Kur’ân’a Göre Zülkarneyn’in Metodu ve Mesajı

Zülkarneyn kıssası Kur’an’da tek bir yerde anlatılmış olmasına karşın üzerinde en çok yorum yapılan kıssalardan biri olmuştur. Kıssaya bu denli yorum yapılması onun insan idrakini zorlayan manzaralarla dolu olmasındandır. Tefsirlerdeki rivayetlerin çokluğu ve farklılığı da yorumları artıran bir başka etkendir. Bu makalede kıssa ile ilgili yorum ve rivayet farklılıklarına dayalı ihtilafların genel bir sıralaması yapılacak ancak, ihtilaflar üzerinde görüş belirtilmeyecektir. Ayetlerdeki bazı kelimelerin bağlam yönünden anlam yapısı irdelenerek bu kelimelerin manasına bağlı olarak ayetlerin daha açık ve anlaşılabilir olduğu ortaya konulacaktır. Böylece; kıssadaki manzaraların tasavvurunun zihinlerde daha makul yerleşmesi sağlanacaktır. Bu açıdan kıssanın ayetlerinde geçen bazı kelimeler siyak sibak bağlamında bakıldığında anlam ilişkisine bağlı olarak olağan sonuçların ortaya çıktığı ve gerçek bir portre kesitinin sunulduğu görülecektir. Zülkarneyn’in tebliğ, davet, yönetim ve inşai faaliyetine ilişkin metotları belirtilecektir. Ayrıca Kur’an kıssalarının esas amacı olan alınacak mesajın sonuçları açıklanacaktır. Onun özgün metodundan her zaman yararlanılabileceği, verdiği mesajın evrenselliği görülecektir. Diğer taraftan mutlak ve sonsuz ilim sahibinin Allah olduğu, insan bilgisinin sınırlı kaldığı, bu nedenle yaptığımız her yorumun eleştirilebilir yönünün bulunacağı unutulmamalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Kur'ân, Tefsir, Kıssa, Zülkarneyn, İmkân.

The Method and the Message of Dhu al-Qarnain

In spite of being written just once in the Qur’an parable of Zulqarnain has been one of the stories commented on most. The story’s interpreted much since it’s full of scenery that forces human willpower. The multiplicity and variety of narrations in exegesis is another effect that increases interpretations. İn this article, a general ordering of controversies based on comments and a variety of narrations about the parable, but there will be no opinion about controversies. Some words in verses will be examined in terms of context. Thus, it will be the parable is understood, and ensured more reasonable in the minds. In this context, some words of the parable in terms of context result depending on the meaning relationship and it will be seen that a real portrait section is presented. Methods of Zulqarnain notification, invitation, management, and construction activities will be indicated. Besides; the results of the message, which is the main purpose of the parable, will be explained. It will be seen that his method can always be used, the universality of the message. On the other, it will be understood human knowledge's limited and God has absolute, infinite knowledge so each, comment of us stay subjective.

Keywords:

Qur, Exegesis, Parable, Dhu al-Qarnain, Enabling.,

PDF

___

Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
Beyzâvî, Nâsırüddin Ebu’l-Hayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
Çelik, Feyza. “Hicri İkinci Asır Tefsirlerinde Zülkarneyn Kıssası”. Hicri İkinci Asırda İslami İlimler 0/2 (2022), 52-67. Fârâbî. Kitâbu’l-hurûf. ed. Muhsin Mehdi. Beyrut: Daru’l-Meşrik, 1990.
Fîrûzabâdî, Ebû’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya’kûb b. Muhammed. el-Kâmûsu’l-Muhît. thk. Mektebu’t-tahkîki’t-turâsi fî müesseseti’r-risâle. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1426/2005.
Güçlütürk, Avni Tarık. Bronz Eserlerin Konservasyon Ve Restorasyon Sorunları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
Galâyînî, Mustafa. Câmiʿu’d-dürûsi’l-ʿarabiyye. 4 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 30. Basım, 1414/1994.
Halaçoğlu, Yusuf. “Fersah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 10 Ekim 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/fersah
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. thk. Sâmî b. Muhammed es-Selâme. 10 Cilt. Riyâd: Darû Tayyibe, 2. Basım, 1420/1999.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Muslim. Te’vîlü müşkili’l-Kur’ân. 1 Cilt. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1398/1978.
İbn Manzur, Ebu’l Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükrim. Lisânu’l- ‘arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâr-u Sadır, ts.
İsfehânî, Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. nşr. Muhammed Seyyid Keylani. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts.
Kahraman, Ferruh. “İdeal Bir Devlet Adamı Olarak Zülkarneyn”. Ağrı İslâmi İlimler Dergisi 0/7 (Aralık 2020), 33-60.
Köksal Albayrak, Fatma. Kur’an’ın Işığında Zülkarneyn Kıssası. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
Kurt, Adem - Özer, İrem. “Mekanik Alaşımlama Yöntemi İle Demir Ve Bakırın Alaşımlanması”. Journal of Polytechnic. https://doi.org/10.2339/politeknik.932645
Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdürrezak el- Mehdi. 20 Cilt. Beyrut: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 4. Basım, 1422/2001.
Kutluer, İlhan. “fesad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 28 Eylül 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/fesad
Kutluer, İlhan. “Şey”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 15 Eylül 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/sey
Kutub, Seyyid. Fî Zılâli’l-Kur’ân. 6 Cilt. Kahire-Beyrut: Dâr’uş-Şurûk, 1. Basım, 1972.
Mevdûdî, Ebü’l-A’lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. 6 Cilt. Lahor: İdâre-i Tercümânü’l-Kur’ân, 1991.
Oral, Osman. “Mâtürîdî’de Zülkarneyn Prototipi Ve Kıssasının Hikmetleri”. Social Sciences Studies Journal 6/59 (Ocak 2020), 1251-1263. https://doi.org/10.26449/sssj.2183
Öztürk, Mustafa. “Zülkarneyn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 03 Eylül 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/zulkarneyn
Öztürk, Mustafa. “Zülkarneyn Kıssası”. Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (Aralık 2014), 7-31. https://dergipark.org.tr/tr/pub/katuifd/issue/31120/338166
Râzî, Fahruddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru Fîkr, 1401/1981.
Said Nursi, Bediüzzaman. Lem’alar. İstanbul: Sözler Neşriyat A.Ş, 1995.
Savaş, Nuh. Zülkarneyn Kıssası. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1994.
Sîbeveyh, Ebü Bişr ’Amr b. Oşmân b. Kanber. el-Kitâb. thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn. 5 Cilt. Kahire: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1988.
Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’sur. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Fîkr, 1432/2011.
Taberî, İbn Cerir Muhammed b. Cerir. Câmiü’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 25 Cilt. Kahire: Hecr, 1422/2001.
Tan, Serhat Ahmet. Zamanın Sahibi Zülkarneyn. İstanbul: Şira Yayınları, 2018.
Tehânevî, Muhammed Ali b. Ali. Keşşâfü ıṣṭılâḥâti’l-fünûn ve’l-‘ulûm. nşr. Ali Dahrûc, Abdullah Hâlidî. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1416/1996.
Türe, İskender. Zülkarneyn / Kur’an’da Uzaya Seyahati Anlatılan İnsan. İstanbul: Timaş Yayınları, 2000.
Vehbi, Konyalı Mehmed. Büyük Kur’ân Tefsîri; Hülâsatü’l beyân fî tefsîri’l- Kur’ân. 16 Cilt. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1966.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâikı gavâmidı’t-tenzîl ve ʽuyûni’l-ekâvîl fî vucûhi’t-te’vîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’lKitâbi’l-Arabî, 1407/1986.
TBK, Türk Borçlar Kanunu (Kanun No. 6098). Resmi Gazete 27836 (04 Şubat 2011). Erişim 25 Temmuz 2022. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-1.htm