Yükseköğretim Kurumlarında Stratejik Planlama: Doğu Anadolu Bölgesi Üniversitelerinde Karşılaştırmalı Bir Analiz

Stratejik planlama; yönetimin gelecekte amaç ve hedeflerine ulaşmak için mevcut kaynak ve potansiyellerinin değerlendirildiği bir süreçtir. Bu süreç, yönetimi değişikliklere daha hazır hale getirirken; yönetimin daha dinamik bir yapıya kavuşmasını ve rekabet etme üstünlüğü kazanmasını sağlamaktadır. Türkiye’de 2003 tarihli 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile tüm kamu idarelerinin stratejik plan hazırlaması ve bu planlara uyması esası getirilmiştir. Yükseköğretim kurumları ise, stratejik planların uygulanmasında 5018 sayılı Kanun yanında özellikle “Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile “Üniversiteler İçin Stratejik Planlama Rehberi”ne tabidirler. Bu düzenlemelerle yükseköğretim kurumlarında iç ve dış çevre analizi yapılarak güçlü ve zayıf yönler ile fırsat ve tehditlerin saptaması ve bu bağlamda stratejilerin belirlenmesi öngörülmektedir. Aslında yükseköğretim kurumunda stratejik planlama; eğitim, öğretim, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin iyileştirilmesine yönelik kararları formüle eden özel bir yöntemdir. Bu araştırmanın amacı yükseköğretim kurumu olarak Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki 15 devlet üniversitesinin yürürlükteki stratejik planlarında yer alan misyon, vizyon, temel değerler ve GZFT analizini incelemektir. Araştırmada stratejik planlamanın bileşenleri olan misyon, vizyon, temel değerler ve GZFT verileri nitel araştırma yöntemine dayalı içerik analizi kullanılarak açıklanmıştır. Yapılan analiz sonucunda ilgili üniversitelerin yükseköğretim esasları içinde kendi coğrafik konumuna ve ihtiyaçlarına göre kendi misyon, vizyon ve temel değerlerini oluşturdukları, GZFT analizi ile hem iç faktörleri hem de dış faktörleri açık bir şekilde değerlendirdikleri anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Stratejik Yönetim, Stratejik Planlama, Kamu İdarelerinde Stratejik Planlama, Yükseköğretim Kurumunda Stratejik Planlama, Doğu Anadolu Bölgesi Üniversitelerinin Stratejik Planları

Strategic Planning in Higher Education Institutions: A Comparative Analysis in The Universities in Eastern Anatolian Region

Strategic planning is a process in which management’s available resources and potentials are evaluated in order to achieve future goals and objectives. This process makes management more prepared for changes, while providing management with a more dynamic structure and competitive advantage. In Turkey, with the Public Finance Management and Control Law no. 5018, enacted in 2003 all public administrations have become responsible for preparing strategic plans and complying with these plans. Higher education institutions, on the other hand, are subject to the "Regulation on Procedures and Principles of Strategic Planning in Public Managements" and "Strategic Planning Guide for Universities" in addition to the Law No. 5018 in the implementation of strategic plans. With these regulations, it is foreseen to determine the strengths and weaknesses, opportunities and threats by conducting internal and external environmental analysis in higher education institutions and to determine strategies in this context. As a matter of fact strategic planning in higher education is a special method that formulates decisions for the improvement of education, training, research and development activities. The aim of this research is to investigate the mission, vision, core values and SWOT analysis in the current strategic plans of 15 state universities as a higher education institution in Eastern Anatolia Region. In the research, components of strategic planning, which can be listed as the mission, vision, core values and SWOT data, were discussed using frequency analysis based on quantitative research method. As a result of the analysis, it was understood that the relevant universities create their own mission, vision and core values according to their geographical positions and needs within the principles of higher education, and that they clearly evaluate both internal and external factors using SWOT analysis.

Keywords:

Strategic Management, Strategic Planning, Strategic Planning in Public Management, Strategic Planning in Higher Education Institution, Strategic Plans of Universities in Eastern Anatolia Region,

PDF

___

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ (2019), Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Stratejik Planı 2019-2023, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayını, Ağrı.
AHAPATHTHU, Hanasini (2016), “An Overview of Strategic Management: An Analysis of the Concepts and the Importance of Strategic Management”, International Journal of Scientific and Research Publications, S.1(6), ss.124-127.
AKMAN, Çiğdem ve ÖZASLAN, Ahmet (2018), “Türkiye’de Stratejik Planlama: Büyükşehir Belediyelerinin Stratejik Planları Ne Söylüyor?”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, S.14(6), ss.55-90.
ALLİSON, Michael ve KAYE, Jude (2015), “Complete Your Strategic Plan”, Strategic Planning for Nonprofit Organization: A Practical Guide for Dynamic Times, John Wiley & Sons, Inc., New Jersey, Third Edition, ss.185-209.
ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ (2020), Ardahan Üniversitesi Stratejik Planı 2020-2024, Ardahan Üniversitesi Yayını, Ardahan.
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ (2019), Atatürk Üniversitesi Stratejik Planı 2019-2023, Atatürk Üniversitesi Yayını, Erzurum.
BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ (2018), Bingöl Üniversitesi Stratejik Planı 2018-2022, Bingöl Üniversitesi Yayını, Bingöl.
BİTLİS EREN ÜNİVERSİTESİ (2018), Bitli Eren Üniversitesi Stratejik Planı 2018-2022, Bitlis Eren Üniversitesi Yayını, Bitlis.
BLANCHARD, Ken ve STONNER, Jesse (2004), “The Vision Thing; Without it You’ll Never be a Worl-Class Organization”, Leader to Leader, S.31, ss.21-28.
BOWEN, Shannon A. (2018), “Mission and Vision”, The Intenational Encyclopedia of Strategic Communication (Ed. Robert L. Heath, Winni Johansen), Band 9. Boston, MA, ss.1-9.
BRATİANU, Constatntin ve BALANESCU, Victoria (2008), “Mission Vision and Corporate Values. A Comparative Analysis of the Top 50 U.S. Companies”, Management & Marketing, S.3, ss.19-38.
BRYSON, John (2004), Strategic Planning For Public and Nonprofit Organizatins, Wiley Publisher, San Francisco (USA), 3rd Edition.
BRYSON, John ve GEORGE, Bert (2020), “Strategic Management in Public Administration”, Oxford Research Encyclopedia: Politics, Oxford University Press, Oxford (UK), ss.1-26.
COLLİNS, James ve PORRAS, Jerry (1994), Built to Last: Successful Habits of Visionary Companies, Harper Collins Publisher, New York.
ÇINAR, Fıratcan ve TÜTÜNSATAR, Alper (2017), “Bir Kamu Politikası Olarak Stratejik Planlama ve Üniversitelerde Uygulama: Akdeniz Bölgesindeki Farklı Kuşaktaki Üniversitelerin Misyon ve Vizyonları Üzerinden Bir Değerlendirme”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.4(22), ss.1177-1188.
ÇOBAN, Bülent ve KARAKAYA, Yunus Emre (2010), “Geleceği Planlamada Stratejik Yönetim ve SWOT Analizi: Kavramsal Yaklaşımlar”, E-Journal of New World Sciences Academy, S.4(5), ss.342-352.
DAĞ, Mehmet ve ÇELİK, Muhammet (2018), “Yatırım Teşvikleri Nedir? Kavram ve Kapsamı Üzerine Bir Değerlendirme”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2(7), ss.863-875.
DİNÇER, Ömer (1998), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul.
DPT (2018), Kamu İdareleri Stratejik Planlama Kılavuzu, DPT Yayınları, Ankara.
ERZİNCAN BİNALİ YILDIRIM ÜNİVERSİTESİ (2020), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Stratejik Planı 2020-2024, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Yayını, Erzincan.
ERZURUM TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (2018), Erzurum Teknik Üniversitesi Stratejik Planı 2018-2022, Erzurum Teknik Üniversitesi Yayını, Erzurum.
FIRAT ÜNİVERSİTESİ (2019), Fırat Üniversitesi Stratejik Planı 2019-2023, Fırat Üniversitesi Yayını, Elazığ.
GENÇ, Fatma Neval (2009), “Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama”, Dumluğınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.23, ss.1-8.
GÜL, Serdar Kenan ve KIRILMAZ, Muhammet (2013), Kamu Kurumlarında Stratejik Yönetim, Adalet Yayınevi, Ankara.
GÜRER, Harun (2006), “Stratejik Planlamanın Temelleri ve Türk Kamu Yönetiminde Uygulanmasına Yönelik Öneriler”, Sayıştay Dergisi, S.63, ss.91-105.
HAKKÂRİ ÜNİVERSİTESİ (2019), Hakkâri Üniversitesi Stratejik Planı 2019-2023, Hakkâri Üniversitesi Yayını, Hakkâri.
HUNT, Carle M., OOSTING, Kenneth W., STEVENS, Robert E., LOUDON, David L. ve MIGLIORE, R. Henry (1997), Strategic Planning for Private Higher Education, Haworth Press, New York (USA).
IĞDIR ÜNİVERSİTESİ (2016), Iğdır Üniversitesi Stratejik Planı 2016-2020, Iğdır Üniversitesi Yayını, Iğdır.
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ (2017), İnönü Üniversitesi Stratejik Planı 2017-2021, İnönü Üniveritesi Yayını, Malatya.
KAFKAS ÜNİVERSİTESİ (2018), Kafkas Üniversitesi Stratejik Planı 2018-2022, Kafkas Üniversitesi Yayını, Kars.
KALKINMA BAKANLIĞI (2018), Üniversiteler İçin Stratejik Planlama Rehberi, Kalkınma Bakanlığı Yayını, Ankara.
KARATEPE, Selma, BANAZILI, A. Muhammet ve OZAN, M. Seyda (2019), “Büyükşehir Belediyelerinin Stratejik Planlarında Girişimcilik Yaklaşımı: Muğla ve Bursa Büyükşehir Belediyeleri Üzerinden Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, S.1(2), ss.51-59.
KOÇEL, Tamer (2003), İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınları, İstanbul.
LERNER, Alexandra L. (1999), “A Strategic Planning Primer for Higher Education”, Collage of Business Administration and Economics, California State University Publisher, Nortridge.
MALEKAL, Steven (2014), Strategy Management and Strategic Planning Process, First Edition.
MUNZUR ÜNİVERSİTESİ (2020), Munzur Üniversitesi Stratejik Planı 2020-2024, Munzur Üniversitesi Yayını, Tunceli.
MURAT, Güven ve BAĞDİGEN, Muhlis (2008), Kamu İdarelerinde Stratejik Planlama ve Yönetim, Gazi Kitapevi, Ankara.
MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ (2021), Muş Alparslan Üniversitesi Stratejik Planı 2021-2025, Muş Alparslan Üniversitesi Yayını, Muş.
NATİONAL MINORITY AIDS COUNCIL (2020), “Strategic Planning”, Organizational Effectivenes Series, https://www.coursehero.com/file/66505010/Strategic-Planningpdf/ (Erişim Tarihi: 17.12.2020).
PAPULOVA, Zuzana (2014), “The Significance of Vision and Mission Development for Enterprises in Slovak Republic”, Journal of Economics, Business and Management, S.2(1), ss.12-16.
PARLAK, Bekir (2016), Yönetim Bilimi ve Çağdaş Yönetim Teknikleri, Beta Yayıncılık, İstanbul.
POISTER, Thedore ve STREIB, Gregory (2005), “Elements of Strategic Planning and Management in Municipal Government: Status after Two Decades”, Public Administration Review, S.1(65), ss.45-56.
PRATCHETT, Tracey, YOUNG, Gil, BROOKS, Carol, JESKINS, Lisa ve MONAGLE, Helen (2018), “SWOT Analysis”, Practical Tips for Developing Your Staff (Ed. Tracey Pratchett, Gil Young), Facet Publishing, London, ss.211-213.
SERT, Gülşen, KURTOĞLU, Meltem, AKINCI, Ahmet ve SEFEROĞLU, Sadi (2012), “Öğretmenlerin Teknoloji Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmalara Bir Bakış: Bir İçerik Analizi Çalışması”, Akademik Bilişim 12-XIV Akademik Bilişim Konferansı Bildiriler Kitabı, İnternet Teknolojileri Derneği Yayını, Uşak, ss.433-440.
SONGÜR, Neşe (2015), “Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama ve Uygulamalara İlişkin Genel Bir Değerlendirme”, Strategic Public Management Journal, S.1(1), ss.56-78.
TAVŞANCIL, Ezel ve ASLAN, Esra (2001), Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri, Epsilon Yayınevi, İstanbul.
TAYLOR, James ve MACHADO, Lourdes (2010), “The Struggle for Strategic Planning in European Higher Education: the Case of The Portugal”, Research in Higher Education, S.6, ss.44-64.
TAYLOR, John ve MIROIU, Adrian (2002), “Policy Making, Strategic Planning and Management of Higher Education”, Papers on Higher Education, UNESCO- Cepes, Bucharest.
TESSENA, Mussie, TEWOLDE, Sebhatleab ve SAUERS, Daniel (2019), “Analysis of Corporate Valie Statements: An Emprical Study”, International Journal of Corporate Governance, S.2(10), ss.149-164.
THE ENTERPRISE FOUNDATION (1999), Effective Strategic Planning, The Enterprise Foundation, http://my2.ewb.ca/site_media/static/library/files/403/the-enterprise-foundation-effective-strategic-planning.pdf (Erişim Tarihi: 10.01.2021).
USTA, Aydın (2015), “Kamu Örgütlerinde Stratejik Planlama Süreci: Potansiyel Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Verimlilik Dergisi, S.4, ss.83-117.
VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ (2017), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Stratejik Planı 2017-2021, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayını, Van.
WILLIAMS, Michael (2012), “Strategic Planning”, Operating Room Leadership and Management (Ed. C. Fox, R. Urman, A. Kaye), Cambridge University Press, Cambridge, ss.25-31.
YÖDEK - AKADEMİK DEĞERLENDİRME VE KALİTE GELİŞTİRME KOMİSYONU (2021), YÖDEK Kurumsal Web Sayfası, www.yodek.org.tr (Erişim Tarihi: 14.02.2021).
YÜKSEKÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞI (2019), Yükseköğretim Kurulu Stratejik Planı 2019-2023, YÖK Yayını, Ankara.