besi performansı, Kesim, Karkas

The Investigation of Yield and Morphological Characteristics of Hamdani Sheep in Van Area; II. Growth, Survival Rate, Fattening Performance, Slaughter and Carcass Characteristics of Lambs

This study was carried out to determine growth, survival rate, fattening performance, slaughtering and carcass characteristics of Hamdani lambs. 87 lambs for growth performance, 21 lambs for fattening performance, 12 lambs for slaughtering and carcass characteristics were used. Mean birth weight of lambs was 4.66 kg and weaning weight at 90th day was 21.59 kg. Average daily live weight gain at 0-90 d was 192 g, survival rate of lambs at weaning (90th day) was 95.05%.The effect of birth type on birth weight and live weight gains at some part of growth was significant (p<0.01). Mean daily weight gain was 206 g throughout the experiment. Daily amounts of forage and concentrate feed consumptions were 0.16 kg and 1.26 kg, respectively. The dressing percentage was 46.61 for lambs slaughtered at 39.22 kg of body weight. Mean tail fat, the size of MLD and tail fat/carcass ratio were 2.55 kg, 17.25 cm2 and 13.59%, respectively. In conclusion, growth performance, survival rate, fattening performance, slaughtering and carcass characteristics of Hamdani lambs were similar to lambs of other fat tail sheep such as Akkaraman, Morkaraman and Norduz. There is a need for the determination of ideal slaughtering weights at different fattening methods. Moreover, it was thought that Hamdani sheep can provide considerable economic benefits if studies are carried out to improve production traits of Hamdani sheep based on the needs of economic and marketing conditions of the region.

Keywords:

Hamdani, Lamb, Growth, Fattening performance, Slaughter, Carcass,

PDF

___

Akçapınar H (1981). Dağlıç, Akkaraman ve Kıvırcık kuzularının farklı kesim ağırlıklarında et verimi ve karkas değeri üzerinde karşılaştırmalı araştırmalar. F Ü Vet Fak Derg, 1(2), 165-184.
Akçapınar H (2000). Koyun yetiştiriciliği. 2. Baskı, İsmat Matbaacılık Ltd. Şti. ANKARA. ISBN: 975-96978-1-5.
Akmaz A, Akçapınar H (1990). Koç katımı öncesinde ve gebeliğin son dönemde farklı düzeyde beslemenin konya merinosu koyunlarında döl verimine ve kuzularda büyüme ve yaşama gücünü etkileri. Doğa Tr Vet ve Hayv Derg, 14 (2), 301-319.
Arslan M, Yılmaz O, Ateş CT (2003). Morkaraman ve Corriedale x Morkaraman (F1) kuzularında büyüme. YYÜ Vet Fak Derg, 14 (1), 46-49.
Başpınar H, Uludağ N, Yorul O, ve ark. (1999). İthal etçi koyun ırklarının yarı entansif koşullarda verim performansları ve adaptasyon kabiliyetleri. LZAE Derg, 31 (1-2) 52-70.
Bingöl M, Aygün T, Gökdal Ö, Yılmaz A (2006). The effects of docking on fattening performance and carcass characteristics in fat-tailed Norduz male lambs. Small Rum Resc. 64, 101–106.
Demirel M, Aygün T, Altın T, Bingöl M (2000). Hamdani ve Karakaş koyunlarında gebeliğin son döneminde farklı düzeylerde beslemenin koyunlarda canlı ağırlık, kuzularda doğum ağırlığı ve büyüme üzerine etkileri. Turk J Vet Anim Sci, 24, 243–249
Deventra C, Mcleroy GB (1982). Goat and sheep production in the tropics. Produced by longman Sngapore Publishers Pte Ltd Rrinted in Singapore. ISBN: 0 582 02834 5
Düzgüneş O, Kesici T, Gürbüz F (1983). İstatistik metotları-I Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 861, Ankara.
Esen F, Yıldız N (2000). Akkaraman, Sakız x Akkaraman melez (F1) kuzularda verim özellikleri II. besi performansı, kesim ve karkas özellikleri, Turk J Vet Anim Sci, 24, 215–222.
Harvey WR (1987). User’s guide for LSMLMWPC-1 version mixed model Least Squares and maximum likelihood computer program. Ohio State University. Columbus, Mimeo.
Karaca O, Vanlı Y, Kaymakçı M, Altın T, Kaygısız A (1993). Doğu Anadolu Bölgesinde koyun yetiştirmenin sosyolojik ekonomik ve genetik görünüşü. YY Ü Ofset Mat, pp.58, Van.
Karaoğlu M, Macir M, Aksoy A (2001). Entansif besiye alınan Tuj kuzularının besi performansı üzerine bir araştırma. Turk J Vet Anim Sci, 25, 255-260.
Kaymakçı (2006). İleri koyun yetiştiriciliği, İzmir ili damızlık koyun- keçi yetiştiricileri birliği, Yayın No:1 Bornova, İzmir.
Keleş T (1997). Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman (F1)ve Morkaraman, Kıvırcık x Morkaraman (F1) kuzularının verim özelliklerinin karşılaştırılması. YYÜ Sağ Bil Enst Doktora Tezi Van.
Küçük M, Bayram D, Yılmaz O (2002). Morkaraman ve Kıvırcık x Morkaraman (G1) melezi kuzularda büyüme, besi performansı, kesim ve karkas özelliklerinin araştırılması. Turk J Vet Anim Sci, 26, 1321-1327.
Macit M, Esenbuga N, Karaoglu M (2002). Growth performance and carcass characteristics of Awassi, Morkaraman and Tushin lambs grazed on pasture and supported with concentrate. Small Rum Resc, 449, 241-246.
Macit M, Karaoğlu M, Esenbuğa N, Kopuzlu S, Dayıoğlu H (2001). Growth performance of purebred Awassi, Morkaraman and tushin lambs and their crosses under semi-intensive management in Turkey. Small Rum Resc, 41, 177-180.
Odabaşıoğlu F, Öztürk Y, Arslan M (1995). Akkaraman, Hampshire Down x Akkaraman F1, Corriedale x Akkaraman F1 kuzularında yaşama gücü ve büyüme özelliklerinin araştırılması, YYU Sağ Bil Enst Derg, 2, 98-105.
Özbey O, Akçan A (2003). Morkaraman, Kıvırcık x Morkaraman (F1) ve Sakız x Morkaraman (F1) melez kuzularda verim özellikleri II. besi performansı, kesim ve karkas özellikleri, YYÜ Vet Fak Derg 14 (2), 35-41.
Öztürk A, Aktaş AH (1996). Konya Merinosu (KM) Hampshire Down x KM, Alman Siyah Baş Etçi Koyunu x KM ve Lincoln x KM (Fı) kuzularının doğum ağırlıklarına bazı faktörlerin etkisi. Turk J Vet Anim Sci, 20 (6), 415- 418
Öztürk A, Boztepe S (1994). Akkaraman ve İvesi koyunlarının doğum ağırlıklarının kalıtım derecesi. Doğa Turk J Vet Anim Sci, 18, 205- 208, Ankara
Tekin ME, Akçapınar H (1994) Türk Merinosu ve Lincoln x Türk Merinosu (F1) melezi kuzuların büyüme, besi ve karkas özelliklerinin karşılaştırılması. I. büyüme özellikleri. Doğa Türk Vet ve Hay Derg, 4,181-187.
Tekin ME, Akmaz A, Kadak R, Nazlı M (1993). Akkaraman, İvesi ve Merinos erkek kuzuların besi ve karkas özellikleri. Hay Araş Derg, 3(2), 98-102.
Ünal N (2002). Akkaraman ve Sakız x Akkaraman F1 kuzularda yaşama gücü, büyüme ve bazı vücut ölçüleri. Turk J Vet Anim Sci, 26(1), 109-116.
Yılmaz O, Denk H, Bayram D. (2007). Effects of lambing season, sex and birth type on growth performance in Norduz lambs. Small Rum Resc, 68, 336–339.
Yılmaz O, Öztürk Y, Küçük M (2006). İlk tohumlama döneminde Hamdani koyunlarının döl verimi ve kuzularının süt emme dönemindeki yasama gücü ile büyüme performanslarının araştırılması. U U J Fac Vet Med, 25 (1-2), 13-17.
Yılmaz O, Ates CT, Arslan M (2003). Yetiştirme döneminde ve dışında doğan Hamdani ve Morkaraman kuzuların besi performansları. Turk J Vet Anim Sci, 27, 609-615.