ORTA ÇAĞ TÜRK BİLİMSEL ÇALIŞMALARINDA ASTRONOMİK ADLARIN SEMANTİK-YAPISAL DEĞİŞİMLERİ

Historically, the naming of the celestial bodies in Turkic languages is conducted in different ways. In varyosu periods and works, the names of stars, constellations, and planets were different because of dialectological differences as well as under the impact of other languages. These differences also seem in the works belonging to the same periods. Mismatching of the namings in some times in literary and scientific works, as well as changes in the naming between XI-XII and XIV-XVI centuries cast attention during research. The article analyzes the historical graphic and semantic development of the turkic names of stars, planets and constellations. As a result of the research, it became clear that as we move away from the all-Turkic context the archaicization of national words in Turkic languages and the tendency to replace them with foreign words in different micro-styles of scientific styles increased. This is especially evident in the astronomical works written in Turkish in the 15th and 16th centuries.

Anahtar Kelimeler:

Astronomi, terim, yıldız isimleri, burç isimleri, bilimsel eserler, Türk dilleri, Orta Çağ dönemi

THE SEMANTIC-STRUCTURAL CHANGES OF ASTRONOMICAL NAMES IN MEDIEVAL PERIOD TURKIC SCIENTIFIC WORKS

Keywords:

Astronomy, term, names of stars, names of horoscopes, scientific works, Turkic languages, medieval period,

PDF

___

Akkoyunlu Z. ve Ercilasun A.B. (2014). Kaşgarlı Mahmud. Divanu-lügat-it-Türk. Ankara: TDK Yayınları.
Aronov, K. (1993). Jetnolingvisticheskaja priroda narodnov kosmonimov kazahskom jazyke. AVT. Diss.doktor, Almaty.
Borovkov, A. (1961). Badai al-lugat. Slovar' Tali Imani Geratskogo. Moskva: Izdotelstvo Vostochnoj Literatyry.
Borovkov, A. (1963). Leksika sredneaziatskogo tefsira XII-XIII vv. Moskva: Izdotelstvo Vostochnoj Literatyry.
Caferoğlu, A. (2011). Eski Uygur Türkçesi sözlüğü. Ankara: TDK yayınları.
Cengiz, M. (2010). Hulasatul-heye: giriş-notlar-metin-dizin. Unpublished Master thesis. Ankara: Hacettepe University.
Clauson, G. (1972) . Etymological dictionary of pre-thirteenth century Turkish. Oxford.
Derleme Sözlüğü. (2009). I-XII, 2. edition. Ankara: TDK Yayınları.
Devellioğlu, F. (2013). Osmanlıca- Türkçe ansiklopedik sözlük. Ankara: Aydın Kitabevi.
Drevnetjurksij Slovar. (1969). Leningrad: Izdotelstvo Nauka.
Göl, O. (2008). Ali Bin Abdurrahman. Acaibul- mahlukat. Unpublished Master Thesis. Sakarya: Sakarya University.
Güneri, G. (2018). Eski Türkçe bir etimoloji denemesi: ayak “kâse, kadeh”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 650-662.
Güneş B. (2015). Borçalı ve Çıldır Karapapak / Terekeme ağzı söz varlığının alıntı sözcükler açısından karşılaştırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 995-1021.
Hacib, Y. H. (2008). Kutadgu bilig. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Kabadayı, O. (2007). Eski Türkçe gök bilimi (astronomi) terimleri. Unpublished Master Thesis. Kırıkkale: Kırıkkale University.
Kaçalin, M. (2011). Niyâzi Nevâyî'nin sözleri ve Çağatayca tanıklar, el-lugatu‘n-Neva’iyye ve‘l-istişhadatu‘l-Cagata’iyye. Ankara: TDK yayınları.
Kaşgarlı, M. (2005). Divanu-lugat-it-Türk. (Çev. Serap Tuğba Yurteser ve Seçkin Erdi). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Pirinç, A. (2009). Eski Türk dininde metafizik ve hikmet. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), s. 425-439.
Tarama Sözlüğü. (2009). in 8 vol., Ankara, TDK Yayınları.
Taymas, A. (1997). İbn Muhenna lugati. Ankara: TDK yayınları.
Tekin, T. (2008). Orhon yazıtları. Ankara: TDK yayınları.
Türker, Ç. (2016). Muvakkit Mustafa - Tuhfetuz-zaman. Doctoral thesis. Chanakkale: Chanakkale 18 March University.
Unat, Y. (2013). İlkçağlardan günümüze astronomi tarihi. Ankara: Nobel Yayınları.
Yıldırım, A. (2016). Kifayetül- vaktul marifetid- dair ve fazle vas-semt :İnceleme, çeviri, yazılı metin, sözlük, özel adlar dizini, tıpkıbasım. Unpublished Master Thesis. Adıyaman: Adıyaman University.