İBRAHİM YALÇIN, Mustafa ŞEKER, ALİ BAYRAM

YÖNETİCİLERİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DUYGUSAL ZEKÂLARI İLE YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ KULLANIMLARI ARASINDAKİ ETKİLEŞİMİN TESPİTİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Bilgi ve bilgiyi yönetmek, günümüz iş dünyasının en önemli stratejik araçları haline gelmiştir. Bu kaynakları/güçleri üretme ve yönetmede etkili bir araç olan bilişim sistemleri, işletme kaynaklarının "etkililiği" ve "etkinliği" artırmaya yönelik olup, işletmelerin değişime uyum kapasitelerini artırmakla birlikte, var olan kurumsal refah düzeyini daha yukarıya taşıyan bir güç olma özelliğindedir. Çalışma ile İstanbul Sanayi Odası (İSO) verilerine göre Türkiye'de 2008-2012 yılları arasında ilk 500'e giren Kayseri firmalarındaki üst ve orta düzey yöneticilerin kişilik özellikleri ve duygusal zekâ ile yönetim bilişim sistemleri kullanımı arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Korelasyon analizi sonucunda, yönetim bilişim sistemleri kullanım düzeyi ve kişilik özellikleri arasında 0,475** pozitif, çift yönlü ve anlamlı bir ilişki; duygusal zekâ ile yönetim bilişim sistemleri kullanımı arasında ise 0,381** düzeyinde pozitif, çift yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonucunda ise, kişilik özellikleri ve duygusal zekânın yönetim bilişim sistemleri kullanımı üzerinde etkisi olduğu (R2 =,248) ortaya konulmuştur.

A RESEARCH: THE INTERACTION BETWEEN MANAGERS' PERSONALITY TRAITS, EMOTIONAL INTELLIGENCE AND THEIR USE OF MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS

Knowledge and managing knowledge has become the most important strategic tools of today's business world. Information technology, an effective tool in producing and managing these powers, is for developing effectuality and efficiency of operating assets and it enhances the adaptation capacity of corporation to innovate as well as its carrying power upwards the level of existing institutional prosperity. In this study, between 2008-2012 in Turkey, the relationship between traits, emotional intelligence and use of management information systems of top-level and mid-level managers in Kayseri companies within İstanbul Sanayi Odası (ISO) top 500 was examined. The result of correlation analysis indicated that there was 0.475** positive, two-tailed and significant relationship between the level of management information systems usage and traits, and 0.381** positive, two-tailed and significant relationship between emotional intelligence and management information systems usage. Regression analysis result indicated that traits and emotional intelligence have an effect (R2 =,248) on management information systems usage.

___

ACAR, Ahmet Cevat, ACAR Aslı Beyhan, ÖZASLAN, Acar Burcu Özge (2009), "Duygusal Zekâ ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin İn- celenmesine Yönelik Bir Araştırma", İstanbul Üniversitesi Yönetim Dergisi, Yıl 20 Sayı:64, s. 98-111.

ACAR, Füsun (2002), "Duygusal Zekâ ve Liderlik", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 12, s. 53-68.

AKSARAYLI, Mehmet ve ÖZGEN Işıl (2008), "Akademik Kariyer Gelişi- minde Duygusal Zekânın Rolü Üzerine Bir Araştırma"; Ege Akademik Bakış, 8 (2), s. 755-769.

ARICIOĞLU, M. Atilla (2002), "Yönetsel Başarının Değerlendirilmesinde Duygusal Zekânın Kullanımı: Öğrenci Yurdu Yöneticileri Bağlamında Bir Araştır- ma", Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (4), s.26-42.

ARGYRIS, Chris (1964), Integrating the Individual and the Organization, John Wiley and Sons Inc, NewYork.

ASLAN, Şebnem ve ÖZATA, Musa (2006), "Sağlık Yöneticilerinde Duygu- sal Zekâ Boyutlarının Cooper Sawaf Haritasıyla Araştırılması", Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:9, Sayı:2, s.197-221.

ASLAN, Şebnem ve ÖZATA, Musa (2008), "Duygusal Zekâ ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği", Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 30, Ocak-Haziran, s.77-97.

AVERILL, James (2004), "A Tale of Two Snarks: Emotional Intelligence and Emotional Creativity Compared", Psychological lnquiry,. 75, s.228-233.

BARKER, Alan (2001), "Yenilikçilik ve Bilgi Yönetimi", Yenilikçiliğin Simyası, (Çev.: Ahmet Kardam), MESS Yayınları, İstanbul, s. 199-222.

BAR-ON, Reuven ve PARKER, James D. A. (1997), Handbook of Emotional Intelligence, Jossey-Bass, San Francisco.

BENGSHIR, Türksel Kaya (1999), Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim, TODAİE Yayınları, Ankara.

BURGER P.Carl, BASS, Bernard. M. (1979), Assessment of Managers, New York: Free Press.

COLLIER, Paul M. (2009), Fundamentals of Risk Management for Accountants and Managers, Tools and Tecniques, Elsevier Ltd, Burlington, USA.

COOPER, Robert K. ve AYMAN Sawaf (2003), Liderlikte Duygusal Zekâ, Yönetimde ve Organizasyonda Duygusal Zekâ, (Çev. Zelal Bedriye Ayman ve Banu Sancar), Sistem Yayınları, İstanbul, 3. Baskı.

ÇEBİ, Ferhan (1997), Bilişim Teknolojilerinin Rekabet Üstünlüğüne Yönelik Etkileri ve Türk İşletmelerinde Bir Araştırma, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yayın- lanmamış Doktora Tezi, İstanbul.

DAFT, Richard L. (1991), Management, Sec. Edt., Dryden Press, USA.

DANIELS, N. Caroline (1994), Information Technology, Addison Wesley Publishing, Wokingham.

DEIDRE L. Reis, MARC A. BRACKETT, Noah A. Shamosh, Kent A. Kiehl, Peter Salovey, and Jeremy R. Gray(2007), "Emotional Intelligence Predicts İndividual Differences İn Social Exchange Reasoning", NeuroImage, 35, s.1385- 1391.

DOĞAN, Selen ve DEMİRAL, Özge (2007), "Kurumların Başarısında Duy- gusal Zekânın Rolü ve Önemi", Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar İİBF Dergisi, Cilt 14, Sayı:1, s.209-230.

DOĞAN KILIÇ, Elife, ÖNEN, Özgür (2009), "Öğretmen Adaylarının Duy- gusal Zekâ Düzeyleri ve Etik Muhakeme Yetenekleri", Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı:1, s. 123-162.

DREW, Joshua A. ve HENNE Adam P. (2006). Conservation Biology and Traditional Ecological Knowledge: Integrating Academic Disciplines for Better Conservation Practice, Ecology and Society, 11(2): 34. http://www.ecologyand society.org/vol11/iss2/art34/ (Erişim: 16.04.2010)

ERKUŞ, Ahmet ve GÜNLÜ, Ebru (2008), "Duygusal Zekânın Dönüşümcü Liderlik Üzerine Etkileri", Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, s. 187-209.

GİRGİN, Günseli (2009), "Öğretmen Adaylarında Duygusal Zekânın Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi", Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 22, s.131-140.

GOLDMAN, S. (1955), A Diagnostic Apporoach to Organizational Behaviour, Allyn and Bacon, Inc., 4. Edition, MA.

GOLEMAN, Daniel (1995), Emotional Intelligence, Bantam Books, New York.

GÜRBÜZ, Sait ve YÜKSEL, Murat (2008), "Çalışma Ortamında Duygusal Zekâ: İş Performansı, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bazı Demografik Faktör- lerle İlişkisi"; Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9 (2), s. 174-190.

HAIR, J., Anderson, R., TATHAM, R. ve BLACK, W., (1998), Multivariate Data Analysis with Readings, Fifth Edition, Prentice-Hall International Inc.

HANNA, Nagy K. (2009), e-Transformation: Enabling New Development Strategies, Springer, London.

HARRISON, R. T. ve Leitch, M. C. (2000), "Learning and Organization in The Knowledge-Based Information Economy: Initial Findings From a Participatory Action Research Case Study", British Journal of Management, 11, pp.103-119.

İŞMEN, Esra (2001), "Duygusal Zekâ ve Problem Çözme", Marmara Üni- versitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı 13, s. 111-124.

LADD, Brenda ve CHAN Christopher C.A.(2004), "Emotional Intelligence And Participation In Decision-Making: Strategies For Promoting Organizational Learning and Change", Strategic Change, John Wiley & Sons, Ltd., March-April, s. 95-105.

LUCEY, T. (1987), Management Information Systems, Easleigh, DP Publications.

McSHANE, Steven ve VON GLINOW, Mary. (2005), Organizational Behavior: Emerging Realites For The Workplace Revolution, McGraw Hill Companies, Inc., New York.

NAKİP, Mahir (2003), Pazarlama Araştırmaları, Seçkin Yayınları, Birinci Baskı, Ankara.

NELSON, D. L. & Quick, J. C. (1997). "Organizational Behavior, 4. ed., Thomson, USA.

NOMURA, T., (2002), "Design of "Ba" for Successful Knowledge Management-How Enterprise Should Design The Places of Interaction to Gain Competitive Advantage", Journal of Network and Computer Applications, 25, pp.263-278.

OTACIOĞLU, Sena Gürşen (2009), "Duygusal Zekâ Üzerine Farklı Eleştiri ve Değerlendirmeler", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 26, s.333-344.

ÖZABACI, Nilüfer (2004), "Öğretmen Adaylarının Duygusal Zekâ ve Sosyal Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi", XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.

ÖZDEMİR Ali ve YÜKSEK ÖZDEMİR Aslı (2007) , "Duygusal Zekâ ve Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Üniversitede Çalı- şan Akademik ve İdari Personel Üzerine Uygulama", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 18, s. 393-410.

PORTER, Michael E., MILLAR ve Victor E. (1985), "How Information Gives You Competitive Advantage", Harvard Business Review, July-August 1985, pp.2-13.

SAARNI, Carolyn (1987), "Cultural Rules and Emotional Experience: A Commentary on Miller and Sperry's Stduy", Merrill-Palmer Quarterly, Vol.33, pp. 535-540.

SALOVEY, Peter ve GREWAL, Daisy (2005), "The Science of Emotional Intelligence", American Psychological Society, Volume: 14, Number: 6, s.281-285.

SENN, James A. (1995), Information Technology In Business, Prentice Hall Int, New Jersey.

SIMON, Herbert Alexander (1960), The New Science of Management Decision, New York, Harper.

SMITH, M. K. (2008), "Howard Gardner and Multiple Intelligences", The Encyclopedia of Informal Education, http://www.infed.org/thinkers/gardner.htm, Erişim: 25.07.2010

SOMER, Oya ve GOLDBERG, Lewis, R. (1999), "The Structure of Turkish Trait Descriptive Adjective", Journal of Personality and Social Pscyhology, 76(3), pp.421-450.

SUSSMAN L., ve SANTOS, Dos (2000) "Improving the Return on IT Investment: The Productivity Paradox", International Journal of Information Management, 20, pp.429-440.

SPINK, Amanda (2010), Information Behavior, Information Science and Knowledge Management, Vol 16, Springer, Newyork.

ŞİMŞEK, M. Şerif, AKGEMCİ, Tahir ve Çelik, A. (2008), Davranış Bilim- lerine Giriş Örgütlerde Davranış, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

TEKİN, Mahmut, GÜLEŞ, Hasan K ve BURGESS Tom (2000), Dünyadaki Teknoloji Yönetimi Bilişim Teknolojileri, Damla Ofset, Konya.

VARİNLİ, İnci, YARAŞ, Eyyup, BAŞALP, Ahmet (2009), "Duygusal Zekâ- nın Müşteri Odaklılık ve Satış Performansı Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma", Ege Akademik Bakış, 9 (1), s.113-130.

VARTIAINEN, Tero ve PIRHONEN, Maritta (2009), "Morally Successful IT Projects", Information System Devolopment, (Ed) Chris Barry, Kieran Conboy, Michael Lang, Gregory Wojtkowski, Wita Wojtkowski, Volume 2, Springer, Newyork.

ZEL, Uğur. (2006), Kişilik ve Liderlik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.