Bu makalede, bugün Ukrayna’da bulunan Izmayil Geçidi şehrinin, on altıncı yüzyılın ikinci yarı­sında Darüssaade Ağası Mehmed Ağa tarafından nasıl kurdurulduğu üzerinde durulmaktadır. Osmanlı sultanı III. Murad, güvenlik ve asayişin olmadığı düşünülen bu bölgede ‘Osmanlı derbent hukuku’ üze­rine temellendirilen yeni bir köy/kasaba/hisar kurulması görevini, dönemin Darüssaade Ağası Habeşî Mehmed Ağa’ya vermiştir. Öncelikle bu bölgenin sınırı tespit edilmiş, bu bölge Mehmed Ağa’ya temlik edilmiş ve nihayet Mehmed Ağa da, dönemin mutat bir uygulaması olarak bu temliki vakfa çevirmiştir. Osmanlı arşiv belgelerinden İsmail Geçidi Kasabası’nın başlangıçta Müslüman ve gayrimüslimlerden oluşan karma bir yerleşim yeri olarak kurulduğu görülür. Müslümanlar, buradaki kalede asker olarak görevlendirilmişken, Hristiyanların çiftçi, balıkçı ve tacir olarak çalıştırıldıkları görülür. Kili, Bender ve Akkerman arasında, hem deniz hem de kara güzergâhında önemli bir kavşakta bulunan bu yer kısa süre içinde, Tuna sahilinde önemli bir yerleşim yeri olarak gelişmiştir. Mehmed Ağa, burada kendi adına bir cami inşa ettirmiş ve kasabayı mimari açıdan bir Osmanlı-İslam şehri haline getirmeye çalışmıştır.

This article commonly explains how and when the town of Ismail Geçidi to found at the second part of sixteenth century as an Ottoman town set up by Mehmed Ağa, chief black eunuch of the Sultan Murad III, originally from Abyssinia. Ismayıl Geçidi, now one of the modern towns of Ukraine, was established as a guardhouse on a pass of the basin of Danube at the second part of sixteenth century. There was no safety and order in this region because of pressures from Russia, Crimean and Caucasian elements. He settled a mixed population (Greeks, Serbians, Tartars, Moldavians, Vlahs, Nogai, Crimeans) into the town, based on the Ottoman law on the pass. Ottoman sultan Murad III assigned him this region as a private property to develop a new military and commercial centre at the basin of Danube. He built a mosque, bath, fort and wharf and then set up an Islamic waqfs to restore his town. Borders belonged to the waqf were determined. Today, we have some Ottoman archival documents about his pious endow­ment, written in Ottoman Turkish. In this article, information was given on the waqfs of the town of Ismail Geçidi, administratively belonged to Bender in that time.