Dedebalıların İzinde II: Dedebalı Zaviyesi ve Harmancık Kazası Dedebalı Karyesi

Selçuklular önderliğinde Orta Asya’dan başlayıp Orta Avrupa’ya kadar uzanan ve nihayetinde Anadolu’da sükûnet bulan Türk göçünün, ağırlıklı olarak konar-göçer topluluklarca gerçekleştirildiği söylenebilir. Büyük Selçukluların konar-göçer Türk topluluklarını Bizans sınırına, Anadolu kapılarına doğru yerleştirmeleriyle başlayan bu toplumsal-tarihî süreç, 1220’li yıllarda başlayan Moğol istilası ve sonrasında yaşanan benzer olaylarla artarak devam etmiş görünmektedir. Moğollarca yıkılan Harzemşahlar ülkesinden Anadolu’ya sığınan Türk topluluklarından birisi olan Dedebalılar Cemaati ve cemaatin Anadolu ve Balkanlardaki izleri, bu çalışmanın konusunu teşkil etmiştir. Bu konudaki ilk çalışma Uşak kazası Dedebalılar köyü üzerine gerçekleştirilmişti. Harmancık kazası Dedebalı karyesini konu edinen bu ikinci çalışmanın ardından Tırnova sancağına bağlı Dedebalı karyesi, çalışmanın son halkasını oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Dedebalı, Dedebalılar cemaati, Dedebalı karyesi, Dedebalı zaviyesi, Harmancık

In Pursuit of Dedebali Community II: Dedebali Zawiyah and Dedebali Village of Harmancik District

It can be said that the Turkish migration, which started from Central Asia to Central Europe with the leadership of the Seljuks, and finally settled down in Anatolia, was carried out mainly by the nomadic communities. This social-historical process, which started with the settlement of the Great Seljuks towards the Byzantine border and the gate of Anatolia, seems to have continued with similar events in the Mongol invasion that began in the 1220s and later. Dedebalı community, which was one of the Turkish communities that took refuge in Anatolia from the Khwarazm Shah State that was demolished by the Mongols, and the traces of the community in Anatolia and the Balkans have constituted the subject of this study. The first study on this subject was carried out on the Dedebalılar village of Uşak district. As the second in this series, the present study deals with Dedebalı village of Harmancık district. The next study will be on Dedebalı village of Tırnova sanjak, being the last link of this chain of study.

Keywords:

Dedebalı, Dedebalı community, Dedebalı district, Dedebalı Zawiyah, Harmancık,

PDF

___

166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530), Hüdâvendigâr, Biga, Karesi, Saruhân, Aydın, Menteşe, Teke ve Alâiye Livâları, Dizin ve Tıpkıbasım. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. Ankara 1995.
370 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-İ Rûm-ili Defteri ( 937 / 1530 ) I Paşa (Sofya) ve Vize Livâları ile Sağkol Kazâları (Edirne, Dimetoka, Ferecik, Keşan, Kızıl-ağaç, Zagra-i Eski-hisâr, İpsala, Filibe, Tatar-bâzârı, Samakov, Üsküb, Kalkan-delen, Kırçova, Manastır, Pirlepe ve Köprülü), Dizin ve Tıpkıbasım. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını. Ankara 2001.
998 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Diyâr-i Bekr Ve ‘Arab Ve Zü’l-Kâdiriyye Defteri (937/1530 ) II Şam, Gazze, Safed, Salt-‘Aclûn, Haleb, Hama-Humus, Trablus, ‘Ayntâb Birecik, Adana, ‘Üzeyr, Tarsus, Sis, Mar‘aş ve Boz-ok Livâları. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 40, Defter-i Hâkânî Dizisi: IV. Ankara 1999.
1927 Bursa Vilâyeti Salnâmesi (1927). 35. Def’a, Bursa Vilâyet Matbaası.
Barkan, Ömer Lütfi (1942) “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zâviyeler”. Vakıflar Dergisi, II, 279-353.
Emecen, Feridun M. (1989) XVI. Asırda Manisa Kazası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Erdoğru, Mehmet Akif – Ömer Bıyık (2014). Defter-i Evkâf-ı Livâ-i Saruhan (Metin ve İnceleme). Ankara: Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşiv Dairesi Başkanlığı yayını.
Halaçoğlu, Yusuf (2011). Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650). C. II. İstanbul: Togan yayınları.
Hüdâvendigâr Vilâyeti Salnâmmesi (1316). Def’a 25, Sene-i Hicriyesine Mahsusdur, Matbaa-i Vilâyetde Tab’ Olunmuşdur.
Hüdâvendigâr Vilâyeti Salnâmmesi (1325). Def’a 34, Sene-i Hicriyesine Mahsus, Matbaa-i Vilâyetde Tab’ Olunmuşdur.
İnalcık, Halil (2003). “Mehmed II.”, DİA, (28), 395-407.
Karta, Nurullah (2013). “XV. - XVI. Yüzyılda Pirlepe’de İskan Ve Nüfus”, Utek’13 Uluslararası Türk Dili Ve Edebiyatı Kongresi Bildiri Kitabı, II, Saraybosna : 157-166.
Köylerimiz (1933). Köy Kanunu Tatbik Olunan ve Olunmayan Köy İsimlerini Alfabe Sırasile Gösterir, İstanbul Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
Köylerimiz, 1 Mart 1968 Gününe Kadar (1968). Ankara Başbakanlık Basımevi D.S.1.
Osmanlı Yer Adları: I Rumeli Eyaleti (1514-1550) (2013). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Ankara.
Sakin, Orhan (2006). Anadolu’da Türkmenler ve Yörükler. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
Savaş, Saim (2018). “Dedebâli Cemaati Ve Uşak Kazası Dedebalılar Köyü”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Sayı: 32), 243-262.
Son Teşkilât-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları (1928). Hilal Matbaası İstanbul.
Turgut, Vedat (2017) “Germiyanoğulları’nın Menşei, Vakıfları ve Batı Anadolu’nun Türkleşmesi Meselesi Üzerine”. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (The Journal of Social and Cultural Studies), III, (5), 1-98.
Türkay, Cevdet (2005). Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak Aşîret ve Cemâatlar. İstanbul: İşaret yayınları.