Ortaokul Öğrencilerinin Sözlük Kullanma Alışkanlıkları: Nitel Bir Araştırma

Okul sözlüklerinin kullanıcısı olan öğrencilerin bilinçli sözlük kullanımına ilişkin bilimsel verilerin azlığı, hedef kitleye yönelik hazırlanan sözlüklerin kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Belirtilen olumsuzluğun ortadan kaldırılabilmesi için öğrencilerin sözlük kullanımına ilişkin alışkanlık düzeylerini ortaya koymak gerekir. Bu çalışmada belirtilen eksiklikten yola çıkılarak ortaokul öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıklarını belirlemek amaçlanmıştır. TOKİ Şehit Jandarma Er Osman Öden Ortaokulunda öğrenim gören beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci sınıftan sekizer öğrenci araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmada nitel veri toplama tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın veri analizinde nitel araştırma yöntemi fenomenografi kullanılmış; araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Araştırma sonucunda sınıf seviyesi yükseldikçe öğrencilerin sözlük kullanma alışkanlıklarının arttığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe eğitimi, sözlük kullanımı, kelime öğretimi.

Middle School Students’ Dictionary Use Habits: A Qualitatıve Study

The quality of the dictionaries written with the target group in mind are adversely affected due to the lack of scientific data on the effective use of dictionaries by students that are users of school dictionaries adversely affect. It is necessary to determine students’ levels of habits related to dictionary use so as to overcome these adverse effects. To fill this gap in the literature, the study aimed to investigate middle school students’ dictionary use habits. The participants of the study were the group of students, with 8 students in each group, from grades 5 to 8 at TOKİ Şehit Jandarma Er Osman Öden Middle School. Qualitative research techniques were utilized in the study. Phenomenography, one of the qualitative research methods, was used to analyze the data collected through semi-structured interview forms. The results of the study indicated that there was a positive relation between the students’ grade levels and students’ dictionary use.

Keywords:

Turkish education, use of dictionary, vocabulary teaching.,

PDF

___

AKYOL, H. (2005). Türkçe İlkokuma Yazma Öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık. ARI, G. (2006). Kelime Öğretimi, Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi (Editör: Cemal Yıldız). Ankara: PegemA Yayıncılık. 311-333.
BAŞ, B. (2013). İlköğretim Okulları İçin Hazırlanan Deyim Sözlükleri Üzerine Bir Değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1, 24-31.
BEECH, J. R. (2004). Using a Dictionary: Its Influence on Children’s Reading, Spellingand Phonology. Reading Psychology, 25, 19-36.
BOZ, E. ve DEMİRTAŞ, A. A. (2011). Türkçe Öğretmenlerinin Okul Sözlüğü Kullanma Konusundaki Tutum ve Davranışları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 65-134.
BOZ, E. (2006). Sözlük ve Sözlükçülük Sorunları. Türkçenin Çağdaş Sorunları, (Editör: Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz). Ankara: Gazi Kitabevi, Ankara. 1-44. DURSUNOĞLU, H. (2011). Cumhuriyet döneminde Yapılan Sözlük Çalışmaları ve Türkçe Sözlükler üzerine Bir Kaynakça Denemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 255-272.
GÖÇER, A. (2001). Türk Dili ile İlgili Sözlüklere Genel Bir Bakış ve Günümüz İlköğretim Sözlükleri. Türk Dili, (598). 388-403.
GÖÇER, A. (2010). Türkçe Eğitiminde Öğrencilerin Söz Varlığını Geliştirme Etkinlikleri ve Sözlük Kullanımı. Turkish Studies, 5 (1), 1007-1036.
GÖĞÜŞ, B. (1978). Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
GU, Y. ve JOHNSON, R. K. (1996). Vocabulary Learning Strategiesand Language Learning Outcomes. Language Learning, 46 (4), 643-679.
GÜLSEREN, C. ve BATUR, Z. (2009). Sözlüklerin Niteliği ve İşlevsel Özelliği Bağlamında Sözlük Okuma Alışkanlığının Anadili Becerilerine Etkisi Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım. Turkish Studies, 4 (4), 135-147.
HAMILTON, H. (2012). The Efficacy of Dictionary Use While Reading for Learning New Words. American Annals of the Deaf, 157 (4), 358-372.
HULSTIJIN, J. H. (1993). When Do Foreign-Language Readers Look- up the Meaning of Unfamiliar Words? The Influence of Task and Learner Variables. The Modern Language Journal, 77, 139–147.
KARADAĞ, Ö. (2011). İlköğretim Türkçe Sözlüklerinin Hazırlanmasında Temel Ölçütler. Türklük Bilimi Araştırmaları, 30, 193-207.
KARADÜZ, A. (2009). Sözlük, Sözcük Anlamı ve Öğrenme Üzerine. Turkish Studies, 4 (4), 636-649.
KAYA, N. (2007). Okul Sözlüklerinin Değerlendirilmesi (1945-2005). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. KELEŞ, Ö. (2006). İlköğretim 4 ve 5. Sınıf Öğrencilerinde Kitap Okuma Alışkanlığının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
KNIGHT, S. (1994). Dictionary: TheTool of Last Resort in Foreign Language Reading? Modern Language Journal, 78 (5), 285-299.
KOYAMA, T. ve TAKEUCHI, O. (2004). How Look-up Frequency Affects EFL Learning: An Empirical Study on the Use of Hand held-electronic Dictionaries. http://www.paccall.org/2004/2004proceedings_papers/koyama.pdf (E.T.: 2012).
LI, L. (1998). A Study of Dictionary Use by Chinese University Learners of English for Specific purposes. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Exeter Üniversitesi.
MEB, (2005). Türkçe Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7 ve 8. Sınıflar).Ankara: MEB Yayınları.
MUTLU, H. K. (2009). Türkçe Öğretiminde Sözlükçülük Tekniği Açısından Tematik Sözlükler. Turkish Studies, 4 (4), 814-822.
OKUR, A. (2011). İlköğretim Türkçe Sözlükleri Üzerine. Turkish Studies, 6 (1), 1567158
ÖZBAY, M. (2003). Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi. Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
SAYAN, P. (2005). 11-14 Yaş İçin Hazırlanan Okul Sözlüklerinde Tanımlar Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Türkçe Sözlük (2005). Ankara: TDK Yayınları.
YAMAN, H. (2010). İlköğretim ikinci Kademe Öğrencilerinin Sözlük Kullanma Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 73575
YILDIRIM A. ve ŞİMŞEK H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YILDIZ, C. ve OKUR, A. (2010). İlköğretim Okullarındaki Okuma Etkinliklerinde Göz Ardı Edilen Bir Konu: Sözcük Öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 75377
YÜKSEKKAYA, Y. (2001). Avrupa’daki Modern Sözlük Araştırmaları ve Bu Araştırmaların Türk Metasözlükçülüğüne Yansımaları. Gazimagusa: Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu (20–23 Mayıs 1999)Bildirileri.
ZHANG, L. J. (2001). Awareness in Reading: EFL Students’ Metacognitive Knowledge of Reading Strategies in an Acquisition-poor Environment. Language Awareness, 10, 268–88.