GÜNÜMÜZ TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE ŞAHIS İFADESİ TAŞIYAN ZARF-FİİLLER

Türkçede fiillere eklenerek zaman, süreç, sebep, tarz, şart gibi yönlerden zarf görevinde kullanılan zarf-fiiller, eski Türkçeden beri esas itibariyle şahıs eki almaz. Türkiye Türkçesinde yalnız isim-fiillerden ve sıfat-fiillerden meydana gelen türemiş zarf-fiillerde şahıs ifadesi görülebilmektedir. Günümüz Türkmen Türkçesinde ise türemiş zarf-fiillerde görülebilen şahıs ifadesinin yanı sıra diğer Oğuz grubu Türk lehçelerinden farklı olarak iyelik ekleri vasıtasıyla basit zarf-fiillerde de şahıs ifadesi görülebilmektedir. Çalışmamıza merkez edindiğimiz Türkmen Türkçesindeki zarf-fiillerin şahıs ifadesi taşıyabilme özelliklerine daha önce yapılmış çalışmalarda değinilmiş fakat konu müstakil olarak ele alınıp incelenmemiştir. Bu sebeple çalışmada Türkmen Türkçesinde şahıs ifadesi taşıyan zarf-fiiller Türkiye Türkçesiyle benzer ve ayrılan yönleri karşılaştırılıp örneklerle ayrıntılandırılarak verilmeye çalışılacaktır

GERUNDS WHICH HAVE PERSON EXPRESSION IN TURKMEN TURKISH

Turkmen Turkish takes place in East section of Oghuz Group of Turkish. When compared with the other dialects which are Group of Oghuz, it attracts attention with getting literary language in late period, containing primary long vowels, some phonetic and morfological differences which arise from effect of Chagatay. Morever, gerund structures which are most crowded in number and most complex functionally of verbals which have an important place in understanding the Turkish Language’s being able to have person expression by means of possesive suffix makes Turkmen Turkish different from Turkish. Gerunds which adding to verbs for the function of adverb with time, duration, reason, mood and condition used in Turkish, haven’t been added personal ending since old Turkic. While person expression is only seemed derived gerunds which comes from verbal nouns and participles in Turkish, both derived gerunds and simple gerunds which different from other Group of Oghuz Turkish dialects have person expression by means of possesive suffixes in Turkmen Turkish. Features of gerunds being able to have person expression in Turkmen Turkish which we centred in our study are mentioned but not examined independently in former studies. For this reason, aim of this study is to explain gerunds which have person expression in Turkmen Turkish

___

BANGUOĞLU, T. (2015). Türkçenin Grameri (10. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
BORCAKOV, A., SARIHANOV, M., SÖYEGOV, M., HOCAYEV, B. ve ÄRNAZAROV, S. (2000). Türkmen Diliniñ Grammatikası, Morfologiya. Aşkabat, 1999. (TDK armağanı). Ankara: Ruh Neşiryat.
BURAN, A., ALKAYA, E. ve YALÇIN, S. K. (2014). Çağdaş Türk Yazı Dilleri Güneybatı / Oğuz Grubu. Ankara: Akçağ Yayınları.
BURAN, A. ve ALKAYA, E. (2013). Çağdaş Türk Lehçeleri (9. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
CLARK, L. (1998). Turkmen Reference Grammer (Yay: L. Johanson). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
DELİCE, T. B. (2010). Türkmen Türkçesinde Fiil. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DOĞAN, L. (2010). Türkmen Türkçesi. Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı. (Ed: L. Doğan). İstanbul: Kriter Yayınları
ERCİLASUN, A. B. vd. (1991). Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
ERGİN, M. (2013). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak.
GABAIN, A. V. (1988). Eski Türkçenin Grameri. (Çev: M. Akalın). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 532.
GENCAN, T. N. (1979). Dilbilgisi (4. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları 418.
GÜLSEVİN, G. (1990). Türkçede -sa Şart Gerundiumu Üzerine. Türk Dili, 467, 276 - 279.
KARA, M. (2007). Türkmen Türkçesi. Türk Lehçeleri Grameri. (Ed: A. B. Ercilasun). Ankara: Akçağ Yayınları, s. 231 - 290.
KARAAĞAÇ, G. (2013). Türkçenin Dil Bilgisi (2. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
KORKMAZ, Z. (2014). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi (4. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
SARIYEV, B. ve GÜDER, N. (1998). Türkmencenin Grameri (II Morfologiya: Şekil Bilgisi). Ankara: Türk Dünyası Gençlerinin Mahtumkulu Yayın Birliği.
TEKİN, F. (2013). İken / -Ken ekinin Türkçe’de Görünümü. 8. Milletlerarası Türkoloji Kongresi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, s. 511 - 518.
TEKİN, Ş. (2014). İştikakçının Köşesi Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
TÜRKMEN, E. (2015). Türkmen Türkçesinde Zarf-Fiiller. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
UYGUR, C. V. (2011). Türkmen Türkçesi. Isparta: Fakülte Kitabevi 89.
YÜCE, N. (1999). Gerundien Im Turkischen: Eine Morphologische und Syntaktische Unterschung (Yay: M. Ölmez). İstanbul: Simurg Yayınları.