BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ, STRESLE BAŞA ÇIKMA VE DEPRESYON ARASINDAKİ İLİŞKİLER: GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖRNEĞİ

Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri ile stresle başa çıkma tutumları ve depresyon düzeyleri aralarındaki ilişkileri belirlemektir. Araştırmaya Gazi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 248’i kadın, 171’i erkek toplam 419 öğrenci katılmıştır. Öğrencilere 5 Faktör Kişilik Kuramına dayalı Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi, Stresle Başa Çıkma Tutumları Testi ve Beck Depresyon Testi uygulanmış olup, verilerin analizinde kanonik korelasyon ve çoklu regresyon analizleri kullanılmıştır. Stresle başa çıkma tutumları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler 4 kanonik korelasyonda ele alınmıştır. Araştırma sonucunda, birinci kanonik korelasyonda stres değişkenler setinde aktif planlama, dış yardım arama, kaçma soyutlama (duygusal-eylemsel), kaçma soyutlama (biyokimyasal) arttıkça, dışa dönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluğun arttığı, duygusal dengesizliğin azaldığı bulunmuştur. 5 Faktör kişilik özellikleri ve depresyon arasındaki ilişkiye yönelik olarak elde edilen bulgular şunlardır: Yordayıcı değişkenlerle yordanan değişken arasındaki ikili korelasyonlar incelendiğinde; Depresyon düzeyi ile 5 Faktör Kişilik Özelliklerinden Duygusal Dengesizlik arasında pozitif yönde orta düzeyde, Dışa Dönüklük arasında negatif yönde orta düzeyde korelasyon belirlenmiştir. Ayrıca depresyon ile 5 Faktör Kişilik Özelliklerinden Deneyime Açıklık, Yumuşak Başlılık ve Sorumluluk arasında negatif yönde düşük düzeyde ancak anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Üniversite öğrencisi, kişilik, stresle başa çıkma, depresyon

PDF

___

AFSHAR ve ark. (2015). The association of personality traits and coping styles according to stress level. Journal of Research in Medical Sciences, 20(4), 353-358.
BACANLI, H.; İLHAN, T. ve ASLAN, S. (2009). Beş Faktör Kuramına Dayalı Bir Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
BALCI, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem.
BALTAŞ, Z. ve BALTAŞ, A. (2012). Stres ve Başaçıkma Yolları, İstanbul:Remzi Kitabevi.
BARDAVİT, M. (2007). Kişilik Yapılarının Stresi Değerlendirme, Stresle Başa Çıkma Yaklaşımları, Algılanan Stres ve İş Doyumu Üzerinde Olan Etkisinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
BARRY, P. D. (2002). Mental Health and Mental İllness, 7ͭʰ Edition. USA: Lippincott.
BİLLİNGS, A.G. ve MOOS, R. H. (1984). Coping, Stress And Social Resources Among Adults with Unipolar Depression. Journal of Personality and Social Psychology, 46(4), 877-891.
BLACKBURN, I. M. (2008). Depresyon ve Başaçıkma Yolları (Çev. N.H. Şahin ve R.N. Rugancı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
BURGER, J.M. (2006). Kişilik. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
CONNOR-SMİTH, J. K. ve FLACHSBART, C. (2007). Relations Between Personality and Coping: A Meta-Analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 93, 1080-1107.
CUİJPERS ve ark. (2007). Actions Taken to Cope with Depressed Mood: The Role of Personality Traits, Aging & Mental Health, 11(4), 457-463.
ÇIRAKOĞLU, O. C., ULUÇ, S., ULUÇ, B. N. (2008). Üniversite Öğrencileri Depresif Belirtileri Nasıl Algılıyor? Depresyonun Algılanan Nedenleri, Çereleri ve Yardım davranışları Üzerine Niteliksel Bir Çalışma. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(2), sayfa 119-126.
DURNA, U. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Stres Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 319-343.
EKŞİ, H. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Kişili Özellikler ile Başa Çıkma Tarzları: Kanonik Korelasyonel Bir Analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 2141-2176.
FOLKMAN, S.; LAZARUS, R. S.; DUNKEL-SCHETTER, C.; DeLONGİS, A. and GRUEN, R. J. (1986). Dynamics of a Stressful Encounter: Cognitive Appraisal, Coping, and Encounter Outcomes. Journal of Personality and Social Psychology,50(5), 992-1003.
FOLKMAN, S. ve LAZARUS, R. S. (1990). Coping and Emotion, Ed. Nancy L. Stein, Bennett Leventhal, Tom Trabasso, Psychological and Biological Approaches to Emotion. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
GİRDANO, D. A., DUSEK, D. E. ve EVERLY, G. S. (2005). Controlling Stress and Tension, Seventh Edition, USA: Pearson Benjamin Cummings.
GİZİR, C., A. (2005). Ortadoğu Teknik Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Problemleri Üzerine Bir Çalışma, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 196-201. GLİCİK, D. I. (1995). Depresyon Tedavisi, (Çev. Yasemin Engin), İstanbul: Prestij Yayınları
HAMARTA, E.; ARSLAN, C.; SAYGIN, Y.ve ÖZYEŞİL, Z. (2009). Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançlar Bakımından Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Yaklaşımlarının Analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42.
KAYA, M. ve ark. (2007). Tıp Fakültesi ve Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Depresif Belirti Yaygınlığı, Stresle Başaçıkma Tarzları ve Etkileyen Faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 137-146.
KENDLER, K. S. ve ark. (2006). Personality and Major Depression, Arch Gen Psychiatry, 63, 1113-1118.
KOOREVAAR, A. M.; COMİJS, H. C.; DHOND, A. D.; van MARWİJK, H. W.; van der Mast, R. C, NAARDİNG, P.; STEK, M. L. (2013). Big Five Personality and Depression Diagnosis, Severity And Age of Onset in Older Adults. Journal of Affective Disorders, (151), 178-185.
KOTOV, R.; GAMEZ, W.; SCHMIDT, F. ve WATSON, D. (2010), Big Personality Traitst to Anxiety, Depressive and Substance Use Disorders: A Database: Psycarticles Meta-Analysis. Pschological Bulletin, 136(5), 768-821.
KÖKNEL, Ö. (1995). Kaygıdan Mutluluğa Kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar.
LARSEN, R.J. ve BUSS, D.M.(2005). Personality Psychology: Domains of Knowledge about Human Nature, Second Edition. New York: McGraw Hill.
LOEHLIN, J. C. ve ark. (1998). Heritabilities of Common and Measure-Specific Components of Big Five Personality Factors, Journal of Research in Personality 32, 431-453.
MADDI, S. R. (1989). Personality Theories, Fifth Edition, Brooks-Cole Publishing Company.
McCRAE, R.R. and Costa, P.T.(1999). Handbook of Personality, Second Edition, (Edited by Lawrence A. Pervin, Oliver P. John), USA: The Guilford Publications.
McCRAE, R.R. and Costa, P.T.(1987). Validation of the Five Factor Model of Personality Across Instruments and Observers, Journal of Personality and Social Psychology, 52, 81-90.
MEDVEDOVA, L. (1999). Coping Strategies and Personality Factors in Early Alolescence. The 20ͭʰinternational Conference of the Stress and Anxiety Research Society, July 12-14, Poland: Cracaw.
MONAT, A. and LAZARUS, S. L. (1991). Stress and Coping: An Antology, New York: Colombia University Press.
MUSTATA, G. T. and GREORY, R. J. (2009). Depression Treatment Strategies and Management, Second Edition. UK: İnforma.
ÖZBAY, Y. (1993). An İnvestigation of The Relationship between Adaptational Coping Process and Self-Perceived Negative Feelings on İnternational Students. Yayınlanmamış Doktora Tezi, USA: TTU, Lubbock, Texas.
ÖZBAY, Y. ve ŞAHİN, B. (1997). Stresle Başaçıkma Tutumları Envanteri: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, IV. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 1-3 Eylül 1997, Ankara: AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi.
ÖZDEL, L.; BOSTANCI, M.; ÖZDEL, O. ve OĞUZHANOĞLU, N. K. (2002). Üniversite Öğrencilerinin Depresif Belirtiler ve Demografik Özelliklerle İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3, 155-161.
ÖZTÜRK, O. (1995). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, 6. Basım. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
PENLAND E. A.; MASTEN, W. G.; ZELHART P.; FOURNET, G. P. and CALLAHAN, T. A., (2000). Possible Selves, Depression and Coping Skills in University Students. Personality and Individual Differences, 29, 963-969.
PRESTON, J. (2001). Depresyonu Yenebilirsiniz Önleme ve Tedavi Klavuzu (Çev. Levent Sevinçok), 3. Basım. Ankara:Çizgi Tıp Yayınevi.
SANTROCK, J. W. (2012). Yaşam Boyu Gelişim, (Çev. Ed. Galip Yüksel). Ankara: Nobel Yayınları.
SAVAŞIR, I. ve ŞAHİN, N. H. (1997). Bilişsel Davranışçı Terapide Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
SIGMON, S. T. (1995). Gender Diffeences in Coping: A Further Test of Socialization and Role Constraint Theories. Sex Roles, 33, 9-10
STEUNENBERG, B. ve ark. (2006). Personality and the Onset of Depresion in Late Life. Journal of Affective Disorders, 92, 243-251.
STEUNENBERG , B.; BRAAM, A. W.; BEEKMAN, A. T.; DEEQ, DJ, and KERKHOF, A. J. (2009). Evidence for an Association of The Big Five Personality Factors with Recurence of Depressive Symptoms in Later Life. International Journal of Geriatric Psychiatry, 24, 1470-1477.
TABACHNICK, B. G. and FİDELL, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics (5th Ed.). Boston: Allyn and Bacon.
TOPAL, M. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Stilleri İle Pozitif ve Negatif Duygu Arasındaki İlişkiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
TÜMKAYA, S. ve İFLAZOĞLU, A. (2000). Ç.Ü. Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Otomatik Düşünce ve Problem Çözme Düzeylerinin Bazı Sosyo-Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (6), 143-158.
WEİTEN, W. (2007). Psychology; Themes and Variations. Thompson Wadsworth, Fifth Edition.
YÖNDEM, Z.D. (2011). Kişilik Dinamikleri ve Stresle Başetme. Ankara:Efil Yayınları.