ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE BÖLGESEL LİMAN KURULUŞ YERİ SEÇİMİ: BATI KARADENİZ’DE BİR UYGULAMA

Limanlar, uluslararası ürün transferinde düğüm noktaları olduğundan, bölgeler /ülkeler için ticari anlamda diğer ülkelerle girişilen bir rekabet pazarında ön plana çıkmaktadır. Çalışmanın amacı, liman kuruluş yeri seçimini etkileyen kriterlerin önem derecelerini belirlemek, liman kuruluş yeri seçimi için PROMETHEE yönteminin uygulanabilirliğini karşılaştırmalı olarak değerlendirmek ve araştırmacı /karar vericilere bir bakış açısı sunmaktır. Çalışmada, 4 ana ve 21 alt kriterin AHP ile ağırlıkları belirlenmiş, PROMETHEE, TOPSIS, ÇKPM, VIKOR ile karşılaştırmalı olarak Türkiye-Batı Karadeniz Bölgesi’ndeki alternatif 4 liman yeri arasından seçim sıralaması yapılmıştır. Çalışma bulgularına göre sürdürülebilirlik ana kriteri ve ulaştırma masrafları, ekonomik gelişme düzeyi, ihracat rakamları gibi alt kriterler ön plana çıkmıştır. PROMETHEE, TOPSIS, ÇKPM yöntemlerine göre Alaplı/Zonguldak’ın ve VIKOR yöntemine göre ise Cide/Kastamonu’nun en uygun konteyner terminaline sahip liman tesisi olabileceği bulunmuştur. Bu tip seçim sıralamalarında, kritik değerlerin dışındaki uzaklıkları sansürleme imkânı veren ve serilerin yapısına göre alternatif fonksiyonlar sunan PROMETHEE’nin avantajlı bir yöntem olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

ÇKKV, PROMETHEE, Sektörel Planlama, Kuruluş Yeri Seçimi

REGIONAL PORT LOCATION SELECTION BY MULTI CRITERIA DECISION MAKING METHODS: AN APPLICATION IN WESTERN BLACK SEA REGION

As ports are placed at nodal points of international goods transfer, ports rise to prominence as commercially competing market that under-taking with other nations for regions / nations. The aims of the study are to determine priorities of the criteria that effect port location selection, to evaluate PROMETHEE method comparatively for applicability in port location selection, and to express a perspective for researchers /decision makers. In this study, priorities of 4 main criteria and 21 sub criteria are determined, and 4 potential port location in Turkey- Western Black Sea region are sorted via PROMETHEE, TOPSIS, MCGM, VIKOR methods. Sustainability main criteria and some sub criteria such as transportation costs, economic development level and export figures, are come into prominence according to results. It has been observed that Alaplı / Zonguldak according to PROMETHEE, TOPSIS, MCGM methods and Cide / Kastamonu according to VIKOR method can be the most convenient container terminal in abilities to port facility. It has been decided that PROMETHEE is an advantageous method for this type of ranking-selecting evaluations, which allows censoring the distances of outliers from critical values and provides alternative functions according to the structure of the series.

Keywords:

MCDM, PROMETHEE, Sectoral Planning, Location Selection,

PDF

___

Aliefendioğlu, Y. ve Sağır, N. (2015). Tersane Yatırımları İçin Kuruluş Yeri Seçimi: Yalova-Altınova Tersane Girişimcileri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Örneği. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3, 592-612.
Brans, J.P. ve Vincke, P. (Jun., 1985). A Preference Ranking Organisation Method: (The PROMETHEE Method for Multiple Criteria Decision-Making). Management Science, 31(6), 647-656.
Cheng, J. ve Yang, Z. (2017). The Equilibria of Port Investment in a Multi-Port Region in China. Transportation Research Part E, 108, 36-51.
Chou, C. (2009). Integrated Short-Term and Long-Term MCDM Model for Solving Location Selection Problems. Journal of Transportation Engineering, 880-893.
Dağdeviren, M. ve E. Eraslan (2008). PROMETHEE Sıralama Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., 23(1), 69-75.
Ding, J. ve Chou, C. (2013). An Evaluation Model of Quantitative and Qualitative Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making Approach for Location Selection of Transshipment Ports. Mathematical Problems in Engineering, http://dx.doi.org/10.1155/2013/783105.
DTO (2017). 2016 Deniz Sektör Raporu. İstanbul: DTO Yayınları.
Fagarasan, M. ve Cristea, C. (2015). Logistics Center Location: Selection Using Multicriteria Decision Making. Fascicle of Management and Technological Engineering, 1, 157-162.
GİB (2017). Arsa ve Arazi Asgari Metrekare Birim Değerleri. Gelir İdaresi Başkanlığı, Erişim Adresi http://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yayinlar/arsa-ve-arazi-asgari-metrekare-birim-degerleri.
Hong, L. ve Xiaohua, Z. (2011). Study on Location Selection of Multi-Objective Emergency Logistics Center Based on AHP. Procedia Engineering, 15, 2128 – 2132.
Ka, B. (2011). Application of Fuzzy AHP and ELECTRE to China Dry Port Location Selection. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 27 (2), 331-354.
Kuruüzüm, A. ve N. Atsan (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanında Uygulamaları. Akdeniz İİBF Dergisi, 1, 83-105.
Lösch, A. (1954). The Economics of Location. Westford, Massachusetts: The Murray Printing Company.
Na, J., Choi, A., Ji, J. ve Zhang, D. (2017). Environmental Efficiency Analysis of Chinese Container Ports with CO2 Emissions: An Inseparable Input-output SBM Model. Journal of Transport Geography, 65: 13-24.
Nguyen, L. C. ve Notteboom, T. (2016). A Multi-Criteria Approach to Dry Port Location in Developing Economies with Application to Vietnam. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 32 (1), 23-32.
Opricovic, S. ve G.-H. Tzeng (2004). Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156, 445-455.
Park, Y. ve Medda, F. (2015). Hub Status and Indexation of Container Ports. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 31 (2): 253-272.
Pekkaya, M. (2015). Career Preference of University Students: An Application of MCDM Methods. Procedia Economics and Finance, 23, 249–255.
Pekkaya, M. (2016). Hizmet Kalite Standartları Temelli, Hastanelerin ÇKKV İle Değerlendirilmesi. 17th International Symposium on Econometrics, Operations Research and Statistics (ISEOS 2016), 974-982, Sivas. Pekkaya, M. ve M. Aktogan (2014). Dizüstü Bilgisayar Seçimi: DEA, TOPSIS ve VIKOR ile Karşılaştırmalı Bir Analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 157-178. Pekkaya, M. ve S. Başaran (2011). Konaklama İşletmeleri Hizmet Kalitesi Boyutları Önem Derecelerinin AHP ile Belirlenmesi ve İşletmelerin Hizmet Kalitesine Göre TOPSIS ile Sıralanması. Mali Ufuklar, 5(15), 111–136. Pekkaya, M., F. E. Demir (2016). Determining the Priorities of Criteria in Assessing the Bankruptcy Risk of the Banks via AHP. International Journal of Management Economics and Business, 3. ICAFR Special Issue, 40-45. Rao, C., Goh, M., Zhao, Y., ve Zheng, J. (2015). Location Selection of City Logistics Centers Under Sustainability. Transportation Research Part D, 36, 29-44. Saaty, T.L. ve Vargas, L.G. (2006). Decision Making with Analytic Network Process. New York: Springer Publishing. Sha, M., Zhang, T., Lan, Y., Zhou, X., Qin, T., Yu, D. ve Chen, K. (2017). Scheduling Optimization of Yard Cranes with Minimal Energy Consumption at Container Terminals. Computers & Industrial Engineering, 113: 704-713. Tibljas, A., Lucic, S., ve Benigar, M. (2005). Location Selection Criteria for the Sea Passenger Terminal in Relation to the Urban Structure of the Town. Promet- Traffic&Transportation, 18 (3), 159-164. Tomic, V., Marinkovic, D. ve Markovic, D. (2014). The Selection of Logistic Centers Location Using Multi-Criteria Comparison: Case Study of the Balkan Peninsula. Acta Polytechnica Hungarica, 11 (10), 97-113. Tongzon, J. (2001). Efficiency Measurement of Selected Australian and Other International Ports Using Data Envelopment Analysis. Transportation Research Part A Policy and Practice, 35 (2), 107-122. TUİK (2017). Bölgesel İstatistikler. Türkiye İstatistik Kurumu, Erişim adresi https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/ Wang, B., Xiong, H. ve Jiang, C. (2014). A Multicriteria Decision Making Approach Based on Fuzzy Theory and Credibility Mechanism for Logistics Center Location Selection. The Scientific World Journal, 1-9. Wang, C. ve Wei, J. (2008). Research on the Dry Port Location of Tianjin Port Based on Analytic Network Process. International Seminar on Business and Information Management, 75-78, Tianjin. Weber, A. (1929). Theory of the Location of Industries. Chicago, Illinolis: The University of Chicago Press. Yang, J. ve Lee, H. (1997). An AHP Decision Model for Facility Location Selection. Facilities, 15 (9/10), 241-254. Yararlı, K. (2010). Karar verme Yöntemleri. İzmir: Detay Yayıncılık