MANTIKU’L- GAYB’DA FİİLLER

Eski Anadolu Türkçesi dönemi eseri olan Mantıku’l-Gayb’ın müellifi Musa bin Şeyh Tahir Tokadi’dir. Hakkında yeteri kadar bilgi bulunmayan müellifin, Halvetilerin ünlülerinden ve adından ilmî anlamda söz ettiren bir kişi olduğu bilinmektedir. Eser, Eski Anadolu Türkçesi döneminde yazılmış olması yönüyle önem teşkil etmektedir. Mantıku’l-Gayb adlı eserde yer alan fiiller ve fiilimsiler değerlendirilerek bu alandaki çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır. Fiiller iş, oluş ve hareket bildiren sözcüklerdir. Fillerin kök ve gövdeleri, isimler gibi anlamlıdır; ancak isimler gibi tek başlarına kullanılamayan dil birlikleridir. Fiiller her zaman çekimli hâlde bulunurlar. İncelenen bu eserde yer alan fiiller, aldıkları çekimlere göre sınıflandırılarak ayrıntılı olarak sınıflandırılmıştır. Eserde yer alan filler kiplerine göre haber, dilek istek, şart, emir, gereklilik olarak ayrı ele alınmıştır. Ayrıca, fillerin birleşik çekimlerine ve ek fiillere de ayrıntılı olarak değinilmiştir. Çalışmada filler üç ana başlık altında toplanmıştır. Fiilimsiler, fiil anlamı taşır; ancak şahıs ve kip çekimleri yoktur. Cümlede isim, sıfat ya da zarf olarak görev yaparlar. Eserde geçen fiilimsiler kendi arasında kategorilendirilerek verilmiştir.

___

  • CAN, F. (2012). Mantıku’l- Gayb – İnceleme Metin Dizin. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • ÇAĞATAY, S. (1978). Eski Osmanlıca Üzerine Notlar (Türk Lehçeleri Üzerine Denemeler). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • ERGİN, M. (2013). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
  • KORKMAZ, Z. (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KORKMAZ, Z. (2011). “Eski Anadolu Türkçesinin Türk Dili Tarihindeki Yeri ve Yapısındaki Temel Nitelikler Açısından Genel Bir Değerlendirme”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 709, 39-47.
  • ÖZKAN, M. (2000). Türk Dilinin Gelişim Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
  • TİMURTAŞ, Faruk K. (1976). “Küçük Eski Anadolu Türkçesi Grameri”. Türkiyat Mecmuası, 18, 331-368.
  • TİMURTAŞ, Faruk K. (1977). Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.