Kerime ÜSTÜNOVA, Hasene AYDIN, İbrahim Karahancı, Nilüfer İNCEMAN AKGÜN, Mustafa ÜSTÜNOVA

TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE DERECELENDİRME KODLAYICISI OLARAK KULLANILAN ARDIL DİL BİRİMLERİ ÜZERİNE

Zaman, durum, tarz, nitelik vb. anlamsal özelliklerde derecelendirme yapmak, dil birimlerinin birbirlerine göre üstünlük, denklik gibi ayrımlarını gösterebilmek için Türkçede ardıl dil birimlerinden de yararlanılabilir. Dizgenin işletilmesinde neredeyse sınırsız denebilecek yetkilerle donatılan ardıl dil birimleri, kimi yeni kavramlara karşılık yaparak kimi dil birimlerini birbirine bağlayarak dilin amacına uygun kullanılması için çabalar. Bu çalışmaya konu olan ardıllar, sistemin kendilerine sunduğu görevleri yerine getirirken anlamsal işlevlerini karşılaştırarak derecelendirme yoluyla ortaya koyabilirler. Karşılaştırma sonucunda, geldikleri tabana, kimi azalan kimi artan, çoğalan türde bir yakınlık, üstünlük, denklik, eşitlik anlamı yükleyebilirler. Bugün Türkiye Türkçesinde {-AgAn}, {-CA}, {-CIl}, {-DAn}, {-mAn}, {-msI}, {-sI}, {-ş} vb. pek çok ardıl, “derecelendirme kodlayıcısı” olarak kullanılır.

Anahtar Kelimeler:

Ardıl, kodlayıcı, karşılaştırma, derecelendirme, üstünlük, denklik, eşitlik

PDF

___

Akar, A. (2003). -GAn sıfat-fiil eki. Türklük Bilimi Araştırmaları, 14, 103-115.
Aslan Demir, S. (2002). Türkiye Türkçesinde küçültme ve pekiştirme kavramları, -CIk eki üzerine. Türk Dili, 603, 224-228.
Aydemir, İ. A. (2010). Türkçede zaman ve görünüş sistemi. Ankara: Grafiker Yayınları.
Aydın, H. (2016). Türkiye Türkçesinde dilbilgisel zaman -Oktay Akbal öyküleri örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Banguoğlu, T. (1957). Türkçede benzerlik sıfatları. TDAY Belleten, 13-17.
Çifçi, S. (2016). Türkiye Türkçesinde benzerlik işleviyle kullanılan ekler. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(26), 189-209.
Diken, Ş. G. (2010). Geçmişten bugüne Türkçede kullanılan karşılaştırma gibilik benzerlik ekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kars: Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ergene, O. (2018). Türkiye Türkçesinde benzerlik, yakınlık, yaklaşıklık, denklik ve özdeşlik ifadeleri. IJLET, International Journal of Languages Education and Teaching, 6(3), 395-440.
Ergin, M. (2002). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
Günay, V. D. vd. (2014). Eşitlik ve üstünlük belirten sıfat ve / ya da belirteçlerin işlevlerinin betimlenmesi ve yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarındaki kullanım durumu. Türkçe Eğitiminde Kuramsal ve Uygulamalı Çalışmalar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 311-326.
Karagöz, İ. (2018). Tarihî Türk lehçelerinde sıfat ve zarflarda pekiştirme ve derecelendirme. Ankara: TDK Yayınları.
Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri (şekil bilgisi). Ankara: TDK Yayınları.
Öner, M. (2007). Türkçede -prAK zarf-fiili. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 4(3), 68-73.
Özçelik, S. (2004). Türkiye Türkçesinde benzetme-benzerlik kavramları ve bu kavramları sağlayan ekler üzerine. İlmî Araştırmalar Dergisi, 17, 143-154.
Sebzecioğlu, T. ve Aksakallı, M. (2017). “-mak kadar” ulacının en üstünlük derecesi bakımından işlevi. IJLET, International Journal of Languages Education and Teaching, 5, 768-776.
Üstünova, K. (2016). Eylem işletimi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
Üstünova, K. (2018). Ad işletimi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, E. (2004). Türkiye Türkçesinde niteleme sıfatları. İstanbul: Değişim Yayınları.