İLKER MURAT AR, BİRDOĞAN BAKİ, Fatih ÖZDEMİR

KURULUŞ YERİ SEÇİMİNDE BULANIK AHS-VIKOR YAKLAŞIMININ KULLANIMI: OTEL SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Kapasite kullanım oranı ve yatırımın geri dönüş performansı gibi unsurlar üzerindeki etkileri nedeniyle kuruluş yeri seçimi, otel sektöründe önemli karar problemlerinden biridir. Bu çalışma kapsamında Rize'de kurulması planlanan bir ekoturizm merkezi için yer seçimi uygulaması gerçekleştirilmiştir. Çok kriterli karar verme problemi olarak değerlendirilebilecek bu problemin çözümünde bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ve bulanık VIKOR yöntemleri kullanılmıştır. Otel yeri seçimi kararında etkili olan kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesinde bulanık AHS yaklaşımı kullanılırken bulanık VIKOR yaklaşımı ile uzlaşık çözüm elde edilmiştir. Buna göre; "yakın çevre" kriteri yer seçim kararında en önemli kriter olarak belirlenirken otel yeri olarak üç alternatiften Kuspa seçilmiştir.

USING FUZZY AHP-VIKOR APPROACH FOR FACILITY LOCATION SELECTION: AN APPLICATION IN HOTEL SECTOR

Facility location selection is one of the most important decision problem in hotel sector because of its effects on factors such as capacity utilization rate and return on investment. In the scope of this study, an application of site selection was performed for an eco-tourism center planned to be built in Rize. Fuzzy Analytic Hierarchy Process (AHP) and fuzzy VIKOR methods are used to solve this problem which is considered as multi criteria decision making. Compromise solution was obtained with the approach of fuzzy VIKOR while fuzzy AHP was used in determining the weights of criteria that influence the hotel site selection. According to it, Kuspa is selected as hotel place in three alternatives while "neighborhood" is determined as the most important criterion in the site selection.

___

AKPINAR, E. ve BULUT, Y. (2010), "Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan Ekoturizm Çeşitlerinin Bölgelere Göre Dağılımı ve Uygulama Alanları", III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs, 1575-1594.

AKYÜZ, ve SOBA, M. (2013), "ELECTRE Yöntemiyle Tekstil Sektöründe Optimal Kuruluş Yeri Seçimi: Uşak İli Örneği", Uluslararası Yönetim İktisat ve İş- letme Dergisi, 9(19), 185-198.

ARIK, H., KARAARSLAN-BALIKÇI, N. ve ALABAŞ-USLU, Ç. (2012), "Maksimum Kapsama Modeliyle Tesis Yeri Seçimi: Perakende Sektöründe Bir Uy- gulama", Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 16(1), 24-30.

ASHRAFZADEH, M., RAFIEI, F.M., ISFAHANI, N.M. ve ZARE, Z. (2012), "Application of Fuzzy TOPSIS Method for The Selection of Warehouse Location: A Case Study", Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(9), 655-671.

ATHAWALE, V.M. ve CHAKRABORTY, S. (2010), "Facility Location Selection Using PROMETHEE II Method", Proceedings of the 2010 International Conference on Industrial Engineering and Operations Management, Dhaka, Bangladesh, January 9-10, 59-64.

AYDIN, Ö. (2009), "Bulanık AHP ile Anakra İçin Hastane Yer Seçimi", Do- kuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 87-104.

AYDIN, Ö., ÖZNEHİR, S. ve AKÇALI, E. (2009), "Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Modellenmesi", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 69-86.

AYTEKİN, A. ve KAYGIN, B. (2005), "Bilgisayar Destekli İşletme Kuruluş Yeri Seçimi", Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 5(2), 213-226.

BAKA (2012), Ekoturizm Sektör Raporu, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, Eylül.

BİRSEL, A. ve CERİT, G. (2009), "Lojistik İşletmelerin Kuruluş Yeri Seçi- minde Arazi Faktörü", İzmir Ulaşım Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 8-9 Aralık, 432- 445.

BORAN, F.E. (2011), "An Integrated Intuitionistic Fuzzy Multi Criteria Decision Making Method For Facility Location Selection", Mathematical and Computational Applications, 16(2), 487-496.

BURDURLU, E. ve EJDER, E. (2003), "Location Choice for Furniture Industry Firms By Using Analytic Hierarchy Process (AHP) Method", Gazi Üniver- sitesi Fen Bilimleri Dergisi, 16(9), 369-373.

CENGİZ, M. (2007), Türkiye'deki Mevcut Koşulların Bulanık Analitik Ağ Süreciyle Değerlendirilerek Uygun Tersane Yeri Seçimi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

CEVİKCAN, C., CEBI, S. ve KAYA, İ. (2009), "Fuzzy VIKOR and Fuzzy Axiomatic Design Versus to Fuzzy TOPSIS: An Application of Candidate Assessment", Journal of Multiple Valued Logic&Soft Computing, 15, 181-208.

CHANG, D.Y. (1996). "Applications of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP", European Journal of Operational Research, 95, 649-655.

CHENG, E.W.L., LI, H. ve YU, L. (2005), "The Analytic Network Process (ANP) Approach to Location Selection: A Shopping Mall Illustration", Construction Innovation, 5, 83-97.

CHOU, T., HSU, C. ve CHEN, M. (2008), "A Fuzzy Multi-Criteria Decision Model For International Tourist Hotels Location Selection", International Journal of Hospitality Management, 27, 293-301.

CHOUDHARY, D. ve SHANKAR, R. (2012), "A STEEP-fuzzy AHP- TOPSIS Framework for Evaluation and Selection of Thermal Power Plant Location: A Case Study From India", Energy, 42, 510-521.

CINAR, N. (2010), "A Decision Support Model for Bank Branch Location Selection", International Journal of Human and Social Sciences, 5(13), 846-851.

CRECENTE, J., SANTE, I., DIAZ, C. ve CRECENTE, R. (2012), "A Multicriteria Approach to Support The Location of Thalassotherapy (Seawater Therapy) Resorts: Application to Galicia Region", NW Spain, Landscape and Urban Planning, 104, 135-147.

ÇATAY, B. (2011), "İstanbul'da İtfaiye İstasyonu Yer Seçiminde Risk Fak- törüne Dayalı Bir Çoklu Kapsama Yaklaşımı", Endüstri Mühendisliği Dergisi, 22(2), 33-44.

ÇINAR, N.T. (2010), "Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yöntemi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama", KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 37-45.

ÇİÇEKDAĞI, H.İ. ve KIRIŞ, Ş. (2012), "Afet İstasyonu ve Toplanma Mer- kezi İçin Yer Seçimi ve Bir Uygulama", Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Ens- titüsü Dergisi, 28, 67-76.

DEMİRDÖĞEN, O. ve BİLGİLİ, B., (2004), "Organize Sanayi Bölgeleri İçin Yer Seçimi Kararlarını Etkileyen Faktörler: Erzurum Örneği", Atatürk Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 305-324.

DEVECİ, M. ve KUVVETLİ, Y. (2012), "Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık VIKOR Yöntemi ve Bir Uygulama", Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendis- liği 32. Ulusal Kongresi, Doğuş Üniversitesi, 20-22 Haziran 2012 , İstanbul.

ELEREN, A. (2006), "Kuruluş Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Belirlenmesi: Deri Sektörü Örneği", Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2), 405-416.

ERDEN, T. ve COŞKUN, M.Z. (2011), "Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yardımıyla İtfaiye İstasyon Yer Seçimi", TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı,18- 22 Nisan, Ankara.

ERTUĞRAL, S.M. (1998), "Otel İşletmelerinde Kuruluş Yeri Seçimi: İstan- bul'daki Dört ve Beş Yıldızlı Oteller ile İlgili Bir Alan Araştırması", Anatolia: Tu- rizm Araştırmaları Dergisi, 9, 33-38.

ERTUĞRUL, İ. ve KARAKAŞOĞLU, N. (2008), "Comparison of Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Methods for Facility Location Selection", International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 39(7-8), 783-705.

GRAY, William S. ve LIGUORI, Salvatore C. (2003), Hotel and Motel Management and Operations, Fourth Edition, New Jersey:Prentice-Hall.

GUNN, Clare A.(1988), Tourism Planning, Second Edition, New York:Taylor &Francis.

HONG, L. ve XIAOHUA, Z. (2011), "Study on Location Selection of Multi- Objective Emergency Logistics Center Based on AHP", Procedia Engineering, 15, 2128-2132.

ISHIZAKA A., NEMERY, P. ve LIDOUH, K. (2013), "Location Selection for The Construction of A Casino in The Greater London Region: A Triple Multi- Criteria Approach", Tourism Management , 34, 211-220.

KA, B. (2011), "Application of Fuzzy AHP and ELECTRE to China Dry Port Location Selection", The Asian Journal of Shipping and Logistics, 27(2), 331- 354.

KABIR, G. ve SUMI, R.S. (2012), "Selection of Concrete Production Facility Location Integrating Fuzzy AHP with TOPSIS Method", International Journal of Productivity Management Assessment Technologies, 1(1), 40-59.

KAYA, T. ve KAHRAMAN, C. (2010). "Multicriteria Renewable Energy Planning Using An Integrated Fuzzy VIKOR &AHP Methodology: The Case of Istanbul", Energy, 35, 2517-2527.

KAYA, T. ve KAHRAMAN, C. (2011), "Fuzzy Multiple Criteria Forestry Decision Making Based on An Integrated VIKOR and AHP Approach", Expert Systems with Applications, 38, 7326-7333.

KORÇA, Perver (1994), Halkın Turizmin Çevresel Etkilerini Algılaması ve Değerlendirmesi, Turizm Geliştirme ve Eğitim Vakfı, Yayın No:31.

KOZANOĞLU, O. ve ÖZOK, A.F. (2010), "Kalite Fonksiyon Açınımında Bulanık İnsan Kaynakları Atama Modeli", İTÜ Dergisi, 9(5), 75-84.

KÖKSAL, Y. ve EMRZA, E. (2011), "Kuruluş Yeri Açısından Cadde ve Alışveriş Merkezi Mağazacılığının Karşılaştırılması: Ankara İlinde Bir Araştırma", Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 75-87.

KUO, M-S. (2011), "Optimal Location Selection for An International Distribution Center By Using A New Hybrid Method", Expert Systems with Applications, 38, 7208-7221.

LI, Y., LIU, X. ve CHEN, Y. (2011), "Selection of Logistics Center Location Using Axiomatic Fuzzy Set and Topsis Methodology in Logistics Management", Expert Systems with Applications, 38, 7901-7908.

MOEINZADEH, P. ve HAJFATHALIHA, A. (2009), "A Combined Fuzzy Decision Making Approach To Supply Chain Risk Assessment", World Academy of Science, Engineering and Technology, 60, 519-535.

MOHAGHAR, A., FATHI, M.R., ZARCHI, M.K. ve OMIDIAN A. (2012), "A Combined VIKOR-Fuzzy AHP Approach to Marketing Strategy Selection", Business Management and Strategy, 3(1), pp.15-27.

MOMENI, M., FATHI, M.R. ve KASHEF, M. (2012), "A Fuzzy VIKOR Approach for Plant Location Selection", Journal of American Science, 7(9), 766- 771.

OPRICOVIC, S. ve TZENG, G-H. (2004), "Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS", European Journal of Operational Research, 156(2), 445-455.

OPRICOVIC, S. (2011), "Fuzzy VIKOR with an Application to Water Resources Planning", Expert Systems with Applications, 38, 12983-12990.

ÖZBEY, F. R. (2002), "Sustainable Tourism Development in Globalization Progress", Globalization and Sustainable Development International Scientific Conference, Varna, 01-03 July, 4, 135-150.

ÖZCAN, T., ÇELEBİ, N. ve ESNAF, Ş. (2011), "Comparative Analysis of Multi-Criteria Decision Making Methodologies and Implementation of A Warehouse Location Selection Problem", Expert Systems with Applications, 38, 9773-9779.

PADILLA, L. (2002), "Site Selection for Libraries", Libris Design project, http://www.librisdesign.org/docs/SiteSelectionLibraries.pdf, 21.03.2013. Erişim Tarihi:

SAFARI, H., FAGHIH, A. ve FATHI, M.R. (2012), "Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Method For Facility Location Selection", African Journal of Business Management, 6(1), 206-212.

TAVAKKOLI-MOGHADDAM, R., MOUSAVI, S. ve HEYDAR, M. (2011), "An Integated AHP-VIKOR Methodology for Plant Location Selection", International Journal of Engineering, 24(2), 127-137.

TENGİLİMOĞLU, D. (2001), "Hastane Seçimine Etkili Olan Faktörler: Bir Alan Uygulaması", Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 85-98.

TURGUT, B.T., TAS, G., HEREKOGLU, A., TOZAN, H. ve VAYVAY, O. (2011), "A Fuzzy AHP Based Decision Support System for Disaster Center Location Selection and A Case Study for Istanbul", Disaster Prevention and Management, 20(5), 499-520.

TZENG, G-H., TENGA, M-H., CHENB, J-J. ve OPRICOVIC, S. (2002), "Multicriteria Selection for A Restaurant Location in Taipei", Hospitality Management, 21, 171-187.

ULUDAĞ, A.S. ve DEVECİ, M. (2013), "Kuruluş Yeri Seçim Problemlerin- de Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Kullanılması ve Bir Uygulama", Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 257-287.

URTASUN, A. ve GUTIERREZ, I. (2006), "Hotel Location in Tourism Cities: Madrid 1936-1998", Annals of Tourism Research, 33(2), 382-402.

WEBER, Alfred (1923), Theory of the Location of Industries, Chicago: University of Chicago Press,

WU, C-R., LIN, C-T. ve CHEN, H-C. (2007), "Optimal Selection of Location for Taiwanese Hospitals to Ensure A Competitive Advantage by Using The Analytic Hierarchy Process and Sensitivity Analysis", Building and Environment, 42, 1431-1444.

XU, B., WEI, C., SHI, Z. ve YANG, L. (2009), "Study on Location-Selection of B2C E-Commerce Logistics Distribution Center", International Forum on Computer Science-Technology and Applications, 25-27 December, 7-10.

YANG, J. ve LEE, H., (1997), "An AHP Decision Model for Facility Location Selection", Facilities, 15, 241-254.

YANG, Y., WONG, K. ve WANG, T. (2012), "How Do Hotels Choose Their Location? Evidence From Hotels in Beijing", International Journal of Hospitality Management, 31, 675-685.

YONG, D. (2006), "Plant Location Selection Based on Fuzzy TOPSIS", International Journal of Advanced Manufacturing Technologies, 839-844.

ZADEH, L.A., (1965), "Fuzzy Sets", Information and Control, 3, 338-353.

ZHANG, H., GUILLET, B. ve GAO, W., (2012), "What Determines Multinational Hotel Groups' Locational Investment Choice in China?", International Journal of Hospitality Management, 31, 350-359.