ON YEDİNCİ ASIRDA OSMANLI-İSVEÇ MÜNÂSEBETLERİNE BİR BAKIŞ

Osmanlı İmparatorluğu ile İsveç Krallığı arasındaki ilişkiler yeniçağ boyunca sınırlı kalmıştır. Her ne kadar ilk temaslar on altınca yüzyılda kurulmuş olsa da, Osmanlı İmparatorluğu’na gelen İsveçli ziyaretçilerin sayısı sonraki asırda dikkate şayan seviyede artmıştır. Mevcut çalışma 1620’ler ile 1670’ler arasında Osmanlı İmparatorluğu’nu ziyaret eden İsveçli seyyah ve diplomatların bir dökümünü yaparak, meşhur İsveç Kralı XII. Karl’ın (Demirbaş Şarl) 1709 yılında Osmanlılara iltica etmesinden önce iki devlet arasındaki münasebatı aydınlatmayı amaçlamaktadır. Bu açıdan, Pual Strasburg (1632/3), Bengt Skytte (1651/2), Claes Rålamb ve Gotthard Welling (1657/8) ile Aslan Aga (1670/1) gibi belirtilen dönemde Osmanlı başkentine gelen İsveç diplomatik heyetleri hususi olarak irdelenmiştir. Bu doğrultuda İsveç’in periyodik sayılabilecek temas çabalarının Osmanlılar tarafından ciddiye alınmadığı iddia edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Diplomasi Tarihi, Osmanlı İmparpatorluğu, İsveç, Erdel, Kırım Tatarları, Kuzey Savaşları, Lehistan, Rusya

AN OVERVIEW OF OTTOMAN-TURKISH CONTACTS IN THE SEVENTEENTH CENTURY

The reciprocal relations between the Ottoman Empire and the Swedish Kingdom remained rather limited throughout the early modern era. Even though the first contacts had been made during the sixteenth century, Swedish visitors to the Ottoman Empire recorded a remarkable rise in their expeditions to the Ottoman geography in the following century. This paper aims to highlight and document an inventory of Swedish travellers and diplomats in the Ottoman lands between the 1620s and 1670s in order to bring clarity to the murky points of the early contacts preceding Sweden’s well-known King Charles XII’s refuge in the Ottoman Empire after 1709. In this respect, Swedish diplomatic missions in the Ottoman capital in this period, namely Paul Strasburg (1632/3), Bengt Skytte (1651/2), Claes Rålamb and Gotthard Welling (1657/8) and Aslan Aga (1670/1) have been paid particular attention. Lastly, this article argues that the periodic Swedish attempts at building a continuous diplomatic link with the Ottomans were disregarded by the Ottomans.

Keywords:

Diplomatic History, Ottoman Empire, Sweden, Transylvania, Crimean Tatars, Northern Wars, Polish-Lithuanian Commonwealth, Russia (Muscovy),

PDF

___

Abrahamowicz, Zygmunt, “Four Turkish Letters to the King and Chancellor of Poland at the Svenska Riksarkivet in Stockholm,” Acta Orientalia (Budapeşte), 13, 1961, s. 63-70.
Beydilli, Kemal, Die polnischen Königswahlen und Interregnen von 1572 und 1576 im Lichte osmanischer Archivalien, Münih 1976.
Björkman, Walther, “Die schwedisch-türkischen Beziehungen bis 1800,” Festschrift Georg Jacob zum siebzigsten Geburtstag, Leipzig 1932, s. 9-23.
Ettlinger, Kaj M., “Aslan Aga- turkisk ambassadör till Sverige eller svenskt sändebud med diplomatiska uppdrag till Turkiet?”, Personhistorisk tidskrift, 1998, Yıl 94 (1), s. 3-19.
Floria, B., “Османская Империя, Крым и страны Восточной Европы 20-х—начале 30-х гг. XVII в.” Османская Империя Страны Центральной, Восточной и Юго- Восточной Европы в XVII в. - Част I, (G.G. Litavrin, L.E. Semenova ve S.F. Oreshkova ed.), Мoskova 1998.
Frost, Robert, After the Deluge: Poland-Lithuania and the Second Northern War 1655-1660, Cambridge 2003.
Fryxell, Anders, Handlingar rörande Sverges historia ur utrikes arkivet samlade, Cilt 1-2, Stockholm 1836.
Goetze, Dorothée, “Ein Abenteurer des Dreißigjährigen Krieges – Christian Dietrich von Czernichow und seine Diversionspläne gegen die Insel Ösel 1645 und 1648”, Forschungen zur baltischen Geschichte, 7, 2020, s. 35-60.
Jarring, Gunnar, “İsveç’te Türkoloji Araştırmaları,” Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi: Türkoloji Özel Sayısı, 11 (2), 2004, s. 115-122.
Kármán, Gábor, “György Rákóczi II’s attempt to establish a local power base among the tributaries of the ottoman empire 1653–1657,” Power and Influence in Southeastern Europe, 16th–19th Centuries, (Maria Baramova vd. ed.). Berlin 2013, s. 229–243.
Kármán, Gábor, “Gábor Bethlen’s Diplomats at the Protestant Courts of Europe,” in Hungarian Historical Review, 2 (no. 4), 2013, s. 790-823.
Kolçak, Özgür, “A Transylvanian Ruler in the Talons of the ‘Hawks’: György Rakoczi II and Köprülü Mehmed Pasha,” International Balkan Annual Conference (IBAC) Book Series (4), İstanbul 2016, s. 341-359.
Kotljarchuk, Andrej, In the Shadows of Poland and Russia: The Grand Duchy of Lihuania and Sweden in the European Crisis of the mid-17th Century, Södertörn 2006.
Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara 1987.
Lewenhaupt, Adam, “Maria Aurora von Spiegel,” Personhistorisk tidskrift, 1898-1899, Yıl 1 (4), s. 219-222.
Runeby, Nils, “Bengt Skytte, Comenius och abdikationskrisen 1651,” Scandia, 29, 1963, s. 360–382.
Shusharin, V. P., “Трансильвания в Соперничестве Османской Империи и Габсбургов (1648-50-е гг.),” Османская Империя Страны Центральной, Восточной и Юго- Восточной Европы в XVII в. - Част I, (G.G. Litavrin, L.E. Semenova and S.F. Oreshkova ed.), Мoskova 1998, s. 225-234.
Westerberg, Sten, “Claes Rålamb: Devlet Adamı, bilgin ve elçi,” Alay- ı Hümayun: İsveç Elçisi Rålamb’ın İstanbul Ziyareti ve Resimleri, 1657-1658, (Karin Ådahl ed.), İstanbul 2006, s. 26-57.
Westrin, Theodor, “Philip Sadlers beskickning till Siebenbürgen 1626,” Historisk Tidskrift, Onuncu Yıl, Stockholm 1890, s. 169-175.
Wilson, Peter H., Europe’s Tragedy, A History of the Thirty Years War, Cambridge, Massachusetts 2011.
Zetterstéen, Karl V., “Karl Järnhuvud i Turkiet av Ahmed Refîk. Översättning från turkiskan,” Le Monde Oriental, c. XVI, 1922.
Wiesner-Hanks, Merry E., Erken Modern Dönemde Avrupa 1450-1789, (Hamit Çalışkan terc.), İstanbul 2012.
Ådahl, Karin, “Claes Brorson Rålamb’ın Bâbıâlî’deki elçiliği (1657-1658),” Alay-ı Hümayun: İsveç Elçisi Rålamb’ın İstanbul Ziyareti ve Resimleri, 1657-1658, (Karin Ådahl ed.), İstanbul 2006, s. 9-25.