Gökçe ÖZDEMİR, Aydın DAŞ, Hüseyin NURSOY, Sedat ILDIZ

Bingöl İli Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliği Koç/Teke Katım Dönemi Uygulamalarının Değerlendirilmesi

Bu çalışmada, Bingöl ili küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal durumu ve geliştirme olanaklarını belirlemek ve sorunlarını saptamak için gerçekleştirilen araştırmaya ait koç/teke katımı dönemi ile ilgili soruların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma materyalini, Bingöl ili Merkez, Genç, Adaklı, Karlıova, Kiğı, Solhan ve Yedisu ilçelerine bağlı köylerde işletme yöneticisi konumunda olan 119 çiftçi oluşturmuştur. Çalışmanın yürütüldüğü işletmelerde çiftçilerle yüz yüze yapılan anketlerden ve gözlemlerden elde edilen verilerin koç ve teke katımı ile ilgili bölümleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; ankete katılan işletmelerdeki çiftçiler aşım döneminde %95.68 oranında “serbest koç/teke katımı” ve %3.4 oranında “elde koç/teke katımı” yöntemini kullandıklarını ve %96.6 oranında da damızlık hayvanlarını kendi işletmelerinden temin ettiklerini ifade etmişlerdir. Koç/teke katım döneminde, erkek hayvanlara ek yemlemenin %56.8 oranında yapıldığı, dişi hayvanlarda ise bu uygulamanın %1.8 gibi oldukça düşük bir oranda yapıldığı belirlenmiştir. Katılımcılar kendilerine yöneltilen “Koç/teke katımında en çok dikkat ettiğiniz üç faktörü belirtiniz?” sorusuna sırasıyla; aynı ırkı aynı ırkla çiftleştirmeye, hayvanların vücut yapısı ile düşük verimli ve hasta hayvanları sürüden ayırmaya önem verdiklerini ve ayrıca hayvanların damızlıkta kalma süresi ve damızlıkta ilk kullanma yaşına dikkat ettikleri cevabını vermişlerdir. “Koç/teke katımı döneminde karşılaştığınız en önemli sorun nedir?” sorusunu da yetiştiriciler damızlık koç/teke bulunamaması ve döl tutmama sorunu şeklinde yanıtlamışlardır. Bingöl ili küçükbaş yetiştiriciliği aşım döneminde, damızlık seçimi ve ayıklama işlemleri gibi konularda bazı olumlu uygulamalar bulunmaktadır. Ancak döl verimini artıracak ek yemleme ve koç etkisi yöntemlerinin kullanılmaması gibi eksikliklere çözümler üretilmesi gerekmektedir. Ayrıca işletmecilerin yetiştiricilik, sürü sağlığı ve yönetimi konularında bilgilendirilmesinin ve uygulamalı eğitimlerin verilmesinin karlı ve sürdürülebilir bir üretime katkı sağlayacağı kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bingöl, Küçükbaş İşletmeleri, Koyun, Keçi, Aşım Dönemi

Evaluation of Applications of Mating Season in Small Animal Breeding in Bingol Province

It has been aimed to evaluate the questions about mating season in this study that was carried out to define the structural situation and improving possibilities and to define the problems of small animal breeding in Bingol province. The research material has been obtained from 119 farmer working as business manager in the villages from Center, Genç, Adaklı, Karlıova, Kiğı, Solhan ve Yedisu towns of Bingol province. The mating period parts of data, obtained from the observations and surveys made face to face with the farmers in the managements in which the study was carried out, have been used. The farmers in managements who participated in the research stated that they used “natural breeding” at the rate of 95.68% and “hand breeding” at the rate of 3.4% during mating season and obtained breeding animal at the rate of 96.6% from their own managements. It has been determined that additional feeding was given to the male animals at the rate of 56.8% and the female animals were given at the rate of 1.8% and this rate was very low in the sheep in mating season. The answer of the question to farmers “Explain the three factors that you noticed in breeding season” has been given respectively; they have given importance to mating the same breed with the same breed and they have given importance to separate the low efficient and ill animals from the flock by taking into consideration their body structure and following these they have given importance to stay time of animals at breeding and first using age at breeding. The answer of the question “What is the most important problem you have met in the breeding season?” is that they cannot find ram/billy goat for breeding and fertility problems. There have been some positive practices in the subjects such as choice of breeding and sorting processes in the mating season of small animal breeding in Bingol province. However the solutions to the shortages such as not being used additional feeding and ram effect to increase progeny efficiency should be offered. In addition it has been decided that it will contribute a profitable and sustainable production to inform and give applied training to the business managers about the issues such as breeding, the health and management of flock

Keywords:

Bingol, Sheep and Goat Farms, Sheep, Goat, Mating Season,

PDF

___

Acar M, Ayhan V (2012). Isparta ili damızlık koyun keçi yetiştiricileri birliği üyesi keçicilik işletmelerinin mevcut durumu ve teknik sorunları üzerine bir araştırma. TABAD, 5(2), 98-101.
Akçapınar H (2000). Koyun yetiştiriciliği. İsmat Mat. ISBN:975-96978-15. Ankara.
Alçiçek A, Yurtman Y (2009). Entansif koyunculukta besleme. Uludağ Ü Zir Fak Derg, 23(2), 1-13.
Anonim (2012). Bingöl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Çalışma Raporu. Bingöl.
Araç B, Daşkıran İ (2010). Diyarbakır ili keçicilik işletmelerinin yapısal özellikleri. TZF Derg, 7(3), 173-179.
Arıkan Ş, Muğlalı ÖH (1999). Bazı çiftlik hayvanlarının üreme fonksiyonları üzerine B-karotenin etkisi. Lalahan Hay Arast Enst Derg, 39(2), 85-94.
Bilginturan S, Ayhan V (2009). Burdur ili damızlık koyun ve keçi yetiştiriciler birliği üyesi koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim, 50(1), 1-8.
Dağ B, Gezer ON (2010). Sivas ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri. Selçuk Üni. Fen Bil. Ens., Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Dellal G, Eliçin A, Tekel N, Dellal İ (2002). GAP bölgesinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri. Proje Raporu 2002-1, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarım Ekonomisi Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 82, ISBN: 975-407-102-0, 82 S, Ankara.
Demiral K, İşcan KM (2012). Akkaraman ırkı koyunlarda flushing uygulamasının döl verimi özelliklerine etkisi. Erciyes Üniv Vet Fak Derg, 9(1), 23-28.
Emsen E (2004). Koyunlarda kızgınlık senkronizasyonu ve süperovulasyon. Atatürk Üniv Ziraat Fak Derg, 35(l-2), 117-124.
Emsen E, Koşum N (2009). Koyunculukta yeni üretim teknikleri. Uludağ Ü Zir Fak Derg, 23(2), 33-42.
Esen F, Bozkurt T (2001). Akkaraman ırkı koyunlarda flushing ve östrus senkronizasyonu uygulamasının döl verimi üzerine etkisi. Turk J Vet Anim Sci, 25, 365-368.
Esenbuğa N, Macit M, Karaoğlu M, Dayıoğlu H (2001). Ek konsantre yemle beslenen ivesi ve morkaraman ırkı kuzuların erken yaşta damızlıkta kullanılma olanakları üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv Ziraat Fak Derg, 32(2), 57-162.
Kaymakçı M (2006a). Keçi Yetiştiriciliği. Meta Basım Mat. ISBN:994445334-1-6. Bornova-İZMİR.
Kaymakçı M (2006b). İleri Koyun Yetiştiriciliği. Meta Basım Mat. ISBN:99444-5334-1-6. Bornova-İZMİR.
Kaymakçı M, Taşkın T (2005). Koyun-keçi yetiştiricileri birliklerinin verim denetimleri ve damızlık seçiminde işlevleri üzerine bir deneme. Hayvansal Üretim Derg, 46(2), 1-5.
Kulaksız R, Daşkın A, Dalcı T (2011). Aşım sezonunda farklı ırk koyunlarda flugeston asetat- ecg ile östrus senkronizasyonu sonrası bazı reprodüktif özellikler. Atatürk Üniv Vet Bil Derg, 6(1), 9-15.
Sezenler T, Köycü E, Özder M, Karadağ O, Erdoğan İ (2007). Karacabey merinosu koyunlarında yaş ve vücut kondüsyon puanının kimi döl verim özelliklerine etkisi. TZF Derg, 4(3), 277-281.
Şireli HD (2010). Güneydoğu anadolu bölgesi keçi yetiştiriciliğinin genel özellikleri ve geliştirme olanakları. Ulusal Keçicilik Kongresi. 24–26 Haziran 2010, Çanakkale.
TUİK (2012). Türkiye İstatistik Kurumu. www.tuik.gov.tr. Ankara. Erişim tarihi: 24.01.2012.
Uçar Ö, Ünal Y, Yıldız S (2004). Ruminantlarda yetersiz beslenmenin sindirimsel ve metabolik adaptasyonlar ve üreme üzerine etkileri. Kafkas Üni Vet Fak Derg, 10(2), 227-241.
Uğur F, Tölü C, Daş G, Konyalı A, Savaş T (2010). Biga (Çanakkale) ilçesinde keçi yetiştiriciliği yapan işletmelerin genel durumlarının anket yoluyla belirlenmesi. Ulusal Keçicilik Kongresi. 24–26 Haziran 2010, Çanakkale.
Yardımcı M, Şahin EH (2003). Koyunlarda koç etkisinden yararlanarak kızgınlık aktivitesinin düzenlenmesi. Lalahan Hay Araşt Ens Derg, 43(2), 35-40.
Yılmaz M, Altın T, Cemal İ, Yılmaz O, Karaca O, Taşkın T (2007). Kıvırcık koyunların koç katım dönemi kondüsyonları. http://web.adu.edu.tr/akademik/icemal/Papers/ 43_ 5UZBK_K28.pdf. Erişim tarihi: 24.01.2012.
Yılmaz M, Bardakçıoğlu HE, Taşkın T (2009). Koç etkisinin kullanımı ve koyun yetiştiriciliği açısından önemi. Hay Üretim Derg, 50(2), 52-59.