YANIT İFADE EDEN EVET, HAYIR VE BENZERİ SÖZCÜKLER ÜZERİNE

Günlük dilde pek çok kullandığımız onaylama, ret, inkâr ifadeleri taşıyan evet, hayır gibi yanıt ifade eden sözcüklerin gramerimizdeki yeri tartışmalı konulardan biridir. Bunlar, araştırmacılar tarafından farklı sözcük türleri arasında değerlendirilmektedir. Bazı araştırmacılar bu sözcükleri zarflar içinde gösterirken bazıları edat bazıları ünlem olarak ele almaktadır. Bu durum konu üzerinde bir fikir birliği olmadığını bu nedenle de incelenmeye değer olduğunu göstermektedir. Araştırmacıların görüşlerini birbirinden bağımsız olarak incelediğimizde hepsinin haklı nedenlere sahip olduklarını görebiliriz; ancak, konuyu derinlemesine inceleyip araştırmacıların görüşlerini karşılaştırdığımızda bu sözcüklerin zarf mı, edat mı yoksa ünlem mi sayılması gerektiği konusunda daha kesin bir sonuca ulaşmamız mümkündür. Bu makalemizde konuyu derinlemesine ve karşılaştırmalı olarak inceleyip söz konusu sözcüklerin edat, zarf veya ünlem türlerinden hangisine dâhil edilmesi gerektiği konusunda bir sonuca varmayı amaçladık. Önce bu tür sözcüklerin araştırmacılar tarafından hangi türde ele alındığını hem alıntı yaparak hem tablo hâlinde sunduk. Ardından zarf, edat ve ünlem için yapılan tanımlardan bazılarını verip konuyla ilgili görüşlerimizi belirttik. Çalışmamızda onaylama, ret, inkâr ifadeleri taşıyan evet, hayır gibi yanıt ifade eden sözcüklerin ünlem olarak incelenmesinin, bazı kullanılışlarda da isim olarak değerlendirilmesinin daha uygun olacağını göstermeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Onaylama, ret, evet, hayır, yanıt sözcükleri

___

AKALIN, Ş. H. (2011). Türkiye Türkçesinde Ünlem. Türk Gramerinin Sorunları - Bildiriler Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 588-603. ATABAY, N. ÖZEL, S. ve KUTLUK, İ. (2003). Sözcük Türleri. Yöneten ve Yayıma Hazırlayan: Doğan Aksan. İstanbul: Papatya Yayıncılık. BANGUOĞLU, T. (2004). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. BİLGEGİL, M. K. (1982). Türkçe Dilbilgisi. İstanbul: Dergâh Yayınları. BİLGİN, M. (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık. CİN, A. (2000). Hayır Kelimesi ve Türkçede Kullanılışı Üzerine. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 583, 39-49. DELİCE, H. İ. (2007). Cümle Çözümlemelerinde Cümle Dışı Unsur Terimi Yerine Yeni Bir Teklif. İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi (UTEK 2007). DELİCE, H. İ. (2008). Sözcük Türleri. Sivas: Asitan Yayınları. DELİCE, H. İ. (2012). Türkçe Sözdizimi. İstanbul: Kitabevi Yayınları. DEMİR T. (2004). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Kurmay Yayınevi. DENY, J. (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi). (Tercüme Eden: Ali Ulvi Elöve). İstanbul: Maarif Matbaası. EDİSKUN, H. (2005). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. EMRE, A. C. (1954). Türkçede Cümle: I. Ünlemden Cümleye. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 105-180. ERGİN, M. (1992). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak / Basım / Yayım / Dağıtım. GEDİZLİ, M. (2015). Türkçede Ünlemler ve Temel İşlevi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8 / 36, 126-134. GENCAN, T. N. (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi. GÜLENSOY, T. (2000). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları. HACIEMİNOĞLU, N. (1992). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. HENGİRMEN, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi. KARAAĞAÇ, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları. KARAAĞAÇ, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. KOÇ, N. (1997). Yeni Dilbilgisi. İstanbul: İnkılap Kitabevi. KORKMAZ, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. KORKMAZ, Z. (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ÖZÇELİK, S. ve ERTEN, M. (2011). Türkiye Türkçesi Dilbilgisi. Ankara: Bizim Büro Basımevi Yayın-Dağıtım. ŞAHİN, H. (2001). Evet ve Hayır Kelimeleri Üzerine. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 593, 528-535. TOPALOĞLU, A. (1989). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları. TÜRKÇE SÖZLÜK. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. TÜRK GRAMERİNİN SORUNLARI–BİLDİRİLER. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. VARDAR, B. (1998). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: ABC Kitabevi.