Hanefî Mezhebinde Şâyi‘ Malın Vakfı ve Konu Üzerindeki Tartışmalar

İnsanların toplumsal ve kültürel yapısını dinamize etmede büyük paya sahip olan vakıf müessesesinin meşruiyeti ve hukuki çerçevesi İslam hukukçuları tarafından ortaya konulmaya çalışılmıştır. İslam hukukçuları, toplum maslahatının hedeflendiği böylesi bir müessesenin hükümlerini belirlerken sürecin daha pratik ilerlemesini ve ortaya koyacakları hükümlerin kendi fıkıh teorilerine mutabık kalmasını ön planda tutmuşlardır. Bu bağlamda vakıf hukukunun hükümleri, mezhepler arası ve mezhep içi tartışmalarla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma Hanefi mezhebinde şâyi‘ (paylı) malın vakfedilmesi konusunu ele almakta ve hükümlerin arka planda oluşumuna ışık tutmaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İslam hukuku, vakıf, mal, şayi' hisse, mülkiyet

PDF

___

Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed el-. Umdetü’l-Kârî Şehu Sahîhu’l-Buharî. thk. Abdullah Mahmud Muhammed Ömer. Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2001.
Bâberti, Ekmellü’d-Din Muhammed bin Mahmud el-. Şerhu’l-İnaye ale’l-Hidaye. Bulak: el-Matbaatü’l-Kübra’l-emîriyye, 1. Basım, 1316.
Bedir, Murtaza. Buhara Hukuk Okulu Vakıf Hukuku Bağlamında X-XIII. Yüzyıl Orta Asya Hanefî Hukuku Üzerine Bir İnceleme. Ankara: TDV islâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, 3. Basım, 2019.
Buhârî, İsmail Ebu Abdillah. Sahihu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru İbni Kesîr, 1. Basım, 2002.
Dâmâd Efendi, Abdullah b. Şeyh Muhammed b. Süleyman. Mecmau’l-Enhur Fî Şerhi Mülteka’l-Ebhur. Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Basım, ts.
Erdoğan, Prof. Dr. Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar, 5. Basım, 2015.
Günay, Hacı Mehmet. ”Vakıf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/475. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Hacak, Hasan. “Müşa‘”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/151. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Haddâd, Ebu Bekr b. Ali b. Muhammed el-. Cevheretü’n-Neyyire Şerhu Muhtasaru’l-Kudûrî Fî Furûi’l-Hanefî. thk. İlyas Kaplan. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2006.
İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkī. Reddü’l-Muhtâr Ale’d-Dürri’l-Muhtâr. thk. Şeyh Âdil Ahmed Abdulmevcûd - Şeyh Ali muhammed Muavvız. Beyrut: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
İbnü’l-Hümam, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî. Şerhu Fethi’l-Kadîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2003.
Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed el-. Bedâî’u-Sanâi’ Fi Tertîb’i-Şerâi’. thk. Mu’avvad Ali Muhammed - Abdulmevcud Adil Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 2003.
Kutluboğa, Ebü’l-Adl Zeynüddîn Kāsım b. Kutluboğa b. Abdillâh es-Sûdûnî el-Cemâlî el-Mısrî. et-Tashîh ve’t-Tercîh alâ Muhtasari’l-Kudurî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2002.
Mergīnânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî el-. el-Hidâye. karaçi: İdâratü’l-Kur’ân ve’l-Ulûmi’l-İslâmiyye, 1997.
Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullāh b. Mahmûd b. Mevdûd el-. Kitabu’l-İhtiyar Li-ta’lîli’l-Muhtar. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 7. Basım, 2015.
Meydânî, Abdülganî b. Tâlib b. Hammâde el-. el-Lübâb Fî Şerhi’l-Kitâb. thk. Ahmet Mahmud Şehâde. İstanbul: Yasin Yayınevi, 1. Basım, 2017.
Molla Hüsrev. Düreru’l-Hükkâm Fî Şerhi Gureru’l-Ahkâm. İstanbul: Fazilet Neşriyat, 2015.
Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-. Mebsût. ed. Mustafa Cevat Akşit. 31 Cilt. İstanbul: Gümüşev Yayıncılık, 1. Basım, 2008.
Şeybânî, Muhammed b. el-Hasen eş-. el-Asl. thk. Muhammed Boynukalın. Beyrut: Dâru İbni Hazm, 1. Basım, 2012.
Şürünbülâlî, Ebü’l-İhlâs Hasen b. Ammâr b. Alî eş-. Gunyetü zevi’l-Aḥkâm fî Buğyeti Düreri’l-Hükkâm. İstanbul: Fazilet Neşriyat, 2015.