TÜRKİYE’NİN YENİ SANAYİ COĞRAFYALARINDA EMEK VE SENDİKACILIK: KAYSERİ ÖRNEĞİ

Genel olarak neoliberalizm olarak adlandırılan kapitalizmin yeniden yapılanma süreci, çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri alanında kapsamlı değişiklikler gerçekleştirirken aynı zamanda onun coğrafyasında da önemli kaymalara yol açmıştır. Dünya çapındaki bu sürecin Türkiye’deki ifadesi, Anadolu içlerinde bazı şehirlerde ortaya çıkan “yeni sanayi bölgeleri” olmuştur. “Anadolu Kaplanları” olarak popülerleşen sözkonusu olgu, sosyal bilimciler arasında da artan bir ilgi yaratmıştır. Ancak bu yöndeki araştırmalar genellikle “yükselen Anadolu sermayesi” başlığıyla işverenlerin ‘başarı’ öykülerine odaklanarak emek boyutunu bütünüyle gözardı etmektedir. Öte yandan bu alanda yürütülen az sayıdaki eleştirel incelemelerde ise emek, neoliberal politikaların kurbanı örgütsüz yığınlar olmakla sınırlı kalmaktadır. Ne var ki, sözü edilen Anadolu kentlerinde emeğin ciddi varoluş mücadeleleri yaşanmakta ve bunlar farklı kolektif işçi örgütlenmelerine veyahut sendikalaşma girişimlerine dönüşebilmektedir. Dolayısıyla bu makale, 1990’lı yıllardan itibaren mobilya, metal ve tekstil sektörlerinde hızlı bir sanayileşme süreci yaşayan Kayseri kentinde yapılan kapsamlı bir saha araştırmasından hareketle, Türkiye sanayi coğrafyasının yeni emek havzaları olarak gelişen Anadolu kentlerinde işverenlerin emek kontrol stratejilerini, işçilerin yanıtlarını ve yerel sendikacılık pratiklerini tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Yeni Sanayi Coğrafyaları, Anadolu Kaplanları, Emek Kontrol Rejimi, Sendikalaşma, Kayseri

LABOUR AND TRADE UNIONISM IN THE NEW INDUSTRIAL GEOGRAPHIES OF TURKEY: THE CASE OF KAYSERİ

The restructuring process of capitalist relations, generally called neoliberalism, while constituting comprehensive changes in the realm of labour economics and industrial relations, has also led to considerable shifts in their geography. The expression of this world-wide process in Turkey are the “new industrial regions” that have emerged in some inner-Anatolian cities. These phenomena, which became popularised as Anatolian Tigers, have also generated increasing interest among social scientists. However, they have completely ignored labour in their analysis, while generally focussing on employers’ so-called success stories. On the other hand, a few numbers of critical analyses on these phenomena have taken labour into consideration yet as the victims of neoliberal policies composed of unorganised masses. Nevertheless, there have been also considerable struggles on the part of workers for their survival, which could then turn into different collective workers’ organisations and/or unionisation attempts in these Anatolian cities. Drawing on a comprehensive field study in the city of Kayseri, where there has been a rapid industrialisation process in furniture, metal and textile sectors since 1990s, this paper therefore discusses employers’ labour control strategies, workers’ responses and local union practices in such Anatolian cities that has been developing as the new labour basins of industrial geography of Turkey

Keywords:

New Industrial Regions, Anatolian Tigers, Labour Control Regime, Unionisation, Kayseri,

PDF

___

Ataay, F. (2001). Türkiye kapitalizminin mekansal dönüşümü, Praksis 3, 53-96.
Bilgili, E. (2001). Kayseri ı̇ malat sanayinin yapısal analizi, KTO Yayınları, 32, Kayseri.
Burawoy, M. (1985). Politics of production, Verso:London
Dikmen, A. A. (2000). Küresel üretim, moda ekonomileri ve yeni dünya hiyerarşisi, Toplum ve Bilim, 86, 281-302.
Doğan, A. E. (2007). Eğreti kamusallık: Kayseri Örneğinde ı̇ slamcı belediyecilik, İstanbul: İletişim.
Eraydın, A. (2002). Yeni sanayi odakları: Yerel kalkınmanın yeniden kavramsallaştırılması, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
Eraydın, A.(1992). Post-fordizm ve değişen mekansal öncelikler, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
Ercan, F. (2002). The contradictory continuity of the Turkish capital accumulation process: A critical perspective on the ınternationalisation of Turkish economy In S.Savran ve N.Balkan (eds.), The Politics of Permanent Crisis (pp.21-37), Huntington New York: Nova Science Publishers.
Erdem, E. (2003). Kayseri İmalat sanayinde son yıllarda yaşanan değişim ve 2001 ekonomik krizinin etkileri, Kayseri Sempozyumu I, Kayseri: KTO Yayınları.
Fröbel, F. vd. (1980). The new international division of labour, Cambridge:CUP
Gereffi, G., & Korzeniewichz M. (1994). Commodity chains and global capitalism, Westport: CT Greenwood Press.
Gough, J. (2003). Work locality and the rhythms of capital accumulation, Con- tinuum: London
Gündoğdu, İ. (2015). Yerel emek rejimi ve sınıf çelişkileri: Kayseri’de yerel emek pazarı, emek süreci ve kentsel yeniden üretim, İçinde G.Yücesan-Özdemir (ed.), Rüzgara Karşı: Emek Süreci ve Karşı-Hegemonya Arayışları (ss.195-224). Dipnot: Ankara.
Harvey, D. (1985). Urbanisation of capital, Oxford: Blackwell
Jonas A. (1996). Local labour control regime: Uneven development and the social regulation of production, Regional Studies 30, 323-338.
Keyman, F. & Koyuncu Lorasdağı, B. (2010). Kentler: Anadolu’nun dönüşümü, Türkiye’nin geleceği, İstanbul: Doğan Kitap.
Keyman, F. & Koyuncu, B.(2005). Globalisation, alternative modernities and the political economy of Turkey, Review of International Political Economy, 12 (1), 105-128.
Köse, A.H. & Öncü, A. (2000). İşgücü piyasaları ve uluslararası ı̇şbölümünde uzmanlaşmanın mekansal boyutları: 1980 sonrası dönemde Türkiye ı̇malat sanayi, Toplum ve Bilim, 86, 72-90.
Özdemir, Ş. (2006). MÜSİAD: Anadolu sermayesinin dönüşümü ve Türk moder- nleşmesinin derinleşmesi, Ankara: Vadi Yayınları
Özuğurlu, M. (2005). Anadolu’da küresel fabrikanın doğuşu: Yeni işçilik örüntülerinin sosyolojisi, İstanbul: Halkevleri Emek Çalışmaları Merkezi.
Pınarcıoğlu M. (2000). Development of industry and local change, Ankara:METU.
Piore, M & Sabel C. F. (1984). The second ınternational divide: Possibilities for prosperity, NewYork: Basicbooks.
Sennett, R. (2014). Otorite, Ayrıntı: İstanbul
Türkün Erendil, A. (2000). Mit ve gerçeklik olarak Denizli-üretim ve ı̇şgücünün değişen yapısı: Eleştirel kuram açısından bir değerlendirme, Toplum ve Bilim, 86, 91-117 .