1918 YILININ İLK YARISINDA AHILKELEK KAZASINDA TÜRK-MÜSLÜMAN NÜFUSA KARŞI ETNİK TEMİZLİK OLGULARI VE SONUÇLARI: GÖYYE VE HOSBİYE KATLİAMLARI

1918 yılının başlarında, Güney Kafkasya kazalarının birçoğunda olduğu gibi, farklı etnik içeriğe sahip olan Ahılkelek kazasında da etnik gruplar arası ilişkiler dayanılmaz bir düzeye ulaşmıştır. Bu kazanın Ermeni köyleri hızla silahlanarak öz savunma kuvvetleri adı altında silahlı gruplar oluşturmuş ve yerel Türk-Müslüman ahaliye karşı katliamlar yapmıştırlar. İlk korkunç katliam 1918 Mart'ının başlarında, Ahılkelek kazasının büyük Türk-Karapapak köyü Göyye`nin masum ve korunmasız nüfuzuna karşı işlenmiştir. Taşnak silahlıları köyü kuşatarak dağıtmış, çocukları ve kadınları süngülerle acımasızca öldürmüş, hayatta kalanları ise rehin almıştır. Göyye katliamından yaklaşık üç ay sonra, ermeni silahlı grupları Hosbiye köyünün bütün nüfusunu ele geçirip Ahılkelek kaza merkezine taşımış ve bir süre sonra vahşice katletmiştir. Makalede, 1918'in ilk yarısında Ahılkelek kazasında Türk-Müslüman nüfusa yönelik katliamın gerçekleri ve sonuçlarına dair önemli gerçekler ilk kez ortaya çıkarılarak birinci elden Gürcü ve Ermeni kaynaklarına referansla bilimsel düzleme dahil edilmiş ve karşılaştırmalı tahlil yöntemi ile incelenmiştir. Ahılkelekte Ermenilerin Türklere karşı işlediği soykırım suçlarının, etnik hoşgörüsüzlüğün ve nefretin yanı sıra kazanın gelecekte nüfusu coğunlukla Ermenilerden oluşan idari-bölge birimine (guberniya, cumhuriyet vb.) kolayca ve engelsiz bağlanması için mono-etnik bir alanın yaratılmasından kaynaklandığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ahılkelek, Göyye, Hosbiye, katliamlar

PDF

___

Адрес-календарь Азербайджанской Республики. (1920). Баку.
Азербайджанская Демократическая Республика. (1918—1920). Армия. (Документы и материалы). (1998). Баку.
Borba («Борьба») qəzeti. (1918). Tiflis.
Cavaxeli, D. (1918). Daşnakların qana bulanmış əlləri. Ertoba qəz., 1918, 16 noyabr, 248, 3.
EMEATİA - Ermənistan Milli Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunun Arxivi, Leo adına fond 1, siyahı 1, iş № 264 (Bax: http://javakhk1915-23.com/index_en.php?rpage=http://javakhk1915-23.com/J15-23_docs/J15-23_docs_to_turkish_military_ru.html, 26.09.2018).
Ertoba (ერთობა) qəzeti. (1918). Tiflis.
ETA - Ermənistan Tarix Arxivi, fond 114, siyahı 2, iş № 3 (Bax: http://www.javakhk1915-23.com/index_en.php?rpage=http://www.javakhk1915-23.com/J15-23_docs/J15-23_docs_abelian_ru.html, 26.09.2018).
GPMK - http://www.nplg.gov.ge/emigrants/ka/00000695/ (Gürcüstan Parlamentinin Milli Kitabxanasının rəsmi veb-saytı), 08.10.2018.
Кавказский календарь на 1917 год. (1916). Tiflis.
Kavkazskoye slovo (Кавказское слово) qəzeti. (1918). Tiflis.
Sakartvelo (საქართველო) qəzeti. (1918). Tiflis.
Sakartvelos respublika (საქართველოს რესპუბლიკა) qəzeti. (1918). Tiflis.
Sanosyan, A. – Саносян, А. (1988-1989). Плечом к плечу против врага, «Хорурдаин Айастан» qəz., (Bax: http://javakhk1915-23.com/index_en.php?rpage=http://javakhk1915-23.com/J15-23_docs/J15-23_docs_sanosian_1_shoulder_ru.html, 26.09.2018).
Valehoğlu, F. (2008). Cavahet (Ahılkelek) Karapapakları. Bizim Ahıska, 9, 45-46.