Milli Mücadele’de Aktif Bir Kişilik: Velid Ebuzziya
Mondros Ateşkesi sonrası Mustafa Kemal
önderliğinde Milli Mücadeleye başlayan Anadolu zor bir süreçten geçmektedir. O
dönemde halk, Milli Mücadele yanlıları ve Milli Mücadele karşıtları olmak üzere
iki zıt tabana ayrılmıştır. Mondros’un ağır yaptırımları karşısında memleket
sulh yolunu değil harp yolunu tercih etmiştir. Ancak Anadolu’da ciddi bir silah
ve mühimmat sıkıntısı yaşanmaktadır. Ankara Hükümeti’nin onayı ile kurulan Mim
Mim Grubu bu düşünce doğrultusunda hareket etmiş, Velid Ebuzziya ise bu
teşkilatta aktif bir rol oynamıştır. Teşkilat çatısı altında silah ve mühimmat
sevkiyatlarında gösterdiği başarılı faaliyetler, kendisinin İstiklal Madalyası
ile ödüllendirilmesini sağlamıştır.
İşgal günlerinde basın-yayın
faaliyetleri İtilaf güçlerinin kontrolü altındadır. İstanbul Matbuat Cemiyeti
Başkanı olan Velid Bey ile Fransız Sefarethanesi arasındaki temaslar bu
doğrultuda gerçekleşmiştir. Velid Bey Ebuzziya Basımevinde gazetecilik
faaliyetlerini sürdürmüş, bu basımevi aynı zamanda Mim Mim Grubu’nun merkez
karargahı olarak da kullanılmıştır. 1919-1922 yılları arasını kapsayacak olan
Türk Kurtuluş Mücadelesi gerek halkın iradesi gerek Ankara Hükümetinin kararlı
duruşu ile Cumhuriyete giden yolu açmıştır.
Çalışmamıza konu olan Abdurrahman Velid
Ebuzziya, muhafazakar kişiliği ile tam olarak Milli Mücadele yanlısı olmuş;
gerek kendi gazete köşesindeki yazıları, gerek fiilen yaptıklarıyla bunu
ispatlamış bir kişiliktir. Milli Mücadele’den Cumhuriyet’e doğru giden süreçte
Velid Ebuzziya’nın, Mim Mim Grubu bünyesinde Milli Mücadelede üstlendiği rol
ile Fransız Sefarethanesi ile olan siyasi ilişkileri çalışmamızın ana
omurgasını teşkil etmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Velid Ebuzziya, Tevhid-i Efkâr, Milli Mücadele, Türkiye Cumhuriyeti
An Active Personality of the National Struggle: Velid Ebuzziya
Following the Armistice of Mondros, beginning
the National Struggle under the leadership of Mustafa Kemal, Analotia was
passing through a difficult process. At that time, people were divided into two
opposing base, including supporters and opponents of the National Struggle. In
the face of heavy sanctions of Mondros, people preferred war, not peace.
However, there was a serious shortage of weapons and ammunition in Anatolia.
The Mim Mim Group, founded with the approval of the Ankara government, has acted
in accordance with this idea and Velid Ebuzziya took an active role in the
organization. He showed success in the organization of weapons and ammunition
shipments. This achievement earned him an İndependence Medal.
In the days of the occupation, the
press activities are under the control of the entente powers. The
contacts between Velid Bey, who was also the president of İstanbul Press
Society, and the French Embassy , took place in this direction. Velid
Bey continued his journalism activities in Ebuzziya printing house. This
printing house was also used as the head office of Mim Mim Group. Turkish
Liberation Struggle, which took place between 1919 and 1922, has resulted in
victory as a result of the will of the people and the definitive, immutable,
stable stance of the Ankara goverment; also opened the way to the Republic.
The subject of our study Abdurrahman
Velid Ebuzziya was exactly biased National Struggle with his conservative character.
He proved it both with the articles written in his own newspaper and also with
his actions. The role and additives of Velid Ebuzziya within Mim Mim Group in
the process leading to the Republic from the National Struggle and his
political relations with the French Embassy constitutes the basis of our study.
Keywords:
Velid Ebuzziya, Tevhid-i Efkâr, National Struggle, Republic Of Turkey,
___
- Arşiv Kaynakları İSAM Arşivi İslam Araştırmaları Merkezi Arşivi (İSAM), Tasnif Kodu:ZE, Dosya:8, Gömlek:341. İslam Araştırmaları Merkezi Arşivi (İSAM), Tasnif Kodu:ZE, Dosya:8, Gömlek:355. İslam Araştırmaları Merkezi Arşivi (İSAM), Tasnif Kodu:ZE, Dosya:8, Gömlek:356. İslam Araştırmaları Merkezi Arşivi (İSAM), Tasnif Kodu:ZE, Dosya:13, Gömlek:539.
- İstanbul Şehir Üniversitesi E-Arşiv Enis Tahsin Til, “Gazeteler, Gazeteciler Velid Ebuzziya”, Taha Toros Arşivi, Dosya No:8, s. 1.
- TİTE Arşivi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:35, Belge No:110. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:35, Belge No:112. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:38, Belge No:3. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:40, Belge No:126. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:44, Belge No:35. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:44, Belge No:37. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:44, Belge No:38. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:44, Belge No:39. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:62, Belge No:10. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:62, Belge No:17. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:62, Belge No:20. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE), Kutu No:62, Belge No:87.
- Süreli Yayınlar Tevhid-i Efkâr (1921-1925) Tevhid-i Efkâr, “Siyaset Tezviri”, 5 Ağustos 1921. Tevhid-i Efkâr, “Mustafa Kemal Paşa Mutlaka Muzaffer Olacaktır”, 31 Ağustos 1921. Tevhid-i Efkâr, “Hakimiyetimizin Sırrı”, 2 Kasım 1921. Tevhid-i Efkâr, “Siyasete Güvenmek Hatası”, 27 Mayıs 1922.
- Kitap ve Makaleler Aydın, Mesut, Millî Mücâdele Dönemi’nde TBMM Hükümeti Tarafından İstanbul’da Kurulan Gizli Gruplar ve Faâliyetleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1992. Baban, Cihad, ‘’Ölümünün 22’inci Yıl Dönümünde Velid Ebuzziyâ’’, Meydan Dergisi,1978, s. 34-35. Bolat, Bengül, “Milli Mücadele Taraftarlığından Cumhuriyet Karşıtlığına Velid Ebuzziya” Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Tarihi Dergisi, Cilt 14, Sayı 28. Çukurova, Bülent, Kurtuluş Savaşında Haberalma ve Yeraltı Çalışmaları, Ardıç Yayınları, Ankara, 1994. Ertuğ, Hasan Refik, ‘’Kamuoyunu Milli Mücadele İçin Hazırlayan Gazeteci,’’ Yıllar Boyu Dergisi,1983, s. 52. Ertürk, Hüsamettin ve Samih Nafiz Tansu, İki Devrin Perde Arkası, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2016. Himmetoğlu, Hüsnü, Kurtuluş Savaşında İstanbul ve Yardımları, Ülkü Matbaası, İstanbul, 1975. İdikut, İhsan, Türk Lavrensleri, Öztürk Matbaası, İstanbul, 1953. İnuğur, M. Nuri, Türk Basınında İZ BIRAKANLAR, Der Yayınları, İstanbul, 1988. Kalkavanoğlu, İlyas Sami, Millî Mücadele Hatıralarım, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2011. Kıranlar, Safiye, “Vasıf Çınar-Velid Ebuzziya Davası”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 6. Koçer, Kemal, Kurtuluş Savaşlarımızda İstanbul(İşgal Senelerinde M.M. Grubunun Gizli Faaliyetleri), İstanbul, 1946. Pıgar, Ragıp, ‘’Abdurrahman Velid Ebuzziya’’, Yeni Defne, Cilt:2, Sayı:1, 1982, s. 21. Saraçoğlu, Cemalettin, “Devlet Parasını Reddeden Gazeteci”, 20. Asır Dergisi, Sayı:147, 1955, s. 6. Şahiner, Kerime, “Bolşevik İhtilalinden Sonra Türkiye’ye Gelen Wrangel Ordusu ve Faaliyetleri”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi,2003, s.148-159. Temiz, Ahmet, Velid Ebuzziya’nın Lozan Mektupları, IQ Yayınları İstanbul, 2007. Tombalak, Mustafa, “Anadolu’ya Sırtında Cephane Taşıyan Gazeteci”, Salat Yağ Fabrikası Dergisi, 1990, s. 5-6. Tuncor, Ferit Ragıp, ‘’Edebi Şahsiyetlerimiz Abdurrahman Ebuzziya Velid,’’ Millet Dergisi,1980, s. 4. Zürcher, Eric Jan, Millî Mücadelede İttihatçılık, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
- Ansiklopediler Aylık Ansiklopedisi (1945) Ziyad Ebuzziya, “Ebuzziya Velid”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA),X, s. 371-372.
- ISSN: 2149-9535
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Serkan YAZICI
Sayıdaki Diğer Makaleler
Rus Kaynakların Işığında Slavseverlik ve Politik İz Düşümü Panslavizm
Milli Mücadele’de Aktif Bir Kişilik: Velid Ebuzziya
Anadolu’nun Fethinde Görev Alan Selçuklu Komutanlarından Saltuk Bey Hakkında
Nefy-ü Kısas Defterlerine Göre Tanzimat Sonrasında Balkanlardan Yapılan Sürgünler (1848-1883)
Yahudi Diasporası’nın Filistin’e Göçü Ve İsrail Devleti’nin Kuruluşu