ANADOLU ALEVİLİĞİNDEKİ “DÜŞKÜNLÜK” CEZASININ DÜNLER TARİHİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Tarihî süreç içerisinde Aleviler siyasi, sosyal, dinî ve kültürel bir kısım sebeplerden dolayı merkezin kurumsal ve yerleşik yapısından uzaklaşmıştır. Bunun neticesinde Alevilerin, kendi öz yapısını muhafaza etmek, üyelerine hak ve adalet duygusunu benimsetmek, toplumsal birlik ve beraberliklerini koruyabilmek için oluşturduğu birtakım kuralları olmuştur. Bu kurallar, resmi/yazılı hukukun yanında kendi gelenek ve görenekleri çerçevesinde oluşturduğu bir örfi hukuktur. Alevilikteki “düşkünlük” anlayışı bu kurallardan birisi olarak düşünülebilir. Düşkünlük anlayışı, Aleviliğin müntesipleri arasında bir otokontrol işlevi görüp hem toplumsal düzenin sağlanmasında hem de Aleviliği gelecek nesillere aktarmada etkin bir rol üstlenmiştir. Dinler sahip olduğu inanç, ibadet ve ahlaki prensipler bağlamında kişileri toplumsal huzura ve ebedi kurtuluşa ulaştırmayı amaçlarlar. Bu amaç doğrultusunda toplumun bir bireyi olarak insanın kendisi, çevresi ve toplumun diğer fertleriyle ilişkilerinde uyması gereken toplumsal ve ahlaki kurallar, dinlerin yazılı metinlerinde ifadesini bulmaktadır. Çalışmamızda dinler tarihi bağlamında dinlerin kutsal metinlerinde yer alan ahlak anlayışıyla Alevilikteki düşkünlük anlayışının mukayesesini yapacağız. Ayrıca çalışmamızda, dinlerdeki ahlak ilkelerinin ayırıcı özelliklerini ve toplumsal hayat üzerindeki önemini açıklamaya çalışacağız.

EVALUATION OF THE PUNISHMENT OF DÜġKÜNLÜK IN ANATOLIAN ALEVISM IN TERMS OF HISTORY OF RELIGIONS

The Alevis has moved away from the institutional and resident structure of the center due to political, social, religious and cultural reasons in historical duration. As a result, The Alevis have established a number of rules for maintaining their own structure, adopting a sense of right and justice to their members, and protecting their social unity and solidarity. These rules are an customary law that is formed within the framework of their own tradition and customs as well as formal / written law. The understanding of “düĢkünlük” in Alevis can be considered as one of these rules. The understanding of düĢkünlük has taken on an active role in the functioning of an autocontrol between the members of Alevism, both ensuring social order and the transfer of Alevism to future generations. Religions aim to attain people to social peace and eternal salvation in the context of faith, worship and moral principles they have. In accordance with this purpose, as an individual of society a person must obey social and moral rules included in the written texts of the religions, in relation to himself, his surroundings and other members of society. In our study, we try to compare understanding of moral, located in the sacred texts of all religions with undertanding of düĢkünlük in Alevism in the context of History of religions. We will also try to explain the distinctive features of the moral principles of religions and their importance on social life.

PDF

___

YÜCE AKLIN ERDEMİ. (1985). (çev. Vedat Gülşen Üretürk). İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları.
YİTİK, A. Ġ. (2005). Hint Dinleri. İzmir: İlahiyat Vakfı Yayınları.
YILDIRIM, A. (2010). Alevi Hukuku “Düşkünlük”. İstanbul: Doruk Yayınevi.
YAMAN, M. (trs). Alevilik ve Kızılbaşlığın Gizli Tarihi. İstanbul: Kalipso Yayınları.
YAMAN, M. (2011). Alevilik. İstanbul: Demos Yayınları.
YAMAN, A. (2009). Alevilikte Toplumsal Kontrol Kurumu: Düşkünlük. Geçmişten Günümüze Alevi Bektaşî Kültürü. (ed. Ahmet Yaşar Ocak). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 203-210.
YADSIMAN, H. Ş. (2002). Yahudilikte Kadınlarla İlgili Müspet Söylemler Bağlamında Bazı Tespitler, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15, 123-145.
ÜZÜM, İ. (2013). Alevilik. İstanbul: İsam Yayınları.
ÜNAL, A. (2001). Hristiyanlık’ta Kadın ve Aile Anlayışına Genel Bir Bakış, Dinler Tarihi Araştırmaları III (2000. Yılında Hristiyanlık Dünü, Bugünü ve Geleceği), 09-10 Haziran 2001, Ankara.
ÜNAL, A. (1998). Yahudilik’te, Hristiyanlık’ta ve İslam’da Evlilik. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
UDEH, A. (1990). Mukayeseli İslam Hukuku ve Beşeri Hukuk II, (Tercüme: Ali Şafak). Ankara: Rehber Yayıncılık.
THE BABYLONIAN TALMUD, Trans. I. Epstein, London, 1936-1948.
ŞAHİN, M. S. (1998). Aforoz. İslam Ansiklopedisi. C I, İstanbul, 412-413.
ŞAFAK, A. (1977). Mezheblerarası Mukâyeseli İslam Ceza Hukuku. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
SMİTH, J. D. (2010). Budizm Gizli Öğretisi. İstanbul: Sınır Ötesi Yayınları.
SİNANOĞLU, A. (2008). Türk Kültüründe Alevi-Bektaşi Olgusu. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
SELÇUK, A. (2004). Tahtacılar. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
SEÇME KONUŞMALAR. (2003). (çev. Hakan Arslanbenzer). Ankara: Metropol Yayınları.
REED, B. E. (2003). “Ethics”. Encyclopedia of Buddhism. (ed. Robert E. Buswell, Jr., Editor in Chief). New York: Macmillan Reference USA, 261-265.
RABİNOWİTZ, A. H. (2007). Commandments, The 613, Encyclopedia Judaica. New York, V, 73- 85.
POLAT, K. (2014). Katolik Hristiyanlık’ta Aforoz. Ankara: Berikan Yayınevi.
ÖZDEN, H. (2002). Kutadgu Bilig’de Ahlâk Kavramı ve Tıp Etiğine Katkısı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
ÖZBİLGİN, Z. (2011). Alevilikte Düşkünlük. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 60, Ankara, 411-414.
ÖZ, G. (2011). Düşkünlük Kurumu ve Hıdır Abdal Sultan. Türk Dünyası İnanç Önderleri Kongresi. Ankara, 705-718.
ÖGEL, B. (1988). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara.
OYMAK, İ. (2003). Zerdüştlük, Elazığ.
OCAK, A. Y. (2011). Alevilik ve Bektaşîlik Hakkındaki Son Yayınlar Üzerine (1990) Genel Bir Bakış ve Gerçekler. Türk Sufîliğine Bakışlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
OCAK, A. Y. (2003). Türkler, Türkiye ve İslam. İstanbul: İletişim Yayınları.
NOYAN, B. (2006). Bütün Yönleriyle Bektaşîlik ve Alevilik. C VII, Ankara: Ardıç Yayınları.
NOYAN, B. (1976). Bektâşî ve Alevilerde Hukuk Düzeni (Düşkünlük). I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri. Ankara.
MAHONY, W. K. (2005). Karman: Hindu And Jain Concepts. Encyclopedia of Religion. (ed. Lindsay Jones), VIII. United States: Macmillan Reference USA, 5093-5097.
LATOURETTE, K. S. (1975). A History of Christianity, I, London-New York.
KÜÇÜK, A. vd. (2017). Dinler Tarihi, Ankara: Berikan Yayınevi.
KÜÇÜK, A. vd. (2011). Türkistan’dan Türkiye’ye Alevilik- Bektaşîlik (Dinler Tarihi Açısından Bir Yaklaşım). Ankara: Berikan Yayınevi.
KUZGUN, Ş. (2017). Dinler Tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
KUTSAL KİTAP. (2001). İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.
KUTLU, S. (2008). Alevilik ve Bektaşîlik Yazıları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
KUR’AN-I KERİM. (2006). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
KÖYLÜ, M. (2012). Dünya Dinlerinde Ahlak. İstanbul: Dem Yayınları.
KORKMAZ, E. (1993). Ansiklopedik Alevilik ve Bektaşîlik Terimleri Sözlüğü. istanbul: Ant Yayınları.
KLOSTERMAİER, K. K. (2007). A Survey of Hinduism. New York: State Universitiy of New York Press.
KILIÇ, S. vd. (2016b). Anadolu Kırsalında Yaşayan Alevilerde Doğumla İlgili İnanış Ve Uygulamalar (Haçova Örneği). Turkish Studies, 11(17), 431-446.
KILIÇ, S. vd. (2016a). .Geleneksel Alevilik: Haçova Örneği. JASS, sayı 53, s. 285-296.
KILIÇ, S. (2011). İlahi Dinlerde Yiyecek ve İçecekler. Ankara: Sarkaç Yayınları.
KATAR, M. (2003). Yahudilikte, Hristiyanlıkta ve İslâmda Tövbe. Ankara: Andaç Yayınları.
KAPLAN, D. (2010). Yazılı Kaynaklarına Göre Alevilik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
HARVEY, P. (2000). An Introduction to Buddhist Ethics: Foundations, Values and Issues. New York: Cambridge University Press.
HACİB Y. H. (2008). Kutadgu Bilig. (çev. R. R. Arat). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
GÜNGÖR, H. (1988). Maniheizm. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1988, 5, 145-166.
GÜNDÜZ, Ş. (2014). Misyonerlik ve Hristiyan Misyonerler. Misyonerlik Trendleri ve Stratejileri. (ed. Süleyman Turan), Ankara: STS Yayınları, 15-56.
GREEN, R. M. (2005). Morality and Religion. The Encyclopedia of Religion, IX, (ed. Lindsay Jones), Volume VIII. United States: Macmillan Reference USA.
GÖRKEM, İ. (2000). Baha Said Bey/ Türkiye’de Alevi- Bektaşî, Ahi ve Nusayrî Zümreleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
GO´MEZ, L. O. (2004). Nirvana. Encyclopedia of Budhism. (ed. Robert E. Buswell, Jr., Editor in Chief). New York: Macmillan Reference USA, 600-605.
GASPAK, A. (2017). Malatya Alevilerinin Dini İnanç ve Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma (Arguvan Örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
FIĞLALI, E. R. (2006). Türkiye’de Alevilik Bektâşîlik. İzmir: İzmir İlâhiyat Vakfı Yayınları.
ESNOUL, A. M. (2005). MokĢa. Encyclopedia of Religion, (ed. Lindsay Jones), IX, United States: Macmillan Reference USA, 6115-6117.
ERDEM, M. (1998). Geleneksel Türk Dini ve İslam. Dini Araştırmalar, I(II), 79-91.
ERDEM, M. (1997). İlahi Dinlerin Kutsal Kitaplarında Helal ve Haram Anlayışı Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXVII(I), Ankara, 151-173.
ELİADE, M. (1990). Dinin Anlamı ve Sosyal Fonksiyonu. (çev. Mehmet Aydın). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
El-CAHIZ (1967). Hilâfet Ordusunun Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
EL-BEYRUNİ. (2012). Hintlilerde Dünyadan Kurtulmanın Keyfiyeti ve Yolu. (çev. Ali İhsan Yitik). Sûfî Araştırmaları, III(6), 101-114.
DVORNIK, F. (1990). Konsiller Tarihi İznik’ten II. Vatika’a. (çev. Mehmet Aydın). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
DRAPKIN, I. M. D. (1989). Crime and Punishment in the Ancient World. New Jersey: Prentice Hall.
DİNLER TARİHİ ANSİKLOPEDİSİ, trs. İstanbul: Gelişim Yayınları.
DE VAUX, R. (2003). Yahudilik’te Aile. (çev. Ahmet Güç). Bursa: Arasta Yayınları.
CONSTANCE, A. J. vd. (2007). Encyclopedia of Hinduism (ed. Constance A. Jones and James D. Ryan). New York: Facts On File.
COHEN, A. (1975). Everyman’s Talmud. New York: Schocken Books.
BARTHOLD, W. (2014). İslam Medeniyeti Tarihi. (Neşr. Fuat Köprülü). İstanbul: Alfa/Tarih Yayıncılık.
BAKIR, A. (2009). Alevilikte Erkân ve Düşkünlük. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
AYDIN, M. (2011). Ana Hatlarıyla Dinler Tarihi (Tarih, İnanç ve İbadet). Samsun: Ensar Neşriyat.
AYDIN, M. (1997). Mabed ve İbadet. İslam Ansiklopedisi, C XVII, 348-353.
AYDIN, F. (2010). Yahudilik. İstanbul: İnsan Yayınları.
ADIBELLİ, R. (2011). Dinlerdeki Kozmogonik ve Eskatolojik Anlatılar Bağlamında Ahlakı Anlamlandırmak. Bilimname: Düşünce Platformu, 2(21), 33-56.
ADAM, B. (2000). Yahudilikte Din Kavramı ve Din Anlayışı. Dinler Tarihi Araştırmaları ll. Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 129-134.
ACLUNÎ. (1998). Keşfü’l-Hafâ, Dar’ul-Kütüb’il-İlmiyye. C II, Beyrut.