Salâhuddîn Halîl b. Aybek es-Safedî’nin Tefsîru Sûreti’l-Vakıa Adlı Risâlesinin Tahkik ve Tahlili

Başlangıcından bu yana İslam tarihinde Kur’an-ı Kerîm’in çeşitli tefsirleri yapılmış ve yazılmıştır. Bunların önemli bir kısmını tam tefsirler oluşturur. Öte yandan müstakil olarak bazı sure ve ayetlerin tefsirleri de yapılmıştır. Bu çalışma, ilim sahasında Safedî olarak da bilinen Salâh’ud- dîn Halîl b. Aybek’nin (-693/1296 764/1363) Tefsîru sûreti’l-vakıʿa adlı risâlesinin tahkikini ele almaktadır. Safedȋ birçok şerh eserleri kaleme alan üretken bir yazar olarak tanınmaktadır. O ilk olarak şiir, resim, edebiyat ve hat gibi ilimlerle meşgul olmuştur, daha sonra el-Mizzî, İbnu Seyyidünnâs ve Ebu Hayyân el-Endelüsî gibi büyük âlimlerden fıkıh, hadis ve tefsir ilimlerin tahsili yapmış hem de onlardan icazet almıştır. O, ardında birçok kitap ve öğrenci bırakmıştır. Tefsir ilmiyle ilgili bize ulaşan çalışmalarından biri de Tefsîru sûreti’l- vakıʿa’dır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla Türkiye kütüphanelerinde bu sure hakkında altı adet yazma risale vardır. Bunlardan biri de Salâh’ud- dîn es- Safedȋ’nin telif ettiği risaledir. Bu risâle adından belli ki Vakıʿa suresiyle ilgilidir. Dili Arapça olan eserin tespit edilebilen tek nüshası Milli Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Safedȋ’nin mevcut eseri, Muînüddîn Muhammed b. Abdürrahman el-Îcî’nin (905/1500-1429/832) Cevâmiʿu’t-tibyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân adlı tefsirinde Vakıʿa suresinin tamamı bağlamında ortaya koyduğu açıklamaları ele almakta ve bununla ilgili değerlendirmelere yer vermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Salâh’ud- dîn es- Safedȋ, Muînüddîn Muhammed b. Abdürrahman el-Îcî, Vakıʿa suresi.

PDF

___

Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. 1. Cilt. Beyrut: Dâru İbni Kesȋr, 1. Basım, 1423/2002.
İbn Ebû Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm. Thk. Esʿad Muhammed et- Tayyip. 10.Cilt. Mekke: Nizâr Mustafa el-Bâz, 1.Basım, 1997/1417.
İbn Hacer el-Askalânî, Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed, ed-Dürerü’l-Kâmine fî aʿyâni’l-miʾeti’s-sâmine. 3. Cilt, Thk. Abdulvaris Muhammed Ali, Beyrut: Dâru'l-Kütübi’l- İlmiyye, 1.Basım, 1998/1419.
İbn Hacer el-Askalânî, Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed, Fethu’l-Bârî. Thk. Abdülaziz b. Abdullah b. Baz, 13. Cilt. Kahire: Elmektebetu’s- Selefiyye,1379/1960.
İbn Hacer el-Askalânî, Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed, el-Meṭâlibü’l-ʿâliye bi-zevâʾidi’l-mesânîdi’s̱-s̱emâniye. Thk. Abdülkadir Cündel, 19. Cilt. Rıyad: Daru’l- ʿAsime ve Daru’l- Ğays,1420/2000.
İbnü’l- ʿİmâd, Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî, Şezerâtü’z- zeheb fî aḫbâri men ẕeheb. Thk. Abdülkādir el-Arnaût ve Mahmûd el-Arnaût, 10.Cilt. Dımaşk: Daru İbn-i Kesir, 1.Basım, 1406/ 1986.
Taberî, İbn Cerîr, Câmiu’l-Beyân ʿan Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Thk. Abdulmuhsin et- Turki, 25.Cilt. Kahire: Mektebetü Hecer, 1. Basım, 2001/1422.
Taberânî, Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb, el-Muʿcemü’l-kebîr. 25.Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1397/ 1977.
Taberânî, Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb, el-Muʿcemü’l-Evsat. Thk. Tarık b.ʿAvad’l- lah b. Muhammed ve Abdülmuhsin b.İbrahim el- Hüseynȋ. 10.Cilt. Rıyad: Daeu’l- Harameyin, 1415/ 1995.
Tirmizi, Muhammed b. İsa, el-Câmiʿu’l-kebîr, Thk. Beşşâr Avvâd Maʿrûf. 6.Cilt Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslamî, 1.Basım, 1416/1996.
Bursevî, İsmâil Hakkı, Rûhu’l-Beyân.10. Cilt, Beyryt: Daru İhyai’t- Turasi’l- ʿArabi, 1421/2001.