Orhan Veli Kanık’ın Şiirlerinde “Deniz” Tasavvuru

Deniz; ucu bucağı sınırsız olan ve bu yönüyle de insanda sonsuzluk duygusu çağrıştıran tabiata ait bir mekândır. Sonsuzluğu çağrıştıran bu mekân aynı zamanda bolluğu da simgelemektedir. Dalgasıyla, mavisiyle, derinliğiyle, genişliğiyle, köpükleriyle hasılı verdiği tüm çağrışımlarıyla günlük hayatın çalkantısı içinde mücadele veren insanın dinlendiği ve huzur bulduğu bir yeridir. Bilindiği üzere denizin hammaddesi hayatın vazgeçilmez kaynağı olan sudur. Yeryüzünün büyük bir bölümünü kaplayan bu su kütlesinin ucu bucağı ölçülemeyecek derecede bir görünüme sahiptir. İnsanlar için eşsiz bir manzara teşkil eden deniz, bazı canlıların ise yaşam alanıdır. Saymakla bitmez özelliği bulunan deniz gerek Türk edebiyâtında gerekse dünya edebiyâtında işlenen bir konudur. Şâirler için önemli bir imge olan deniz, Orhan Veli Kanık’ın şiirlerinde de ana temalardan biridir. Çocukluk yıllarından itibaren denizle iç içe yaşayan ve onun feyzinden büyülenen şâirin sanat anlayışında denizin etkisi büyük olmuştur. Orhan Veli, günlük hayatın sıkıntılarını, yaşadığı yalnızlığı, içine düştüğü karamsarlığı deniz ve denize ait unsurlara yönelerek huzuru ve mutluluğu yaşar. Bu mekân aynı zamanda onun tasavvur ettiği uzaklara kaçışının hareket noktasıdır. Orhan Veli Kanık, mısralarında denizin maviliğine hayran kalır ve sonsuzluğu çağrıştıran bu mekânın dinginliğine sığınmak ister. Çoğu vakit yaşadığı dünyaya sığamayan şâir, sonsuzluk duygusunun barınağı olan denizin sesini oturduğumuz yerden bize duyurur. Çağrışımsal gücüyle karşılaşılan deniz, aynı zamanda bir ekmek teknesi olarak da onun şiirlerine yansımaktadır. Çalışmamızda Orhan Veli’nin zihin dünyasında yer alan deniz tasavvurunun kullanımı üzerinde durulacaktır. Ayrıca şâirin yaşadığı dönemde beslendiği kaynaklar üzerinden konuya temas edilecektir. Bu makale İstanbul Üniversitesinde yapılmakta olan “Orhan Veli Kanık’ın Şiirlerinde Üslûp” adlı doktora tez çalışması temel alınarak hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Orhan Veli, zihin dünyası, deniz.

The Conception of the Sea in Orhan Veli Kanık's Poems

Sea; It is a place belonging to nature, whose end is unlimited and evokes a sense of eternity in this aspect. This space, which evokes eternity, also symbolizes abundance. It is a place where people who struggle in the turmoil of daily life rest and find peace, with all the connotations it gives with its waves, blues, depth, width and foams. As it is known, the raw material of the sea is water, which is the indispensable source of life. This body of water, which covers a large part of the earth, has an immeasurable appearance. The sea, which constitutes a unique landscape for humans, is the habitat of some living things. The sea, which has an innumerable feature, is a subject that is dealt with both in Turkish literature and in world literature. The sea, which is an important image for poets, is also one of the main themes in Orhan Veli Kanık's poems. The influence of the sea has been great on the artistic understanding of the poet, who has lived with the sea since his childhood and was fascinated by its fayz. Orhan Veli experiences peace and happiness by turning to the sea and the elements of the sea, the troubles of daily life, the loneliness he lives in, the pessimism he falls into. This space is also the starting point of his envisioned escape into the distance. Orhan Veli Kanık admires the blue of the sea in his verses and wants to take shelter in the serenity of this place that evokes eternity. The poet, who cannot fit into the world he lives in most of the time, makes us hear the sound of the sea, which is the shelter of the sense of eternity, from where we sit. The sea, which is encountered with its associative power, is also reflected in his poems as a breadbasket. In our study, the use of the sea concept in Orhan Veli's mental world will be emphasized. In addition, the subject will be touched on through the sources that the poet nurtured during his lifetime. This article has been prepared on the basis of the doctoral thesis study titled "Style in Orhan Veli Kanık's Poems", which is being done at Istanbul University.

Keywords:

Orhan Veli, zihin dünyası, deniz.,

PDF

___

AYTEKİN, F. (2005). Behiştî’de Tabiat ve Eşya. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir, Osmangazi Üniversitesi.
AYVAZOĞLU, B. (1999). Yahya Kemal (Eve Dönen Adam). İstanbul, Ötüken Yayınları.
AKSOY, Ö. A. (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul, İnkılap Yayınevi.
BEYATLI, Y. K. (2004). Kendi Gök Kubbemiz. İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
BEZİRCİ, A. (1984). Orhan Veli/Bütün Şiirleri. İstanbul, Can Yayınları.
ELÇİN, Ş. (1993). Türk Edebiyatında Tabiat. Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
ERGİN, M. (1998). Oğuz Kağan Destanı. Ankara, Hülbe Yayınları.
GİDER, M. (2017). Bakî ve Fuzulî Divanlarında Deniz Tasavvuru. Osmanlı Araştırmaları Dergisi, Yıl: 12, S 3, Aralık 2017, s. 22-35.
GENÇ, İ. (2008). Edebiyat Bilimi, Kuramlar-Akımlar-Yöntemler. İzmir, Kanyılmaz Matbaası.
GÜLCÜ, M. (2020). Orhan Veli Şiirinde Japon Estetiği Ve Haiku Şiiri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 5, S.9, Bahar 2020, s.20-44.
GÜNEŞ, E. (2021). Orhan Veli Kanık’ın Şiirlerinde “Su”. International Journal of Filologia (IJOF) ISSN, 2667- 7318 Yıl: 4, Sayı: 5, s. 1-14.
GÜNEŞ, G. (2013). II. Dünya Savaşı yıllarında Ankara’da şehir içi ve şehirler arası ulaşım. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(1), 66-74.
HAŞİM, A. (1988). Üç Eser, Bize Göre, Gurebahane-i Laklakan, Frankfurt Seyahatnamesi. İstanbul, MEGSB Yayınları.
KANIK, O.V. (2014). Yalnız Seni Arıyorum/Nahit Hanıma Mektuplar. İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
KANIK, O.V. (2021). Çeviri Şiirler. İstanbul, Kırmızı Kedi Yayınevi.
KAPLAN, M. (1990). Cumhuriyet Devri Türk Şiiri. Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
KARABULUT, M. (2015). “İmge ve Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde ‘Su’ İmgesi”. Journal of Turkish Language and Literature, Sayı: 2, s. 65-84.
KILINÇ, A. (2021). Fuzulî Divanı. İstanbul, T.C. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
KÜÇÜK, D. S.(1994). Bakî Divanı. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 11, Sayı 20, Aralık, ss.157-171.
NARLI, M. (2008). Üç İstanbul: Yahya Kemal, Orhan Veli Ve İlhan Berk’in Şiirlerinde İstanbul.
PALA, İ. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara, Akçağ Yayınları.
SAZYEK, H. (1996). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi. İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
SELÇUK, B. (2017). “Sinan Paşa’nın Dünyasında Deniz”. Sivrihisarlı Sinan Paşa ve Nesir Edebiyatı. hzl. A. Kartal-Z. Koylu. Eskişehir, Sivrihisar Belediyesi Kültür Yayınları, s.161-171.
ŞAHİN, K. Ş. (2016). Şeyhülislam Yahya Divanı’nda Deniz İmgesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 9, Sayı 2, Aralık 2016, s. 861-876.
TİMUROĞLU, V. (1994). Şiirin Büyücü Kızı: İmge. Antalya, Akdeniz Kitap Kulübü.
ULUS, G. (2019). Orhan Veli Şiirinde Özne ve Varoluş Sorunsalı. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
YILMAZ, A. (2011). Orhan Veli’de “Kaçış”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1):257 – 279. https://openaccess.marmara.edu.tr/. (erişim tarihi: 15.12.2022)