TÜRKİYE VE AZERBAYCAN ÖRNEĞİNDE BORU HATLARI ULAŞTIRMASININ ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Hazar Bölgesi ve Orta Doğu Bölgesi ülkeleri zengin hidrokarbon kaynaklarına sahiptir. Türkiye, bu kaynaklara ihtiyaç duyan Batı ülkelerine bir geçiş ülkesidir. Türkiye’nin enerji talebi hızla artmaktadır. Türkiye hidrokarbon kaynakları için potansiyel bir pazardır. Bu kapsamda, Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi büyük önem taşımaktadır. Projenin çevrede yaratacağı etki konusunda çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Çevresel açıdan BTC’nin en önemli katkısı boğazlardan geçen tanker sayısının azalmasıdır. Ancak; Ceyhan’ın daha yoğun çevre sorunları yaşayacağı açıktır. Endemik bitkiler, balıkçılık ve turizm açısından yaşanacak sorunların etkileri şimdiden görülmeye başlamıştır. BTC Projesindeki temel sorun, ÇED raporundaki eksikliklerden değildir. Temel sorun, verilen taahhütlerin uygulanması sürecinde ortaya çıkmaktadır. Büyük petrol boru hatları ve enerji taşımaları konusunda çok sayıda anlaşma vardır. Bu anlaşmalarda çevre koruma konusuna özel önem verilmektedir. Uluslararası ham petrol ve doğal gaz boru hattı yatırımlarına önem vermek gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Azerbaycan, Hazar Bölgesi, Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı, Çevresel Etki Değerlendirmesi, Enerji, Çevre

IMPACTS OF PIPELINE TRANSPORT ON THE ENVIRONMENT: THE EXAMPLE OF TURKEY AND AZERBAIJAN

The countries of Caspian and Central Asian regions have wealthy hydrocarbon resources. Turkey is located as a transition country to the European Countries which need these resources. Also, Turkey is a potential market for hydrocarbon resources. From this point of view, BTC pipeline project bears a great importance. Different studies have been done about the environmental effects of this project. From the environmental point of view, the most important effect of this project is reducing the number of tankers in straits. But it is obvious that BTC will face bigger environmental problems on different issues such as fishing, rare planting and tourism. The basic problem of project doesn’t arise from Environmental Impact Assessment. The basic problem arises in applications of obligations. There are lots of agreements on the issue of big crude oil pipelines and energy transfers. These agreements pay a special importance to the protection of environment. Therefore the great importance should be given to the international crude oil and natural gas pipelines

Keywords:

Turkey, Azerbaijan, Caspian Region, Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline, Environmental Impact Assessment, Energy, Environment,

PDF

___

Akpınar, Erdal (2005), “Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı ve Türkiye Jeopolitiğine Etkileri”, GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, ss. 229-248.
Aydın, Aydın (1997), Orta Asya Petrolü Üzerine Zor Bir Senaryo: Hazar Akdeniz Mega Projesi, Ankara.
Başyurt, Erhan (1998), Ateş Yolu: Boğazlarda Bitmeyen Kavga, Timaş Yayınları, İstanbul.
Deniz, Veli (2008), “Boru Hatları Yapımında Teknik Esaslar ve Tedarikte Güvenlik”, http://www.konrad.org.tr/Enerji/12DENIZ.pdf, (Erişim Tarihi: 01.01.2008).
DPT (1995), Boruhattı Ulaştırması Yedinci Beşyıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
DPT (1995), Ulaştırma Yedinci Beşyıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
DPT (2000), Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
DPT (2001a), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Ulaştırma ÖİK Raporu Boru Hattı Ulaştırması Alt Komisyonu Raporu, Ankara.
DPT (2001b), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Ulaştırma Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
DPT (2007), “Dokuzuncu Kalkınma Planı Denizyolu Ulaşımı Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, http://ekutup.dpt.gov.tr/ulastirm/oik678.pdf, (Erişim Tarihi: 01.01.2008).
Erkul, Hüseyin (2007), “Türkiye’nin Enerji Geçidi Olmasının Ekonomik Etkileri, Yaratacağı Çevre ve Güvenlik Sorunları”, “Qloballaşma Prosesinde Qafqaz ve Merkezi Asiya: İqtisadi ve Beynelhalq Münasibetler”, II Beynelhalq Kongres, Bak-02-05 May 2007, 1-ci Kitab.
Esedov, Aqil (2007), “Naqliyyatda Baş Veren Fövqelade Hallar, Tebii Felaketler və Texnogen Qezaların Sosial-Ekoloji Tesirleri”, “Fövqeladə Hallarda Tehlükesizliyin İdare Olunması”, Beynelxalq Simpozium, Bakı, 15-16 Noyabr.
Gökırmak, A. Mert (1996), “Türkiye-Rusya İlişkileri ve Petrol Taşımacılığı Sorunu: Jeopolitik Bir Değerlendirme”, Değişen Dünya ve Türkiye, (Der. F. Sönmezoğlu), Bağlam Yayınları, İstanbul.
Gül, Atakan ve Ayfer Yazgan Gül, (1995), Avrasya Boru Hatları ve Türkiye, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Özkan, İ. Reşat (1996), Dış Kapının Dış Mandalı: Dış Politika, Çınar Yayınları, İstanbul.
Özkan, İ. Reşat (1999), Küresel Çıkar Oyunları İçinde Türkiye’nin Dış Politika Sorunları, Ümit Yayıncılık, Ankara.
Saatçioğlu, Cem ve İsmail Küçükaksoy (2004), “Türkiye Ekonomisinin Enerji Yoğunluğu ve Önemli Enerji Taşıma Projelerinin Ekonomiye Etkisi”, http://sbe.dpu.edu.tr/11/19-41.pdf, (Erişim Tarihi: 01.01.2008).
Zengin, Eyüp (2002), “Hazar Petrolleri ve Türk Boğazlar Bölgesi”, Qafqaz Üniversitesi, Azerbaycan Devlet Neft Akademisi, Bakü-Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattının Uluslararası ve Bölgesel Önemi, Uluslararası Konferans, Bakü.
Zengin, Eyüp ve Rövşen İbrahimov (2002), “Bakü- Ceyhan Projesi’nin Türkiye ile Hazar Bölgesi Arasındaki İlişkilerin Gelişmesinde Rolü”, Qafqaz Üniversitesi, Azerbaycan Devlet Neft Akademisi, Bakü-Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattının Uluslararası ve Bölgesel Önemi, Uluslararası Konferans, Bakü.
Zengin, Eyüp ve Rasim Sarıyev (2002), “Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattının Ekolojik Güvenliğinin Sağlanmasında Sosyal ve Hukuki Faktörler”, Qafqaz Üniversitesi, Azerbaycan Devlet Neft Akademisi, Bakü-Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattının Uluslararası ve Bölgesel Önemi, Uluslararası Konferans, Bakü.