Bir Bektâşî Dedebabası Bedri Noyan'a (1912-1997) Göre Zâhir Bâtın İlişkisi
Müslümanların bilme kavramına verdikleri önem, kavramın tanımı üzerine yoğunlaşmayı da beraberinde getirmiştir. Bektâşî Dedebabası Bedri Noyan, İslâm'ın anlaşılmasında İslâm tasavvufuna dikkat çekmekle birlikte Bektâşîliğe özel bir vurguda bulunmuştur. Bu olağan tavrı kavramları tanımlarken de kendini göstermektedir. Bâtın ilmi olarak gördüğü tasavvufî bilgiyi zâhir olarak ifade ettiği şeriat bilgisine üstün görmüştür. Noyan, bu özel bilginin tanımı, niteliği, değeri gibi konularda Bektâşîlik ve diğer tasavvuf erbabının müşterek savunmalarına yer vermiştir. Avâm ve havâssın belirlenmesinde de Bektâşîliğe ayrı bir önem atfetmiştir. Alevîler de dâhil olmak üzere, vahdet-i vücûd bilgisine erişemeyenleri, Bektâşî olmayanları, kimi zaman saraya mukabil halkı, kimi zaman da medresenin karşısında dergâhları avâm olarak görmüş buna dayalı değerlendirmelerde bulunmuştur. Zaman zaman tartışmalara neden olabilecek kavramlarla ilgili sübjektif açıklamalarda bulunmuştur.
The Relation Between Literal and Esoteric Meaning According to Bektashi Master Father (Dedebaba) Bedri Noyan
The importance given by Muslims to the concept of knowledge requires concentration on the definition of the concept as well. Bektashi Master Father (Dedebaba) Bedri Noyan has made a special emphasis on Sûfîsm in his understanding of Islam, in particular to the Bektashi understanding. This attitude can be seen in his definition of concepts. He considers the knowledge of Sharia, literal meaning, inferior from the mystical - esoteric - knowledge. Noyan gives common understanding of Bektashi and other Sûfî orders in his definition of specific knowledge, its qualifications and its value. In his definition of ordinary people versus elected people, he also refers to the Bektashi understanding. He considers those who could not reach to the knowledge of the unity of being, the nonBektashis, sometimes seeing those who are against the palace, and other times the Sufi orders across the madrasas as the commons and evaluates them accordingly. He has given subjective explanations on concepts that can be considered controversial.
___
- Akkuş, Süleyman Bir Kelâmcı Olarak Kuşeyrî, İstanbul: Değişim yayınları, 2009.
- Ali el- Karî, Vahdet-i Vücûd Risalesi, thk. Ali Rıza b. Abdullah b. Ali Rıza, çev. Harun Ünal, 1. Baskı, İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2013.
- Aslan, Abdülgaffar, "Kelâm'da İlhamın Bilgi Değeri", Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008/1, sayı: 20.
- Ateş, Süleyman, Zâhir ve Bâtın İlmine Dair Bir Eser al-Fark Bayna İlmi'ş-Şari'a Wa'lHakika, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. XVI, Ankara: 1968.
- Aydın, Ayhan, Alevîlik-Bektâşîlik Söyleşileri, 1. Basım, İstanbul: Can Yayınları, 2009.
- Azamat, Nihat, "Kaygusuz Abdal", TDV İslâm Ansiklopedisi, XXV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
- Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yayıncılık, 1997.
- Eğri, Osman, İlimden İrfana Nehirden Ummana Alevilik-Bektâşîlik, İstanbul: Şah-ı Merdan Yayınları, 2014.
- en-Nesefi, Ömer, İslâm Akîdesi, hzl. Bekir Sırmabıyıkoğlu, İstanbul: Yasin Yayınevi, 2012.
- Eröz, Mehmet, Türkiye'de Alevîlik Bektâşîlik, Ötüken Yayınları, İstanbul: 2014.
- es-Sâbûnî, Nureddin, Mâturîdiyye Akaidi, çev. Bekir Topaloğlu, 11. Baskı, İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2013.
- Fazlur-Rahman, İslâm'da İhya ve Reform, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006.
- Fığlalı, Ethem Ruhi, "Ana Hatlarıyla Alevîlik", (Günümüzde Alevîlik ve Bektaşîlik içinde), TDV Yayınları Ankara: 1985.
- Fığlalı, Ethem Ruhi, Türkiye'de Alevîlik Bektaşîlik, İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, 2006.
- Gazzâlî, İhyâu ulûmi'd-dîn, I-VI, Dâru'l-hayr, Beyrut 1997.
- Gazzâlî, İlcâmü'l-Avâm, thk. Riyâz Mustafa el-Abdullah, Dimeşk, 1986.
- Gökalp, Ziya, Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Anonim Yayıncılık, 2014.
- Güler, İlhami, Allah'ın Ahlâkîliği Sorunu, 6. Basım, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
- Izutsu, Toshıhıko, Kur'an'da Tanrı ve İnsan, çev. Kürşad Atalar, 3. Basım, İstanbul: Pınar Yayınları, 2014.
- İbn Arabî, Fütuhât-ı Mekkiyye (Havâs ve Avâm İtikadı), çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2015.
- İbn Arabî, Fütuhât-ı Mekkiyye (Peygamberler ve Velîler), çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2015.
- İdiz, Ferzende, "Tasavvufta İlm-i Zâhir-İlm-i Bâtın Anlayışı", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 25, Erzurum: 2006.
- İbn Rüşd, Faslu'l- Makâl el-Keşf an Minhâci'l-edille Felsefe-Din İlişkileri, hzl. Süleyman Uludağ, 5. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
- Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, 5. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999.
- Köprülü, M. Fuad, Anadolu'da İslâmiyet, 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2012.
- Köprülü, M. Fuad, Türk Tarih-i Dinisi, 1. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2005.
- Kuşeyrî, Abdülkerîm, er-Risâletü'l-Kuşeyriyye, thk. Ma'ruf Zerîk-Ali Abdulhamid Baltacî, Beyrut: Dâru'l-hayr, 1993, s. 82.
- Laoust, Henry, İslâm'da Ayrılıkçı Görüşler,1. Baskı, İstanbul: Pınar Yayınları,1999.
- Melikoff, Irene, Uyur İdik Uyardılar, çev. Turan Alptekin, 3. Basım, İstanbul: Demos Yayınları, 2011.
- Muslu, Ramazan, "Ali Semerkandî'nin Keşfu'l-Esrar isimli Eserinde Zahir-Batın İlişkisi", Sakarya İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, Sakarya 2000.
- Noyan, Bedri, Aşk Risalesi, Ankara: Ardıç Yayınları, 2013.
- Noyan, Bedri, Bütün Yönleriyle Bektaşîlik ve Alevîlik, I, 1. Baskı, Ankara: Ardıç Yayınları, 2006.
- Noyan, Bedri, Bütün Yönleriyle Bektaşîlik ve Alevîlik, II, 1. Baskı, Ankara: Ardıç Yayınları, 1999.
- Noyan, Bedri, Bütün Yönleriyle Bektaşîlik ve Alevîlik, III, 1. Baskı, Ankara: Ardıç Yayınları, 2000.
- Noyan, Bedri, Bütün Yönleriyle Bektaşîlik ve Alevîlik, VII, Ankara: Ardıç Yayınları, 2006.
- Noyan, Bedri, Demir Baba Vilayetnamesi, 1. Baskı, İstanbul: Can Yayınları, 1976.
- Noyan, Bedri, Hacı Bektaş-ı Veli Vilayetnamesi, 2. Baskı, İstanbul: Can Yayınları, t.y.
- Noyan, Kur'ân-ı Kerîm Manzum Meâl, 2. Baskı, Ankara: Ardıç Yayınları, 2007.
- Ocak, Ahmet Yaşar, "Bektâşîlik", TDV İslâm Ansiklopedisi, V, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1992.
- Onat, Hasan, "İbahiyye'', TDV İslâm Ansiklopedisi, XIX, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999.
- Ögel, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, c.1, 6. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
- Özcan, Hanifi, Mâtürîdî'de Bilgi Problemi, İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1998.
- Sarıkaya, M. Saffet, "Alevîlik ve Bektâşîliğin Ahilikle İlişkisi -Fütüvvetnâmelere Göre", İslâmiyât VI, sayı 3, Ankara 2003.
- Selvi, Dilaver, Kaynaklarıyla Tasavvuf, 15. Baskı, İstanbul: Semerkand Yayınları, 2013.
- Seratlı, Tahir Galip (hzl), Vahdet- Vücûd ve Tevhid Hakkında 7 Eskimez Risale,1. Basım, İstanbul: Furkan Kitaplığı, 2006.
- Teftâzânî, Sa'duddin, Şerhu'l-Akaid, thk. Ahmed Hicâzî es-Sekkâ, Mektebetü'lkülliyâti'l-Ezheriyye, Kahire, 1988.
- Tekin, Nergishan, Türklük ve Alevîlik- Bektaşîlik, 1. Baskı, İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2011.
- Türkdoğan, Orhan, Alevî Bektâşî Kimliği, -Sosya-Antropolojik Araştırma, Timaş Yayınları, İstanbul: 2006.
- Uludağ, Süleyman, "Avâm'', TDV İslâm Ansiklopedisi, IV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
- Uludağ, Süleyman, "Batın İlmi'', TDV İslâm Ansiklopedisi, V, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 1992.
- Uludağ, Süleyman, İslâm Düşüncesinin Yapısı, 8. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
- Üzüm, İlyas, "Bedri Noyan'', TDV İslâm Ansiklopedisi, XXXIII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
- Yeşiltaş, Kevser, Ârif İçin Din Yoktur, 1. Baskı, İstanbul: Sınır Ötesi Yayınları, 2012.
- Yeşilyurt, Temel, "Alevî-Bektâşîliğin İnanç Boyutu", İslâmiyât VI, sayı: 3. Ankara 2003.
- ISSN: 1305-2632
- Başlangıç: 2004
- Yayıncı: İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Vakıa Sûresi 79. Ayet Bağlamında Mushaf'a Abdestsiz El Sürme Meselesi
İslam'ın Mirası Batı'yı Büyüleyen İslam
Esra ATMACA, Şadiye Hasan Ahmed el ADVAN
Bir Bektâşî Dedebabası Bedri Noyan'a (1912-1997) Göre Zâhir Bâtın İlişkisi
Makdisî'nin Ahsenü't-Tekâsim'i Bağlamında Fıkıh Coğrafyası/Fıkhın Coğrafyası