Televizyon Belgesel Filmleri Anlatı Yapısının İzler Kitle Beklentilerine Etkileri Ve Örnek Belgesel Film Çözümlemesi

Belgesel yaşanmış olan, yaşanan, yaşanacak olana ilişkindir. Yaşamın fotoğrafını çeker belgesel. Çekilen bu fotoğrafın içinde kimi zaman acı, kimi zaman gözyaşı, kimi zaman mutluluk, kimi zaman sevinç, kimi zaman savaş, kimi zaman çığlık, kimi zaman gözyaşı, vb. konular vardır. Bu konular ve konuların dili, sunumu, tarzı, anlatı yapısı, belgeselin formatını, biçimini, türünü çıkarır karşımıza. Belirlenen formata, anlatı yapısına, türe bağlı olarak gösterilen konu, olay, olgu, kişi, nesne, mekan, vb. öğeler belgeselin içinde harmanlanır, çekilir, kurgulanır. Bu süreçte belgeselin üretimi sosyal amaçla gerçekleşir. Belgeselin temel amacı, insanların bakış açılarını değiştirmeye yöneliktir. Bu çerçevede ele alınan çalışmada belgesel filmin ne olduğu, belgesel filmin türleri, belgesel filmin izler kitle beklentilerine etkileri teorik çerçevede ele alınmıştır. Ele alınan konular televizyon belgesel filminin anlatı yapısı içinde incelenmiş ve çalışmaya örnek olarak seçilen Renkler isimli belgesel film üzerinde tartışılmıştır. Çalışmaya örnek olarak seçilen Renkler belgeselinin çözümlemesi içerik analiz yöntemi ile yapılmıştır. Çözümlemesi yapılan belgeselde izler kitle beklentilerinden hangileri karşılanmıştır? Renkler isimli belgeselin anlatı yapısı, izler kitle beklentilerini karşılamış mıdır? Sorularının cevabı çalışmanın amacını oluşturmuştur. Yapılan çalışmanın evrenini 2019 yılında Türkiye’de ulusal televizyon kanallarında yayınlanan tüm televizyon belgeselleri oluşturmuştur. Ayhan Sicimoğlu’nun sunduğu Renkler belgeseli çalışmaya amaçlı örneklem kapsamında seçilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında, Renkler belgeselinin izler kitle beklentilerinin karşılanmasında, televizyon program anlatı özelliklerinin etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Belgesel, Televizyon Belgeseli, Anlatı Yapısı

Documentaries are about what has happened, what is happening, and what will happen. A documentary takes the picture of life. In this photograph, sometimes there is pain, sometimes tears, sometimes happiness, sometimes joy, sometimes war, sometimes screams, and sometimes tears, etc. The language of this presentation brings forth the style, narrative structure, format, form and type of the documentary. The subjects, events, facts, people, objects, places, and similar other objects shown in the documentary depends on the specified format, narrative structure and genre, which are blended, drawn and edited in the documentary. In this process, the production of the documentary occurs for social purposes. The basic purpose of the documentary is to change the perspectives of people. In the present study, which was dealt with in this context, the subjects such as what the documentary film is, its types, the effects of documentary films on the expectations of the audience were discussed in a theoretical context. These topics were examined in the narrative structure of the television documentary films, and were then discussed in the context of the documentary film “Renkler” (i.e. “the Colors”), which was selected as an example for the present study. The analysis of the documentary “Renkler”, which was selected as an example for the study, was carried out with the Content Analysis Method. The purpose of the study was to seek the answers to the following questions: Which of the audience expectations were met in the documentary that was analyzed? Did the narrative structure of the documentary “Renkler” meet the expectations of the audience? The universe of the study consisted of all television documentaries broadcast on national television channels in Turkey in 2019. The documentary “Renkler”, which was presented by Ayhan Sicimoğlu, was selected as the sampling in line with the Purposeful Sampling Method. In the Result part of the study, it was concluded that the narrative characteristics of the television documentary “Renkler” were effective in meeting the expectations of the audience.

Keywords:

Documentary Television Documentary, , Audience,

PDF

___

Adalı, B.(1986) Belgesel Sinema, Hil Yayınları, İstanbul.
Aziz, A. (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Bayrakçeken, G.(1997). Belgesel Sinema ve Türk Belgesel Filmciliğinin Gelişimi ve Yapısı Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Bernard, S. C. (2007), Documentary Storytelling-Making Stronger and More Dramatic Nonfictions Films, Focal Pres,USA.
Cereci, S. (1997). Belgesel Film, Şule Yayınları, İstanbul.
Çakaroz, E. (2008). Belgesel Sinemanın Tarihsel Süreç İçinde Geçirdiği Değişim ve Bu Değişimin Sonucu Olarak Televizyondaki Belgesele Dayalı Melez Program Türleri. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demir, Ü. (2015). 2000 Sonrası Türk Belgesel Sinemasında İdeoloji Ve Gerçeklik. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Esen, M. (1998). Belgesel Sinema ve Türkiye'de Belgesel Sinemanın Geçirdiği Evreler, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gökçe, O. (2001). İçerik Çözümlemesi, Teori - Metod - Uygulama, Selçuk Üniversitesi Yaşatma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, Konya.
Gündeş, S. (1998). Belgesel Filmin Yapısal Gelişimi Türkiye’ye Yansıması, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
Işıkman, N. G. (2009), Ötekini Belgelemek; Belgesel Sinemada Kültürel Temsiller. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Işıkman, N.G. (2014). Belgesel Sinemada Temsil ve Türkiye Örneği Üzerinden Çözümlenmesi (Der. Özgür İpek), Tanıklıklar Sineması, İstanbul, Agora Kitaplığı.
İnal, A. (1999).Televizyon Tür ve Temsil, İçinde AÜİF Yıllık-1999, Ankara. A.Ü Basımevi, sf. 255-286.
Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
Mutlu, Erol (1995). Televizyonda Program Yapımı, Ankara Üniversitei, İletişim Fakültesi Yayınları.
Mükerrem, Z. (2015). Belgesel Estetiği Üzerine Düşünceler “Kuram ve Uygulamalar”, Literatürk Academia, Konya.
Özön, N. (1984). 100 Soruda Sinema Sanatı, Gerçek Yayınları, İstanbul.
Özön, N. (1985). Sinema Uygulayımı Sanatı Tarihi, Hil Yayınları, İstanbul.
Öztürk, G. (2019). Sinemadan Televizyona, Belgesel Filmde Değişen Anlatı Yapısı: Can Dündar ve Tolga Örnek’in Belgesel Filmleri. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Rotha, P. (2000). Belgesel Sinema, İzdüşüm Yayınları, İstanbul.
Sirer, Esennur (2018) Popüler Kültür Ürünü Olarak Futbol: Naklen Yayınında Yapım Unsurları Açısından Görüntü Düzenlemesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Susam, A. (2015). Toplumsal Bellek ve Belgesel Sinema, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Saunders, D. (2014). Belgesel, (Çev. Nejat Kanıyaş). Kolektif Kitap, İstanbul.
Sözen M.F. (2010). Belgesel Filmin Tasarım Boyutu ve Türk Belgesel Sinemasından Örnek Uygulamalar, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 241-266.
Sumur, Ş. (1999). Türkiye’deki Televizyon Yayınlarında Belgesel Filmler ve Sorunları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Süyür, Ş. (1999). Türkiye’deki Televizyon Yayınlarında Belgesel Filmler ve Sorunları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ulutak, N. (1998). Belgesel Sinemanın Temel Özellikleri ve Tarih Felsefesi Açısından Belgesel Sinemada Gerçeklik. Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Walters, R. (1994) Broadcast Writing: Principles and Practice, Random House, New York.
Yüce, T. (2001). Belgesel Sinemada Gerçekçilik Anlayışı ve Türkiye’deki Örnekleri. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.