Sevim Sılanur KÜÇÜK, Sami ÇOKSAN

35532

Lise Üçüncü ve Dördüncü Sınıf Öğrencilerinde Eşitlikçi Cinsiyet Algısı ile STEM İlişkili Kariyer Tercihi Arasındaki İlişkide Kariyer Seçiminde Gelenekçi Cinsiyet Rolleri Algısının Aracı Rolü

Mevcut çalışma, lise üçüncü ve dördüncü sınıftaki öğrenciler arasında iki noktayı araştırmayı amaçlamıştır. İlk olarak, eşitlikçi cinsiyet algısı ile STEM ile ilgili kariyer tercihi arasındaki ilişkide kariyer seçiminde gelenekçi cinsiyet rolleri algısının aracı rolünü incelenmiştir. İkinci olarak, keşfedici bir amaçla, cinsiyet grupları ve okul türleri arasında değişkenler açısından farklılıklara odaklandık. Araştırmaya 15-20 yaş arası (\textit{Ort}.=17, \textit{SS}= .789) 164 öğrenci (76 kız, \%46,3; 88 erkek, \%53,7) katılmıştır. Katılımcılar demografik bilgi formu, toplumsal cinsiyet algısı ölçeği ve meslek seçiminde toplumsal cinsiyetin rolü ölçeğini doldurmuşlardır. Hipotezimize paralel olarak, basit aracılık modeli analizi, kariyer seçiminde gelenekçi cinsiyet rolleri algısının aracı rolünü göstermiştir ($\beta$ = .144, \%95 GA [.001, .286], \textit{SH} = .073, \textit{z} = 1.971,\textit{ p} = .048). Keşfedici analizler ise Anadolu lisesi ve fen lisesi öğrencilerinin diğer okul türlerine göre eşitlikçi cinsiyet rollerini daha fazla, kariyer seçiminde ise gelenekçi cinsiyet rollerini daha az tercih ettiklerini ortaya koymuştur. Ayrıca fen lisesindeki öğrenciler ile kız öğrenciler, sırasıyla diğer okul tiplerindeki öğrenciler ve erkek öğrencilerden daha fazla bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) ile ilgili meslekleri tercih etmektedirler. Bulgular sosyal psikoloji bağlamında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:

Eşitlikçi cinsiyet rolleri, Kariyer seçiminde cinsiyet rolleri, Cinsiyet rolleri, STEM ilişkili kariyer tercihi, Kariyer seçiminde gelenekçi cinsiyet rolleri

The Mediating Role of the Perception of Traditionalist Gender Roles in Career Choice on the Association Between Egalitarian Gender Perception and STEM-related Career Preference Among Third (Junior-level) and Fourth (Senior-level) Grade High School Students

The current study aimed to investigate two points among junior and senior-level high school students. First is to examine the mediating role of the perception of traditionalist gender roles in career choice on the association between egalitarian gender perception and STEM-related career preference. Second is to explore differences between gender groups (female vs. male) and school types (Anatolian high school, religious vocational high school, vocational high school, and science high school) in terms of variables and the outcome. A hundred and sixty-four students (76 females, 46.3%; 88 males, 53.7%) between the ages of 15-20 (M = 17, SD = .789) participated in the study. They responded to demographic information form, gender perception scale, and gender roles in career choice scale. Simple mediation analyses showed the mediating role of the perception of traditionalist gender roles in career choice (b = .144, 95% CI [.001, .286], SE = .073, z = 1.971, p = .048), as we hypothesized. Exploratory analyses revealed that students in Anatolian high school and science high school preferred egalitarian gender roles more, and preferred traditionalist gender roles in career choice less than those in other types of school. Also, students in science high school preferred STEM-related professions more. Moreover, female students preferred STEM-related professions more than male students. We discussed the findings in the context of social psychology
Keywords:

Egalitarian gender roles, Gender roles in career choice, Gender roles, STEM-related career preference, Traditionalist gender roles in career choice,

PDF

___

  • Altınova, H.H., & Duyan, V. (2013).Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 24(2), 9-22.
  • Anderson, J., & Li, Y. (Eds.). (2020). Integrated approaches to STEM education: An international perspective. Springer Nature. DOI: 10.1007/978-3-030-52229-21
  • Bandura, A. (1969). Social-learning theory of identificatory processes. In D. A. Goslin (Ed.), Handbook of socialization theory and research (pp. 213-262). Chicago, IL: Rand McNally, Company.
  • Çetin-Gündüz, H., & Tarhan, S. (2017). İlkokul öğrencilerinin meslek seçimlerine yönelik tutumlarında toplumsal cinsiyetin etkisi. İlköğretim Online, 16(3), 1287-1300. DOI: 10.17051/ilkonline.2017.330258
  • Çimşir, E., & Akdoğan, R. (2020). İlköğretimde cinsiyete dayalı mesleki kalıp yargılarla mücadele: Bir rehberlik etkinliği örneği. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 10(2), 679-703. DOI:10.23863/kalem.2020.171
  • Dicke, A. L., Safavian, N., & Eccles, J. S. (2019). Traditional gender role beliefs and career attainment in STEM: A gendered story? Frontiers in Psychology, 10(1053), 1-14. DOI:10.3389/fpsyg.2019.01053
  • Dökmen, Z. (2004). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Esen, E., Soylu, Y., Siyez, D. M., & Demirgürz, G. (2017). Examination of gender perception of university students according to sex and sex roles. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 46-63. DOI: 10.19160/5000197327
  • Esen, E., Öztürk, B., & Siyez, D.M. (2018). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeği ergen formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne Psikoloji Dergisi, 6(12), 144-173. DOI: 10.7816/nesne-06-12-08
  • Gati, I., & Saka, N. (2001). High school students’ career-related decision-making difficulties. Journal of Counseling, Development, 79(3), 75-84. DOI: 1002/j.1556-6676.2001.tb01978.x
  • Gedik, E., & Ç akır, H. (2019). Ü niversite öğrencilerinin meslek seçiminde cinsiyetin etkisi: Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Örneği. Kadın/Woman, 20(1), 43-58. Gökcan, M. (2018). Meslek seçiminde toplumsal cinsiyetin rolü: Bir ölçek geliştirme çalışması. Ondokuz Mayıs Ü niversitesi (Yüksek lisans tezi).
  • Gökcan, M., Büyükgöze-Kavas, A. (2018). Meslek seçiminde toplumsal cinsiyetin rolü: Bir ölçek geliştirme çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlık Dergisi, 1(1), 48-67.
  • Hamamcı, Z., Bacanlı, F., & Doğan, H. (2013). İlköğretim, ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin mesleki ve eğitsel kararlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 284-299.
  • Hand, S., Rice, L., & Greenlee, E. (2017). Exploring teachers’ and students’ gender role bias and students’ confidence in STEM fields. Social Psychology of Education, 20(4), 929–945. DOI:10.1007/s11218-017-9408-8.
  • Hanton, P. B. (2015). The lack of women in technology: The role culture and sexism play. American Military University (Master’s thesis).
  • Hayes, A. F. (2022). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach, Third edition. Guilford publications.
  • Karabekmez, S., Yıldırım, G., Ö zyılmaz Akamca, G., Ellez, A. M., & Bulut Ü ner, A. N. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının mesleklere yönelik toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 2(1), 52-70.
  • Ketenci, T., Leroux, A., & Renken, M. (2020). Beyond student factors: a study of the impact on STEM career attainment. Journal for STEM Education Research, 3(1), 368-386. DOI:10.1007/s41979-020-00037-9
  • Leaper, C., & Brown, C. S. (2014). Sexism in schools. Advances in Child Development and Behavior, 47(6), 189–223. DOI:10.1016/bs.acdb.2014.04.001
  • Leaper, C. (2015). Do I belong?: Gender, peer groups, and STEM achievement. International Journal of Gender, Science and Technology, 7(2), 166-179.
  • Muenks, K., Peterson, E. G., Green, A. E., Kolvoord, R. A., & Uttal, D. H. (2019). Parents’ beliefs about high school students’ spatial abilities: Gender differences and associations with parent encouragement to pursue a STEM career and students’ STEM career intentions. Sex Roles, 82(9-10), 570–583. DOI: 10.1007/s1199-019-01072-6
  • Öcal-Yüceol, S.E. (2016). Toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlar ile ilişki doyumu ve romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar arasındaki ilişkiler, İstanbul Bilim Ü niversitesi (Yüksek lisans tezi).
  • Öngen, B., & Aytaç, S. (2013). Ü niversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Istanbul Journal of Sociological Studies, 1(48), 1-18.
  • Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 10(4), 1217-1230. DOI: 10.21121/eab.2010419607
  • R Core Team (2021). R: A Language and environment for statistical computing. (Version 4.1) [Computer software]. Retrieved from https://cran.r-project.org. (R packages retrieved from MRAN snapshot 2022-01-01).
  • Robnett, R. D., & Leaper, C. (2012). Friendship groups, personal motivation, and gender in relation to high school students’ STEM career interest. Journal of Research on Adolescence, 23(4), 652–664. DOI: 10.1111/jora.12013
  • Rohrer, J. M., Hünermund, P., Arslan, R. C., & Elson, M. (2022). That’sa lot to PROCESS! Pitfalls of popular path models. Advances in Methods and Practices in Psychological Science, 5(2), 1-14. DOI: 10.1177/25152459221095827
  • Rosseel, Y. (2012). lavaan: An R package for structural equation modeling. Journal of Statistical Software, 48(2), 1–36.
  • Singer, J.N. (1974). Sex differences-similarities in job preference factors. Journal of Vocational Behavior, 5(3), 357-365. DOI:10.1016/0001-8791(74)90025-6
  • Temiz, Z., Ü nlü-Ç etin, Ş ., & Yılmaz, S. (2020). Okul öncesi eğitim alan beş yaş çocuklarının meslek seçimleri ve cinsiyetlerine yönelik ilişkilerinin incelenmesi. YYü Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 318-350. DOI: 10.33711/yyuefd.691593
  • The jamovi project (2022). jamovi. (Version 2.3) [Computer Software]. Retrieved from https://www.jamovi.org.
  • Ünal, F., Tarhan, S., & Çürükvelioğlu-Köksal, E. (2017). Toplumsal cinsiyet algısını yordamada cinsiyet, sınıf, bölüm ve toplumsal cinsiyet oluşumunun rolü. Bartın University Journal of Faculty of Education, 6(1), 227-236. DOI: 10.14686/buefad.287496
  • Zhang, L., & Barnett, M. (2014). How high school students envision their STEM career pathways. Cultural Studies of Science Education, 10(3), 637–656. DOI: 10.1007/s11422-013-9557-9
Universal Journal of History and Culture-Cover
  • ISSN: 2667-8179
  • Başlangıç: 2019
  • Yayıncı: Orhan TURAN
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

‘Seçilmiş Travma’ Olarak İstanbul’u Kaybetmenin Yunan Ulus Kimliğini Şekillendirmedeki Rolü: Twitter Üzerinden Netnografik Bir Analiz

Salich TZAMPAZ

Charles De Gaulle'ün İkinci Dünya Savaşı Konuşmalarıyla Birleşik Avrupa Vizyonu

Antonios VRATİMOS

Lise Üçüncü ve Dördüncü Sınıf Öğrencilerinde Eşitlikçi Cinsiyet Algısı ile STEM İlişkili Kariyer Tercihi Arasındaki İlişkide Kariyer Seçiminde Gelenekçi Cinsiyet Rolleri Algısının Aracı Rolü

Sevim Sılanur KÜÇÜK, Sami ÇOKSAN

Öznel Yaşlanma ve Yaş Kimliği: Bir Derleme

Berkay ENGİN, Deniz PAMUK

Boşanan Bireylerin Damgalanması

Mustafa Koray URU, Erdem DİRİMEŞE