Ferruh TORUK, Çiğdem Belgin DİKMEN

19696

Amasya Yörgüç Paşa Cami ve Türbesi

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde II. Murat tarafından Rumeli Beylerbeyi olarak atanan (H. 826/M. 1423)Yörgüç Paşa adına inşa edilmiş pek çok yapı bulunmaktadır. Bu yapılardan biri de Yörgüç Paşa’nın Amasya’da yap- tırmış olduğu cami, camiye bağımlı türbe ile günümüze ulaşamamış han, hamam, imaret ve medreseden oluşanAmasya Yörgüç Paşa Külliyesi’dir. Bu çalışma Yörgüç Paşa’nın kimliğini ve külliye içerisinde yer alan Yörgüç Paşaile oğlu Yunus Paşa, kızları Hundi Hatun ve Sitti Hatun’un mezarlarının da bulunduğu Yörgüç Paşa Türbesi’ni ta- nıtmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında türbe içerisindeki mezar taşlarının üzerindeki kitabeler okunmuş,mezarların mimari yapısı (plan-kesit, cephe düzeni ve bezeme özellikleri, malzeme ve malzeme kullanım tekniği)incelenmiş ve çağdaşı olan örneklerle karşılaştırmalı değerlendirmeler yapılmıştır.

Amasya Yörgüç Pasha Mosque and Tomb

There are many buildings built by II. Murat in the name of Yörgüç Pasha (826H/1423M), who was appointed as Beylerbey of Rumelia in the Ottoman Empire Period. One of these structures is the mosque built by Yörgüç Pasha in Amasya, the mosque-dependent tomb has survived to the present and haven’t survived khan, bath, imaret and madrasah Amasya Yörgüç Pasha complex. This study aims to introduce the identity of Yörgüç Pasha and the Yörgüç Pasha Tomb, which includes the grave of his son Yunus Pasha, his daughters Hundi Hatun and Sitti Hatun. Within the scope of the study, the inscriptions on the tomb stones were read and the architectural structure of the tombs (plan-section, facade and decoration features, material, and material usage technique) were examined and comparative evaluations were made with contemporary examples.
PDF

___

  • Yörgüç Paşa Vakfiyesi. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA), d. 747, Sıra No: 245.
  • Yörgüç Paşa Vakfiyesi. VGMA, d. 2132, Sıra No: 245.
  • Yörgüç Paşa Kardeşi Hacı Hayrettin Hızır Paşa Vakfiyesi, VGMA, d. 609, Sıra No: 272.
  • Yörgüç Paşa Oğlu Mustafa Bey Vakfiyesi, VGMA d. 747, Sıra No: 246.
  • Acun, Hakkı (1999). Manisa’da Türk Devri Yapıları. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
  • Akyurt, Yusuf (1947). “Amasya Şehri”. Türk Ầsâr-ı Atîkası Binalarına Ait Tarihi Mecmua. Türk Tarih Kurumu, Ankara. (8), 33-37.
  • Anonim (1948). “Amasya”. İnönü Ansiklopedisi. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. (1), 242-251.
  • Anonim (1967). Amasya İl Yıllığı. Ticaret Matbaası, İzmir
  • Anonim (1981). “Amasya”. Yurt Ansiklopedisi, (1), 407-507.
  • Anonim (1997). Kuran-ı Kerim’in Açıklamalı Meali. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara
  • Anonim (2000). Örneklerle Türkçe Sözlük. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul
  • Aşıkpaşaoğlu (1992). Aşıkpaşaoğlu Tarihi. (Haz: Nihal Adsız). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
  • Aydoğdu, Gülnur (1997). Amasya Mezar Taşları. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara
  • Ayverdi, Ekrem Hakkı (1989a). Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri. Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
  • Ayverdi, Ekrem Hakkı (1989b). Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri (1451-1481). Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
  • Cinlioğlu, Halis Turgut (1941). Osmanlılar Zamanında Tokat. Tokat Matbaası Yayınları, Tokat.
  • Çam, Nusret (1988). Adana Ulu Camii. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Demiral, Ahmet (1954). Resimli Amasya Salnamesi. Güney Matbaacılık Yayınları, Ankara.
  • Devellioğlu, Ferit (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
  • Dikmen, Çiğdem Belgin ve Toruk Ferruh Arşivi
  • Dündar, Abdülkadir (1999). Kilis’teki Osmanlı Devri Mimari Eserleri. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara
  • Eldem, H. Ethem (1911). “Yörgüç Paşa ve Evladına Ait Birkaç Kitabe”. Tarihi Osmanlı Encümeni Mecmuası, (9), 530-541.
  • Emir, Sedat (1994). Osmanlı Mimarlığında Çok İşlevli Yapılar: Kentsel Kolonizasyon Yapıları Olarak Zaviyeler. Akademi Kitabevi Yayınları, İzmir.
  • Eyice, Semavi (1962). “İlk Osmanlı Devrinin Dini-İçtimai Bir Müessesesi: Zaviyeler ve Zaviyeli Camiler”. İktisat Fakültesi Mecmuası, (23/1), 3-80.
  • Eyice, Semavi (1969). “Çorum’un Mecitözü’nde Aşık Paşa oğlu Elvan Çelebi Zaviyesi”. Türkiyat Mecmuası, (15), 211-246.
  • Gökbilgin, Tayyip (1952). 15-16 Asırda Edirne ve Paşa Livası. Üçler Basımevi, İstanbul.
  • Gökbilgin, Tayyip (1960). “Mihaloğulları”, TDV İslam Ansiklopedisi, (8), 285-292.
  • Gökbilgin, Tayyip (1979), “Tokat”. TDV İslam Ansiklopedisi, (12), 400-412.
  • Gün, Recep (1993). Amasya Çevresindeki Mimari Eserlerde Yazı Kullanımı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 19. Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun
  • Gürbüz, Adnan (1993). Toprak-Vakıf İlişkileri Çerçevesinde 16. Yüzyılda Amasya Sancağı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
  • Hammer, Joseph (1991) Osmanlı Tarihi 1. (Çev: Abdülkadir Karahan), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Hoca Sadettin Efendi (1999). Tacüt Tevarih. (Hazırlayan: İ. Parmaksızoğlu), Ankara Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Hüseyin Hüsameddin (1911). Amasya Tarihi 1, Necm-i Hikmet Matbaası, İstanbul
  • Hüseyin Hüsameddin (1927). Amasya Tarihi 3, Necm-i İstiklal Matbaası, İstanbul.
  • Hüseyin Hüsameddin (1986 ). Amasya Tarihi 1. (Sadeleştiren: A. Yılmaz, M Akkuş) Ankara.
  • İnal, Güler (1982). “Orta Çağlarda Anadolu’da Çalışan Suriyeli ve Mezopotamyalı Sanatçılar”. Sanat Tarihi Yıllığı, (XI), 84-94.
  • Kappert, Petra (1976). Die Osmanischen Prenzenund Ihre Residenz Amasya Im 15. und 16. Jahrhundert. Netherland Historic Archaeologist Institute, İstanbul.
  • Karagülle, Besim (Yayın tarihi yok). Tokat Müzesi, Tarihi Yapılar ve Eski Eserler Defteri (Kitabeler, Notlar ve Plan Krokileri). Tokat Müzesi, Tokat
  • Karamağaralı, Beyhan (1976). “Anadolu’da XII-XVI Asırdaki Tarikat ve Tekke Sanatı Hakkında”. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, (21), 247- 276.
  • Karamağaralı, Haluk (1982). “Sahip Ata Camii’nin Restitüsyonu Hakkında Bir Deneme”. Rölöve ve Restorasyon Dergisi, (3), 49-76.
  • Neşri, Mehmed (1995). Kitab-ı Cihan-numa. (Hazırlayan: F. Reşat Onat, M. A. Köymen). Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • Numan, İbrahim (1982). Anadolu’nun Fethinden İstanbul’ un Fethine Kadar Türk Tekke ve Zaviye Mimarisi Hakkında Araştırma. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
  • Oral, Zeki (1962). “Yeni Bulunan Kitabeler”. Belleten, (XXVI), 147-150.
  • Önge, Yılmaz (1984). “Konya Sahip Ata Hankahı”. Suut Kenal Yetkin’e Armağan Kitabı. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara. 281-292.
  • Pakalın, Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 1-4. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
  • Solakzade, M. Çelebi (1989). Solakzade Tarihi. (Hazırlayan: Vahid Çabuk), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Süreyya, Mehmed (1996). Sicil-i Osmani. (Hazırlayan: Nuri Akbayar). C. 5. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
  • Şimşirgil, Ahmed (1995). “Rum Beylerbeyi Yörgüç Paşa’nın Hayatı ve Vakıf Eserleri”. Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Armağanı. Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
  • Toksoy, Cemal (1999). “Yörgüç Paşa”. Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, (2), 677.
  • Toruk, Ferruh (2002). Amasya Yörgüç Paşa Külliyesi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
  • Toruk, Ferruh (2005). “Bani Yörgüç Paşa ve İmar Faaliyetleri”. Vakıflar Dergisi, (XXIX), 107-133.
  • Toruk, Ferruh (2006). “Yörgüç Paşa Vakfiyesi”. Bilge Dergisi. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara. (48), 16-26.
  • Tüfekçioğlu, Abdülhamid (1997). Erken Dönem Osmanlı Mimarisinde Yazının Kullanımı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi),Van.
  • Urak, Gediz (1994). Amasya Türk Devri Şehir Dokusu, Yapılarının Analizi ve Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1927). Tokat ve Amasya Vilayetlerindeki Kitabeler. Milli Matbaa, İstanbul.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1968). “Sivas ve Kayseri Hükümdarı Kadı Burhaneddin Ahmed”. Belleten, (XXXII), 191-245.
  • Wittek, Paul (1947). Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu. (Çeviren: Fahriye Akın). Şirketi Mürettibiye Basımevi, İstanbul.
  • Yediyıldız, Bahaeddin (1993). “Hızır Paşa Oğlu Mehmed Paşa Vakfının Mahiyeti”. X. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Tebliğler. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. 1625-1633.
  • Yılmaz, Ali (1990). Samsun Kazasının İdari İktisadi ve Sosyal Durumu (1485-1520). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
  • Yurdakul, Erol (1969). “Tokat Vilayetinin Gümüştop (Dazya) Köyündeki XIV Yüzyıla Ait Eserler”. Vakıflar Dergisi, (7), 243-247.
  • Yüksel, İ. Aydın (1983). Osmanlı Mimarisinde II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim Devri. Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
  • URL 1. Müellif: Fahameddin Başar. “Yörgüç Paşa ve Yörgüç Paşa Cami”. TDVİA, 566-567. https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/43/C43014127.pdf (Erişim Tarihi: 05.03.2019).
  • URL 2. http://www.amasya.bel.tr/icerik/459/1889/yorguc-pasa-camii.aspx (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
  • URL 3. http://www.amasyakulturturizm.gov.tr/TR-59529/yorguc-pasa-camii.html (Erişim Tarihi: 02.03.2019)
  • URL 4. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/amasya/gezilecekyer/yorguc-pasa-cam (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
  • URL 5. www.googleearth.com.tr (Erişim Tarihi: 12.02.2019).
Vakıflar Dergisi-Cover
  • ISSN: 1011-7474
  • Başlangıç: 2015
  • Yayıncı: Mehmet Kurtoğlu
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Amasya Yörgüç Paşa Cami ve Türbesi

Ferruh TORUK, Çiğdem Belgin DİKMEN

Hısn-ı Mansur Mütesellimi Abdi Ağa’nın Hısn-ı Mansur ve Behisni Kazalarındaki Vakıfları

Muhammet Nuri TUNÇ

Tokat ve Niksar’da Bazı Selçuku ve İlhanlı Yapılarındaki Çini Süslemeler Üzerine Bir Değerlendirme

Ayşe DENKNALBANT ÇOBANOĞLU

Kiğı Piltan (Pilten) Bey Camisi

Celalettin UZUN, Yaşar UĞURLU