İKTİDARI YENİDEN İNŞA ÇABASI: GÖNÜL HANIM

Söylem terimi dünyayı anlamlandırmak, iktidar odakları inşa etmek amacıyla kullanılan araç demektir. Sınıflar arası etkileşimi farklı biçimlerde ele alan, güç ve iktidar esaslı geniş yelpazede anlam derinliği içeren hegemonya kavramıyla bağlantılıdır. Söylem ve hegemonya toplumsal cinsiyet çalışmalarında, kadın-erkek ilişkilerini açıklamada da kullanılır. Egemenliğin/iktidarın erkekte bulunduğunu, kamusal yaşamda farklı şekillerde bastırıldıklarını düşünen kadınlar, 1960’lı yıllarda feminizm hareketini başlatırlar. Bu hareketin ikinci dalgasından itibaren bazı erkekler kendilerinin de erkekler tarafından ezildiklerini dile getirmeye başlayınca farklı erkeklik biçimleri, erkeklerin sosyal rollerdeki ikincil statüleri gündeme gelir. Böylece toplumsal cinsiyet rollerinde erkekliğin de hegemonya vasıtasıyla imal edildiğine dikkat çekilir. İdeolojik iktidar söyleminde toplumsal cinsiyet rollerinden ödünçlenerek hâkim/güçlü olan erkek, tâbi ise dişi şeklinde değerlendirilir. Türk’ü ve Türklüğü yücelten Ahmet Hikmet Müftüoğlu, bir iktidar söyleminin kurulmaya, Türk kimliğinin eril bakış açısıyla yeniden inşa edilmeye çalışıldığı dönemde eser verir. Gönül Hanım romanında hegemonik ilişkileri iktidar-iktidarsızlık; yüceltim-maduniyet; biz-öteki; kadın-erkek gibi karşıtlıklarla ele alır. Bu çalışmada iktidar ilişkileri ve erkeklik kavramı eril ögeler bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Gönül Hanım, erkeklik, iktidar, söylem, hegemonya

PDF

___

Altındal, Y. (2009). Erkeksi siyasetin ‘erk’siz dublörleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12/21, 351-367.
Eliuz, Ü. (2011). Cinsel kimlik paniği: kadın olmak. Turkish Studies. 6/3, 221-232.
Ercilasun, B. (1997). Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun Orhun abideleriyle ilgili romanı: Gönül Hanım. Yeni Türk edebiyatı üzerine incelemeler 1. (s. 380-390). Ankara: Akçağ Yayınları.
Ertan, C. (2011). Medyada eşcinselliğe ve eşcinsellere ilişkin söylem(ler): televizyon dizisi ‘bir kadın bir erkek’ ve (hegemonik) erkek(lik) temsili (Ed. İlker Erdoğan). Medyada hegemonik erkeklik ve temsil. (s. 95-123). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Gür, M. (2019). Türk romanında erkeklik ve milliyetçilik (1908-1923). İstanbul: Kesit Yayınları.
Korkmaz, R. (2008). Aytmatov anlatılarında ötekileşme sorunu ve dönüş izlekleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
Müftüoğlu, A. H. (2009). Gönül hanım (Haz. Ali Büyükhoca). Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
Özkırımlı, U. (2017). Milliyetçilik kuramları eleştirel bir bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Seden M. P. (2011). Erkek hegemonyasının (yeniden) üretimi: dergi reklamlarında hegemonik erkekliğin temsili (Ed. İlker Erdoğan). Medyada hegemonik erkeklik ve temsil (s. 297-323). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Taş, G. (2016). Feminizm üzerine genel bir değerlendirme: kavramsal analizi, tarihsel süreçleri ve dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler. 163-175. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/269956Türk, B. (2013). Hayali kahramanlar hakiki erkekler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Yıldız, O. (2014). Farklı bir turan yorumu, TÜBAR. XXXV Bahar, 267-285.