Nuh b. Mustafa el-Konevi (v:1070h) ve “Fethu'l-celil alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvil” adlı risalesi: İnceleme ve Tahkik

Bu çalışmada Nuh b. Mustafa el-Konevi’nin(v:1070h) “fethu'l-celil alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvil ” adlı risalesinin tahkikli çalışması yapıldı. Büyük bir alim ve fakih olan müellifimiz zamanın Konya müftüsüdür. Mısır’a tabliğ ve ilmi faaliyetlerini gerçekleçtirmek için hicret ettikten sonra orada vefat etmiştir. İlmi alanlarda bir çok gayreti vardır. Özellikle fıkıh ve fıkıh usulü sahasında önemli eserlere imza atmıştır. Söz konusu bu risale, süleymaniye kütüphanesine bağlı veliyüddin Efendi kütüphanesinden elde edilen iki el yazması esas alınarak tahkik edilmiştir. “Fethu'l-celil alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvil” adlı risalesi Cuma günü hutbe okumak için birinin imam tarafından tayin edilme konusunu ele alır. Nitekim son dönem hanefi fakihlerinden İbn Kemal Paşa, Molla Hüsrev, Hasen eş-Şürünbülâlî gibi diğer bir çoğu bu konuda eser kaleme almıştır. Bu sahada telif edenlerden birisi de müellifimiz Nuh b. Mustafa el-Konevi’dir. Bu çalışmasında, konu gereği alimlerin görüşlerini zikreder, kendisi ile ihtilafa düşen görüşü ilmi bir üslupla tartışarak analiz ettikten sonra tercih ettiği görüşü ortaya koyar. Sonuç olarak, hutbe ve namaz için ister özür olsun ister olmasın imamın cemaatten birini tayin etmesi(istihlaf) meselesine cevaz verir.

Anahtar Kelimeler:

Nuh, Fıkıh, el-Konevi, İstihlaf, Hatip

Fethu’l-ǧālil alâ abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvîl by Nūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy (1070 A.H/1660) ”: Study and Critical Edition

This study comprises the analysis and the exploration of a paper named "Fethu’l-ǧālil alâ abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvîl" for Nūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy who died in 1070 A.H/1660. He was a great scholar, author, and a professional and unique faqīh. He held the position of deliverance of advisory opinions in the city of Qūnīh and moved to Egypt for preaching and teaching. He has contributed an impressive amount of scientific contributions in relation to writing and authorship which has enriched the Islamic library with many useful books and publications especially in the field of Islamic Fiqh and concepts. Therefore, I have analysed and examined his written work ‘Fethu’l-ǧālil alâ abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi istihlâf ẖatib mine’l-ekâwîl’ based on two handwritten copies which I have found from the library of Wli al-Dīn ʾfandy which belong to the library of al-Sulaymānyah in Istanbul. This letter is one of the Jurisprudencial letters based on the doctrine of Imam Abū Ḥanīfa al-Nuʿmān (may Allaah have mercy on him), which dealt with the issue of taking someone other than the Khatib (the preacher) to succeed him during The sermon of Friday, many of the late Hanafi scholars have written in this subject, including Imam Ibn Kamal Pasha, Imam Mullā Khüsrew, Imam Hasan al-Shurunbulali and others; among those who participated in the research of this issue: Imam Nūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy, our author tried to explain the opinion adopted by him in the matter, mentioning the scholars sayings on the subject on the whole, and discussing who disagreed with him in his opinion a purposeful scientific discussion, in a discreet scientific method, and concluded at the end of his research that There is no difference in the permissibility of succession between the sermon and the prayer, nor between the excuse and the non-excuse.

Keywords:

fıqh, Nūḥ, al-Qūnūy, istihlâf, ẖatib,

PDF

___

• Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Âsârı’l-Musannifîn, Muessesetü’t-Tarîhi’l-Arabî, 1951.
• Ebû’l-Feda, İsmaîl b. Muhammed, Takvîmül-Buldân, Dârü Sadir, Beyrut,1850.
• Fazl, Yusuf Efendi, Tercemetü Nuh el-Konevî, yazma eser, Halid Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul.
• Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibbuddin b. Muhammed el-Muhibbî, Hulâsatü’l-Eser fi A’yâni’l-Karni’l-Hâdi A’şer, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
• Hamevî, Mustafa b. Fethullah, Fevâidü’l-İrtihâl ve Netâicü’s-Sefer fî Ahbâri’l-Karni’l-Hâdi Âşer, thk. Abdullah el-Kinderî, Dârü’n-Nevâdir, Beyrut, 2011.
• Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, Mektebetü’l-Mesnâ, baskısız, tarihsiz.
• Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, es-Seyfü’l-Muczim li Kitâli men Heteke Hurmete’l-Haremi’l-Muharrem, thk. Ebû Hâşim İbrahim b. Mansur el-Hâşimî el-Emîr, Dârü’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, baskı. 1, 2013.
• Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, el-Kavlü’l-Azhar fî Beyâni’l-Hacci’l-Ekber, thk. Ubeyde Âmir Tevfik, Mecelletü’l-Câmiatü’l-Irakıyye, sayı. 1\37.
• Marğinânî, Ali b. Ebî Bekir b. Abdilcelil el-Ferğânî, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti’l-Mubtedî, thk. Tılal Yusuf, Dârü’- Ihyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
• Molla Hüsrev, Dürerü’l-Hükkâm Şerḥi Ğureri’l-Aḥkâm, Dârü İhyâi Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
• Paşa, İbn Kemal, Meʽcmü’ Resâil ibn Kemal Paşa, Dârü’l-lübab, Türkiye, 2018.
• Şimşek, Murat, Nûh b. Mustafâ’nın (V. 1070/1660) ed-Dürrü’l-Münazzam fî Menâkıbi’l-İmâmi’l-A‘zam Adlı Eserinin Tahkikli Neşri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sy. 19, 2012, S. 417-440.
• Şirazî, Ebû İshak İbrahîm b. Alî, Tabakâtü’l-Fukahâ, Dârü’l-Raidi’l-Arabî, Beyrut, 1970.
• Yakut el-Hamevî, Şihabuddin Ebî Abdillah Yakut b. Abdullah el-Rûmî, Mu’cemü’l-Buldân, Dâru sadır, baskı.2, 1995.
• Yılmaz, Hayati, Nûh b. Mustafa el-Konevi'nin (v. 1070/1660), er-Risâle fi'l-Fark Beyne'l-Hadîsi'l-Kudsi ve’l-Kurʽân ve’l-Hadis en-Nebevî Adlı Risâlesi, Hadis Tetkikleri Dergisi cilt. 1, sayı. 1, 2003.
• Zehebî, Şemsuddin, Siyeru A’lâm’in-Nübelâ, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
• Zeylaî , Osman b. Ali, Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâʾik ,el-Matbaa el-Kübrâ el-Emiriyye, Kahire, 1313h.
• Ziriklî, Hayruddin, el-A’lâm,Dârü’l-ilm lil-Melâyin, Lübnan, baskı.15, 2002.