TURAR KOCOMBERDİVEY’İN “KÖLÇÜKTÖGÜ AY” ADLI ESERİNDEKİ TAKLİDÎ KELİME DÜNYASI ÜZERİNE

Bir dilin söz varlığı içerisinde önemli bir yer tutan taklidî kelimeler, tabiatta var olan seslerin taklit edilmesiyle oluşturulmaktadır. Tabiatta bulunan canlı veya cansız varlıklara ait seslerin taklidi, tasvir esasına dayanmaktadır. Taklidî kelimeler, dilin zenginliğini yansıtması açısından önem taşır. Bu kelimeler, diğer Türk dillerinde olduğu gibi Kırgız Türkçesinde de yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Gerek edebi gerekse konuşma dilinde sıklıkla kullanılan taklidî kelimeler anlatıma akıcılık, açıklık ve güzellik kazandırmaktadır. Kırgız dilinde taklidî kelimeler oluşum şekilleri bakımından üç gruba ayrılır: Ses, biçim ve duyu yansımalı kelimeler. Kırgız şair, Turar Kocomberdiyev’in “Kölçüktögü Ay” adlı şiir kitabı taklidî kelimeler açısından zengin bir eserdir. Şair, oluşum şekilleri göz önüne alındığında çoğunlukla ses yansımalı kelimeleri tercih etmiştir. Aynı zamanda şairin kullandığı fiil yansımalı sözcüklerin kullanım sıklığı da isim yansımalı sözcüklere göre daha fazladır. Bunun sebebi, şairin harekete dayalı üslubudur. Onun dili, yalın olmakla birlikte dinamik bir özelliğe de sahiptir. Şairin tabiata ilişkin duygularını resmetme özelliği şiirlerine yansımış, taklidî sesler onun anlatım gücünü artırmıştır. Bu çalışmada Turar Kocomberdiyev’in “Kölçüktögü Ay” adlı eserinde kullandığı taklidî kelimeler tespit edilmiş, bu kelimelerin oluşum şekilleri ve yapısı hakkında değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kırgız Türkçesi, Taklidî Kelimeler, Turar Kocomberdiyev, Kölçüktögü Ay

PDF

___

AKMATALİYEV, Amantur (2002). Kırgız Adabiyatının Tarıhı. Bişkek: İlimder Akademiyası Yayınları. BAYTOK, Aysel (2014). “Kırgız Türkçesinde Yansımalı Sözcükler ve Lehçeler Arası Aktarmadaki Önemi”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, s.106-145. DUMAN, Gül Banu (2016). Kırgız Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Kriter Yayınları. KARAHAN, Akartürk (2006). “Memlûk- Kıpçak Türkçesi Sözvarlığı: Yansıma Filler Üzerine Bir İnceleme”. Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı: 20, s. 105-124. KOCA, Ergün (2008). “Kırgız Türk Dillerindeki Yansıma Sözcüklerden Oluşan İkilemeler”, http://www.turkoloji.cu.edu.tr/makale (08.04.2018). KOCA, Ergün (2014). “Tuurandı Sözdördün Leksiko-Semantikalık Özgöçölüktörü” (Yansımalı Sözcüklerin Anlam Bakımından Özellikleri). http://www.turkoloji.cu.edu.tr/makale (04.04.2018). KOCOMBERDİYEV, Turar (1977). Kölçüktögü Ay. Frunze: Mektep Basması. KUDAYBERGENOV, Sarıbay (2002). “Kırgızcada Ses Yansıması ve Biçim Yansıması Kelimeler”. Aktaran: Levent Doyuran, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3, s. 409-416. OMURALİYEVA, Aksamaai, (2015). “Kırgız Türkçesinde Yansımalı Kelimelerden Türeyen Biçim Yansımalı Fiiller”. Diyalektolog Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 11, s.57-64. YUDAHİN, Konstantin Kuzmiç (1994). Kırgız Sözlüğü. Çeviren: Abdullah Taymas). 3. Baskı, Cilt: I (A-J). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. YUDAHİN, Konstantin Kuzmiç (1994). Kırgız Sözlüğü. Çeviren: Abdullah Taymas. 3. Baskı, Cilt: II (K-Z). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ZÜLFİKAR, Hamza (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler (İnceleme-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.