Davut KOCA, Ali Osman TURGUT, Nebi ÇETİN, Sefa ÜNER, Erman GÜLENDAĞ, Bahtiyar KARAGÜLLE

Norduz Koyunlarında Sütün Kimyasal Yapısı ve Fiziksel Özellikleri

Bu çalışmada, Van ili Gürpınar ilçesinde yetiştirilen Norduz koyunlarının orta laktasyon döneminde süt kompozisyon özelliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Koyunlar klinik ve subklinik mastitis yönünden değerlendirilmiş ve örnekler yalnızca sağlıklı koyunlardan toplanmıştır. Bu amaçla toplam 104 koyun sütü örneği toplandı. Norduz koyun sütünün kimyasal ve fiziksel özellikleri, süt otoanalizörü kullanılarak belirlenmiştir. Çalışmada Norduz sütünde süt yağı (%), 2.48±0.11; yağsız kuru madde (SNF) (%), 10.76±0,08; süt proteini (%), 5.09±0.04; laktoz (%), 4.79±0.04; pH, 6.93±0.02; iletkenlik (mS/cm), 4.41±0.04; donma noktası (°C),-0.602±0.80; tuz (%), 0.8035±0.66; ve yoğunluk (kg/m3), 1039.73±0.39 olarak belirlenmiştir. Süt yağı ile protein (r=-0.36, p<0.001), süt yağı ile SNF (r=-0.32, p<0.001) ve süt yağı ile laktoz (r=-0.36, p<0.001) arasında negatif ve istatistiksel olarak anlamlı korelasyonlar gözlenmiştir. SNF ile süt proteini (r=0.90, p<0.001), SNF ile tuz (r=0.87, p<0.001) ve SNF ile laktoz (r=0.90, p<0.001) arasında ise pozitif ve anlamlı ilişkiler belirlenmiştir. Özetle, Norduz koyun sütünün protein içeriği Türkiye'de yetiştirilen koyun ırklarının çoğunluğunun protein içeriğinden yüksek olduğu tespit edildi. Bu bulgular Norduz koyunlarının süt bileşiminin arttırılmasına değerli bir katkı yapma potansiyeli taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Koyun, Laktasyon, Süt, Süt proteini

Chemical Composition and Physical Properties of Milk in Norduz Sheep

The objective of this study was to uncover the milk composition traits of Norduz sheep, which are bred in the Gürpınar district of the Van province, during the mid-term lactation period. The chosen ewes exhibited no signs of clinical or subclinical mastitis. A total of 104 sheep milk samples were meticulously collected to undergo comprehensive milk composition analysis. The chemical and physical attributes of Norduz sheep milk were methodically determined utilizing a milk autoanalyzer. The mean values for various milk constituents were as follows: milk fat (%), 2.48±0.11; solids-not-fat (SNF) (%), 10.76±0.08; milk protein (%), 5.09±0.04; lactose (%), 4.79±0.04; pH, 6.93±0.02; conductivity (mS/cm), 4.41±0.04; freezing point (°C), -0.602±0.80; salt (%), 0.8035±0.66; and density (kg/m3), 1039.73±0.39. Noteworthy negative and statistically significant correlations were observed between milk fat and protein (r=-0.36, p<0.001), milk fat and SNF (r=-0.32, p<0.001), as well as milk fat and lactose (r=-0.36, p<0.001). Conversely, positive and significant correlations emerged between SNF and milk protein (r=0.90, p<0.001), SNF and salt (r=0.87, p<0.001), and SNF and lactose (r=0.90, p<0.001). In summation, the protein content of Norduz sheep's milk exceeded that of the majority of sheep breeds reared in Türkiye. These findings carry the potential to make a valuable contribution to enhancing the milk composition of Norduz sheep.

Keywords:

Lactation, Milk, Milk protein, Sheep,

PDF

___

Akdağ F, Teke B, Ugurlu M et al. (2018). Udder types and associated traits affect milk composition and subclinical mastitis in Karayaka sheep. Indian J Anim Sci, 88 (10), 1186-1192.
Aysondu H, Ozyurek S, Turkyilmaz D (2022). Comparative Study between Ewe and Goats Milk Fatty Acid Profile and Some Healthy Index in the First 30 Days of Lactation. Van Vet J, 33 (1), 31-35.
Barbano DM, Clark JL, Dunham CE, Flemin RJ (1990). Kjeldahl method for determination of total nitrogen content of milk: collaborative study. J Assoc Off Anal Chem, 73 (6), 849-859.
Dayan YA, Bingöl M (2008). Norduz koyunu yetiştiriciliği yapılan kimi işletmelerin yapısal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniv Fen Bil Enst Dergi, 13 (1), 31-34.
Kahraman M, Yüceer-Özkul B (2020). Akkaraman, Bafra ve Bafra x Akkaraman F1 koyunlarda süt verimi ve bazı süt kalitesi özellikleri. Eurasian J Vet Sci, 36 (2), 86-95.
Kiper İ, Alkan S (2016). Karayaka ırkı koyunlarda laktasyon sayısının süt verimine ve süt özelliklerine etkileri. Mediterr Agric Sci, 29 (3), 143-147.
Kleyn DH, Lynch JM, Barbano DM et al. (2001). Determination of fat in raw and processed milks by the Gerber method: collaborative study. J AOAC Int, 84 (5), 1499-1508.
Komprej A, Gorjanc G, Kompan D, Kovač M (2012). Lactation curves for milk yield, fat, and protein content in Slovenian dairy sheep. Czech J Anim Sci, 57 (5), 231-239.
Koncagül S, Dașkıran İ., Bingöl M (2012). Factors affecting lactation milk yield and lactation curve of Norduz sheep in farmer condition. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 18 (4), 677-684.
Koyun H, Kiraz S, Karaca S et al. (2021). Single nucleotide polymorphisms of GDF9 gene/exon 2 region and their associations with milk yield and milk content traits in Karakaş and Norduz sheep breeds. Turkish J Vet Anim Sci, 5 (5), 881-889.
Türkyılmaz D, Özyürek S, Esenbuga N, Yaprak M (2018). Correlation between Various Udder Measurements and Milk Components in Morkaraman, Tuj and Awassi Sheep. Pakistan Journal of Zoology, 50.
Mohapatra A, Shinde A, Singh R (2019). Sheep milk: A pertinent functional food. Small Rumin Res, 181 (5), 6-11.
Ocak E, Bingol M, Gökdal Ö (2009). Van yöresinde yetiştirilen Norduz koyunlarının süt bileşimi ve süt verim özellikleri. YYÜ Tar Bil Derg, 19 (2), 85-89.
Pavić V, Antunac N, Mioč B, Ivanković A, Havranek JL (2002). Influence of stage of lactation on the chemical composition and physical properties of sheep milk. Czech J Anim Sci, 47 (2), 80-84.
Pulina G, Macciotta N, Nudda A (2005). Milk composition and feeding in the Italian dairy sheep. Italian J Anim Sci, 4(sup1), 5-14.
Şahan N, Say D, Kacar A (2005). Changes in chemical and mineral contents of Awassi ewes' milk during lactation. Turkish J Vet Anim Sci, 29 (3), 589-593.
TUIK (2022). Hayvansal Üretim İstatistikleri. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr
Turgut AO, Gulendag E, Koca D, Üner S (2023). Milk Composition Traits of Hamdani Crossbreed Sheep Raised Under Extensive Management. ISPEC J Agri Sci, 7 (2), 271-279.
Türkyılmaz D, Ozyurek S, Esenbuga N, Yaprak M (2018). Correlation between Various Udder Measurements and Milk Components in Morkaraman, Tuj, and Awassi Sheep. Pak J Zool, 50 (5), 1921-1927.
Wendorff WL, Haenlein GFW (2017). Sheep Milk - Composition and Nutrition. Young WP, George FWH, William L (Ed). Handbook of Milk of Non-Bovine Mammals, (pp. 210-221). Wiley-Blackwell.
Yıldız A, Aygün T (2021). Van ili Merkez ilçede küçükbaş hayvancılık faaliyetleri ve genel sorunlar: II. İşletmelerde yetiştirme işleri. JASP, 4 (1), 37-53.
Yilmaz O, Denk H, Nursoy H (2004). Milk Yield Characteristics of Norduz Sheep. YYÜ Vet Fak Derg, 15 (1-2), 27-31.