Bursa Yöresinden Sağlanan İnsan Karaciğer ve Böbreklerinde Ağır Metal Kalıntı Düzeyleri: I. Cıva

Şubat-Eylül 1993 tarihleri arasında Bursa Adli Tıp Kurumundan sağlanan ve yaşları 11-75 arasında değişen 43 Türk insanının otopsisinden elde edilen karaciğer ve böbrek numunelerinde, alevsiz atomik absorpsiyon spektrofotometresiyle cıva analizleri yapıldı. Ortalama total cıva düzeyinin karaciğerde 0.032 ± 0.005 ppm,böbrekte ise 0.067 ± 0.014 ppm olduğu belirlendi.Kadavralar ayrıca cinsiyete,yaşa ve ikamet ettiklere yere göre gruplandırıldılar.Kadınlardaki cıva kalıntı miktarları karaciğerde 0.044 ± 0.024 ppm, böbrekte 0.146 ± 0.073 ppm olarak ölçüldü. Erkeklerdeki kalıntı miktarları ise karaciğerde 0.028 ± 0.004 ppm, böbrekte 0.052 ± 0.009 ppm olarak saptandı. Kadın ve erkek böbrek cıva düzeyi arasındaki fark istatistik yönünden önemli bulundu (p<0.05).Yaşa göre gruplandırma yapıldığında, ortalama cıva kalıntı düzeyleri 11-30 yaş grubunda yer alan insanların karaciğerinde 0.031 ± 0.005 ppm, böbreklerinde 0.062 ± 0.014 ppm; 31-50 yaş grubunda yer alan insanların karaciğerinde 0.031 ± 0.01 ppm, böbreklerin de 0.070 ± 0.031 ppm ve 50 yaşın üzerindeki insanların karaciğerinde 0.034 ± 0.008 ppm, böbreklerinde ise 0.069 ± 0.019 ppm olarak saptandı. Yaş grupları arasındaki cıva kalıntı miktarı bakımından görülen farklar istatistik yönünden önemsiz bulundu (p>0.05). Köylerde yaşayanların karaciğer ve böbreklerindeki ortalama cıva kalıntı düzeyleri sırasıyla 0.037 ± 0.009 ppm ve 0.057 ± 0.001 iken, kentlerde yaşayanlarda karaciğer düzeyi 0.030 ± 0.006 ppm, böbrek düzeyi 0.070 ± 0.018 ppm olarak ölçüldü. İki grup arasındaki farkların istatistik yönünden önemli olmadığı belirlendi (p>0.05).

Anahtar Kelimeler:

Çevre kirliliği, Cıva, Kalıntı, İnsan, Türkiye

PDF

___

Harada M.: Minamata Disease,organic mercury poisoning caused by ingestion of contaminated fısh. Adverse Effects of Foods (Eds. EFP Jelliffe and DB Jelliffe) Plenum Publishing Corp., pp. 135-147, 1982.
Greenwood MR.: Methylmercury poisoning in Iraq. An epidemiological study of the 1971-1972 outbreak. J.Appl.Toxicol. 5 : 148-159, 1985.
Zhang J.: Clinical observations in ethyl mercury chloride poisoning. Am.J. Ind. Med., 5 : 251-258, 1984.
Sungur T.: Bitkisel besinlerimizde cıva rezidüleri konusunda bir araştırma. A. Ü. Tıp Fak. Mec., 27 : 117- 128, 1973.
Vural N : Toksikoloji. A.Ü. Ecz. Fak. Yayn. No 56, A.Ü. Basımevi-Ankara, s. 324-333, 1984.
Hugunin AG, Bradley RL.: Exposure of man to mercury. A review (1-2) I.Environmental contamination and biochemical relationships. J. Milk Food Technol., 38: 285-300, 1975.
Vimy MJ, Lorscheider,FL.: Intra-oral air mercury released from dental amalgam. J. Dent. Res., 64 : 1069-1071, 1985.
Suzuki T, Shishido S, Urushiyama K.: Mercury in cigarettes. Tohoku J. Exp. Med., 119 : 353- 356, 1976.
Vimy MJ, Lorscheider FL.: Serial measurement of intra-oral air mercury : Estimation of daily dose from dental amalgam. J. Dent. Res., 64 : 1072-1075, 1985.
Vimy MJ, Lorscheider FL.: Dental amalgam mercury daily dose estimated from intra-oral vapor measurements: A predictor of mercury accumulation in human tissues. J. Trace Elem. Exp., Med. 3 : 111-123, 1990.
WHO: Environmental Health Criteria, I. Mercury, Geneva, 1976.
WHO: Evaluation of Certain Food Additives and Contaminants Mercury, Lead, and Cadmium. Tech. Rep., Ser.No 505, 1972.
Goldwater LJ : Mercury in the environment. Sci. Am. 224 : 15-21, 1971.
Westöd G.: Determination of mercury compounds in foodstufs. D. Determination of methyl-mercury in fısh, egg, meat and liver. Açta Chem. Scand., 21 : 1790-1800, 1967.
Kirkpatrick DC, Coffın DE.: The trace metal content of representative canadian diets in 1970 and 1971. Can. Inst. Food Sci. Technol., J. 7 : 45-58, 1974.
Shaw BD, Panigrahi AK.: Uptake and tissue distribution of mercury in some plant species collected from a contaminated area in India : Its ecological implications. Arch. Environ. Contam. Toxicol., 15 : 439-466, 1986.
Langworth S, Elinder CG, Sundquist KG, Vesterberg O.: Renal and immunological effects of occupational exposure to inorganic mercury. British J. Industrial Med., 49 : 394-401, 1992.
Goldwater LJ, Ladd AC, Jacobs MB.: Absorption and excretion of mercury in man. VII. Signifıcance of mercury in blood. Arch. Environ. Health, 9 : 735-741, 1964.
Schrag SD, Dixon RL.: Occupational exposures associated with male reproductive dysfunction Ann. Rev. Pharmacol. Toxicol., 25 : 567-592, 1985.
Harada M.: Congenital Minamata Disease: Intrauterin methyl mercury poisoning., Teratogen Update: Environ- mentally Induced Birth Defect Risk. (Ed.R Alan), Liss Inc. pp. 123-126, 1986.
Aschner M, Aschner J L.: Mercury neurotoxicity: Mechanisms of blood-brain barrier transport. Neurosci. Biobehav. Rev., 14: 169-176, 1990.
Fujimoto Y, Yabuno T, Kato M, Nishioka K, Fujita T.: Effect of methyl mercury on prostoglandin synthesis in rabbıt kidney medulla slices. Res. Commun. Chem. Pathol. Pharmacol., 54 : 115-119, 1986.
Oliveira DBG, Foster G, Savill J, Syme PD, Taylor A.: Membranous nephropathy caused by mercury-containing skin liglıtening cream. Postgraduate Med., J. 63 : 303- 304, 1987.
Goyer RA.: Environmentally related diseases of the urinary tract. Med. Clinics North Am., 74 : 377-389, 1990.
Lauwerys R, Bonnier CH, Evrard PH, Gennart J, Bemard A.: Prenatal and early postnatal intoxication by inorganic mercury resulting from the matemal use of mercury containing soap. Human Toxicol., 6 : 253-256, 1987.
Yılmaz O, Sonal S, Ceylan S.: Uluabat Gölü çevresinde avlanan yaban ördeklerindeki (Anas platyrhynchos) cıva kalıntı düzeyleri. U. Ü. Vet. Fak. Derg., Baskıda.
Sonal S, Yılmaz O, Ceylan S.: Bursa'da yaşayan sokak köpeklerindeki cıva kalıntı düzeyleri. U. Ü. Vet. Fak. Derg., Baskıda.
Hatch WR, Ott WL: Determination of sub microgram quantities of mercury 7 by atomic absorption spectrophotometry. Anal. Chem., 40 : 2085-2087, 1968.
TC DİE : İstatistik Göstergeler 1923-1991. DİE Yay.No 1472, Başbakanlık DİE Matbaası, Ankara, s. 184-186, 1993.
Sungur T, Karapars R, Atakurt Y.: Türkiye kara ve deniz sularında cıva konsantrasyon düzeylerinin araştırılması. Doğa Bilim Derg. 8 : 397-405, 1984.
Şanlı Y, Kaya S : Ekmeklik buğday ve un örneklerinde cıva kalıntıları. A. Ü. Vet. Fak.Derg., 29 : 458-472, 1982
Sungur T.: Su ürünlerinde cıva rezidüleri konusunda bir araştırma. A. Ü. Tıp Fak. Mec., 26 :142-154, 1973.
Şanlı Y.: Türkiye'nin Akdeniz sahillerinde avlanan, kıyılarımıza bağımlı ekonomik bazı balık türleri ile karideslerde total cıva ve organik cıva bileşikleri rezidü düzeylerinin araştırılması. Doçentlik tezi, A. Ü. Vet. Fak., 1978.
Şanlı Y, Ceylan S.: Karadenizin Türkiye kıyı sularında avlanan balıklarda cıva kalıntılarıyla oluşan kirlenme düzeyinin araştırılması. A. Ü. Vet. Fak. Derg., 27 : 11-23, 1980.
Ceylan S, Şanlı Y, Kaya S.: Ege Denizi körfezlerinde avlanan çeşitli balık türlerinde cıva ile kirlenme A. Ü. Vet. Fak. Derg., 27 : 674-692, 1980.
Şanlı Y, Fouassin A, Noirfalise A.: Türkiye'de hazırlanan bazı balık konservelerinde total cıva ve organik cıva bileşikleri rezidü düzeylerinin araştırılması. F. Ü. Vet. Fak. Derg., 7: 1-16, 1982.
Ünal K, Nergiz C.: Gıdalarda metalik kontamınasyon. İzmir Çevre Kirliliği ve Sağlık Sempozyumu, İzmir, Mart 1987.
Ceylan S, Sonal S.: Marmara Denizinde avlanan bazı balık türlerindeki cıva kalıntı düzeyleri . U. Ü. Vet. Fak. Derg., 5-6 : 237-242, 1986-1987.
Sonal S.: Bursa Yöresinde üretilen yemlerde, tavukların vücudunda ve yumurtalarında cıva ile kirlenme düzeyinin araştırılması. Doktora tezi, U. Ü. Sağ. Bil. Enst., Bursa, 1989.
Saha JG.: Signifıcance of mercury in the environment. Residue Rev., 42 : 103-163, 1973.
Uhl E : Problems of the contamination of man and his environment by mercury and cadmium: Measures to prevent environmental pollution caused by mercury and cadmium. Document for Round Table, European Colloqium, Luxembourg 3-4-5 July 1973.
Mottet NR, Body RL : Mercury burden of human autopsy organs and tissues. Arch. Environ. Health, 29: 18-27, 1974.
Kosta L, Byme AR, Zelenko V : Correlation between selenium and mercury in man following exposure to inorganic mercury. Nature 245 : 238-239, 1975.
Lievens P, Versieck J, Comelis R, Hoste J : The distribution of trace elements in normal human liver determined by semi-automated radiochemical neutron activation analysis. J. Radio- anal. Chem., 37 : 483-496, 1977.
Brune D, Nordberg G, Wester PO : Distribution of 23 elements in the kidney, liver and lungs of workers from a smeltery and refmery in North Sweden exposed to a number of elements and control group. Sci. Total Environ., 16 : 13-35, 1980.
Yukawa M, Suzuki YM, Amano K, Terai M : Distribution of trace elements in the human body determined by NAA. Arch. Environ. Health, 35 : 36-41, 1980.
Zeisler R, Hanison SH, Wiese S A : Trace elements in human liver using quality control in the complete analytical process. Biol. Trace Elements Res., 6 : 31-49, 1984.
Muramatsu Y, Parr RM : Concentrations of some trace elements in hair, liver and kidney from autopsy subjects- relationship between hair and intemal organs. Sci. Total Environ., 76 : 29-40, 1988.
Matsuo N, Suzuki T, Akagi H : Mercury concentration in organs of contemporary Japanese. Arch. Environ. Health, 44 : 298-303, 1989.
Julshamn K, Andersen KJ, Svendsen E, Ringdal O, Egholm M : Trace elements intake in The Faroe Islands. IH. Element concentrations in human organs in populations from Bergen (Norway) and The Faroe Islands. Sci. Total Environ., 84 : 25-33, 1989.
Nylander M, Friberg L, Lind B : Mercury concentrations in human brain and kidneys in relation to exposure from dental amalgam fıllings. Swed. Dent., J. 11 : 179-187, 1987.
Nylander M, Friberg L, Eggleston D, Björkman L : Mercury accumulation in tissues from dental staff and Controls in relation to exposure. Swed. Dent. J., 13 : 235-243, 1989.
Wren CD : A review of metal accumulation and toxicity in wild mammals. I. Mercury. Environ. Res., 40 : 210-244, 1986.
Hamir AN : Review of lead poisoning in dogs. Vet.Bull., 56 : 1059-1070, 1986