Türkiye'nin 'Vazgeçilmez' İki Davası: Kıbrıs ve 'Batı' / 'Avrupa'ya Yönelim

Bu makale, Türkiye’nin Batı yöneliminin hangi parametreler çerçevesinde meşrulaştırıldığını inceleyerek ‘Batı’ yöneliminin değişmeyen doğrusal bir yönelim olmadığını, aksine zigzaglar halinde gelişen ve buna bağlı olarak farklı kimlikler oluşturan bir söylemler zinciri olduğunu savunmaktadır. Realist perspektiften bakıldığında, Türkiye’nin Kıbrıs konusunda AB’den ayrışan tutumu, Türkiye’nin AB yöneliminden bir uzaklaşma olarak görülebilse de, söylem teorisi çerçevesinden bakıldığında, söylemde dahi ayrı tutulmaya çalışan bu iki ‘dava’nın birbirine zıt değil, aslında aynı yönelimin uzantısı olduığuınu gözlem lemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

The Two 'Indispensable' Causes of Turkey: Cyprus and 'Western' /'European' Orietation

Abstract: This article explores the main parameters around which Turkey's Western' orientation has been legitimized in Turkish foreign policy discourse. While, from the realist perspective, Turkey's Cyprus position could be seen as a deviation from Turkey's Western' orientation because it diverged from the EU position on the issue, from the perspective of the discourse theory, one could notice that both the Cyprus issue and Turkey's Western'/ European' orientation have been legitimized through the same discursive moves. Drawing on the latter approach, the present article claims that the two above-mentioned 'national causes' are not opposed to each other, but represent an extension of the same orientation.

Keywords:

Turkey,

PDF

___

1.Ian Traynor ve Nicholas Watt, 'Turkey clashes with EU over Cyprus', The Guardian, 16.06.2006, _____http://www.guardian.co.uk/cyprus/story/0,,1799567,00.html >, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

2.Recep Tayyip Erdoğan, 'Başbakan Erdoğan: Açık ve net söylüyorum, kim ne derse desin, AB yönelimimizde en ufak bir sapma yoktur', (5 Kasım, 2006), _____http://www.akparti.org.tr>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

3.Bkz, Barry Rubin, and Kemal Kirişçi, Turkey in World Politics: An Emerging Multiregional (BHOTrier and London: Lynne Rienner Publishers, 2001); Meltem Müftüler Baç, Turkey's Relations with a Changing Europe (Manchester and New York: Manchester University Press, 1997); William Hale, Turkish Foreign Policy 17742000, (London and Portland: Frank Cass, 2000); Tareq Y. Ismael and Mustafa Aydın, Turkey's Foreign Policy in the 21th Century: A Changing Role in World PoCtcswall: Ashgate, 2003); Oral Sander, Türkiye'nin Dış Politikaşı(Ankara: İmge Kitabevi, 1998); Mustafa Aydın, 'Determinants of Turkish Foreign Policy: Changing Patterns and Conjunctures during the Cold War', Middle Eastern Studieol. 36, No. 1, Ocak 2000, ss: 103-139; Yasemin Çelik, Contemporary Turkish Foreign P.oNeyv ProspectWestport, Connecticut: Praeger, 1999).

4.Joseph Stalin 1921 yılında imzalanan Dostluk ve Barış Antlaşması'nı yenileme koşulu olarak Türkiye'den Kars ve Ardahan illerini ve Boğazlardaki geçişleri kontröl etme hakkı talep etmiştir. Bkz. F. Vali, Turkish Straits and NATO(Stanford, 1972), ss: 77-78.

5.Kemal Karpat, 'Turkish-Soviet Relations', Kemal Karpat (der.), Turkey's Foreign Policy in Transitimde (Leiden, 1975), ss: 83-84.

6.Bu yaklaşım için bkz. Alexander Wendt, The Social Theory of International PCteimtoridge: Cambridge University Press, 1999).

7.Bkz. Tarık Oğuzlu, 'The Impact of 'Democratization in the Context of the EU Accession Process' on Turkish Foreign Policy', Mediterranean Political. 9, No.1, Spring 2004, ss: 94-113, Binnur Özkeçeci-Taner, 'The Impact of Institutionalized Ideas in Coalition Foreign Policy Making: Turkey as an Example, 1991-2002', Foreign PolicyAnalyH 1, 2005, ss: 249-278.

8.Tarık Oğuzlu, 'The Impact of 'Democratization', s. 96.

9.Bkz. Ziya Öniş, 'Domestic Politics, International Norms and Challenges to the State: Turkey-EU Relations in the Post-Helsinki Era', Middle East Studies Association'ın aylık toplantısında sunulan bildirge, Washington DC, Kasım 23-26, 2002; A. S. Sofos, 'Reluctant Europeans? European Integration and the Transformation of Turkish politics', K. Featherstone & G. Kazamias (der.), Europeanization and the Southern Peripheryçinde, (London: Frank Cass, 2001), ss: 243-260; M. Uğur, 'Europeanizatıion and Convergence via incomplete contracts? The case of Turkey', Featherstone & G. Kazamias (der.), Europeanization and the Southern Periphejyynde, (London: Frank Cass, 2001), ss: 217-243; Bahar Rumelili, 'Civil Society and the Europeanization of Greek-Turkish Cooperation', South European Society and PolUs 10, No. 1, Nisan 2005, ss: 45-56; Thomas Diez, et. al, 'Introduction', South European Society and PoVocs10, No.1, Nisan 2005, ss: 1-15; Nathalie Tocci, 'Europeanization in Turkey: Trigger or Anchor for Reform?', South European Society and PolitiVsl. 10, No. 1, Nisan 2005, ss: 73-83.

10.Barry Rubin, 'Introduction', Ali Çarkoğlu & Barry Rubin (der.), Turkey and the European Union: Domestic Pditics, Economic Integration and International Dynamics içinde, (London, Portland, and Oregon: Frank Cass, 2003), s. 1 .

11.Aydın, 'Determinants of Turkish Foreign Policy', s. 114; Çelik, Contemporary Turkish Foreign Policy.

12.Ibid.

13.Bkz. Hale, Turkish Foreign Policy.

14.Lene Hansen, Security as Practice. Discourse Analysis and the BosniLDW&m and New York: Routledge, 2006), s. 56.

15.Hansen, 'Introduction', Lene Hansen (der.), European Integration and National Identity: The Challenge of the Nor dic Stateiçinde, (London, New York: Routledge, 2002), s. 4

16.Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe, Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democrati/Loa-itics don: Verso, 1985), s. 108.

17.Söylemlerin itiraz edilebilir özelliğini vurgulayan bu terim için ('contested discourse') bkz. William E. Connoly, The Terms of Political DiscoİkMei baskı, (Princeton NJ.:Princeton University Press, 1983).

18.Ole Weaver, 'Identity, Communities and Foreign Policy: Discourse Analysis as Foreign Policy Theory', Le-ne Hansen (der.), European Integration and National Identity, s. 24.

19.Bkz. David Campbell, Writing Security United States Foreign Policy and the Politics DMafa^:ıİsster: Manchester University Press, 1992).

20.Campbell, Writing SecurityCampbell, Politics Without Principle: Sovereignty, Ethics, and the Narratives of the Cold War, (Boulder, Colo.: L. Rienner, 1993); Michael Dillon, Politics of Security: Towards a Political Philosophy of Con tinental ThoughLondon: Routledge, 1996); Michael J. Shapiro, Violent Cartographies: Mapping Cultures of War (Minneapolis: University of Minnesota Press, 1997).

21.Pınar Bilgin ve Eylem Yılmaz 'Constructing Turkey's 'Western' Identity During the Cold War: Discourses of the 'Intellectuals of Statecraft'', International JournWinter 2005-2006, s. 40.

22.Nihat Erim, 'Nihat Erim'in Dış Meseleler Konusundaki Genel Görüşme Sırasında Konuşması, ' (Millet Meclisi, 09.01.1963), Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi, Ref. no: 030/01/50/299/3, s. 2.

23.II. Koalisyon (IX. İnönü) Hükümetinin Programı (25 Haziran 1962-25 Aralik 1963)', Nuran Dağlı, ve Belin Aktürk (der.), Hükümetler ve Programları II 1960-19§ihde, (Ankara: TBMM Basımevi, 1988), s. 49.

24.İnönü: Avrupa'ya daimi olarak bağlandık', Cumhuriyet13.09.1963.

25.I. Demirel Hükümeti (27 Ekim 1965- 3 Kasim 1969)', Hükümetler ve Programları II 1960-19§ihde, s. 69.

26.CHP Tüzük ve YönetmelikJ(Ainkara: Çoban Matbaası, 1976), s. 217.

27.Bülent Ecevit, 'Turkey's Security Policies: Address given at the International Institute for Strategic Studies, London, 15 May, 1978', Prime Minister Bülent Ecevit SpeecAnkara: Torunoğlu Ofset, 1978), s. 18

28.Ibid., s. 20.

29.Ecevit, 'Press Conference to the Members of Foreign Press at the Turkish Embassy, Bonn, May 11, 1978', ibid., s. 4.

30.Avrupa'daki demokratik ülkelerle aramızda özel bir ilişki mevcuttur. NATO üyeliğimiz ve AET ortak üyeliğimiz Avrupa'nın demokratik ülkeleri ve tüm Batı ile ilişkilerimizde küçük bir etmendir. İlişkilerimizin temelinde Türk halkının demokrasiye bağlılığı yatmaktadır. Bkz. Ecevit, 'Press Conference with TV Correspondents, Brüksel, 26 Mayıs 1978', Prime Minister Bülent Ecevit Speeches.

31.Bkz. Ecevit, 'Turkey's Security Policies: Address given at the International Institute for Strategic Studies, Londra, 15 Mayıs 1978', ibid., s. 27

32.Miüiye,t23.07.1974.

33.Ibid.

34.Ibid.

35.Miliyet21.07.1975.

36.V. Demirel Hükümeti (21 Temmuz 1977-5 Ocak 1978)', Hükümetler ve Programları II 1960-19(lihde, s. 383.

37.Süleyman Demirel, 'Solun Ardı Komünizm', Yeni İstanbıı13.06.1965, Süleyman Demirel, Adalet Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı: Yazdıkları ve SöyleçSikdei (Ankara: AP Genel Merkezi Neşriyatı, 1967), s. 171.

38.I. Demirel Hükümeti (27 Ekim 1965- 3 Kasim 1969)', Hükümetler ve Programları II 1960-1^8Bıde, s. 92.

39.Demirel, 'Türk halkı ifratları kabul etmez,' Cumhuriye(3.2.1965, Süleyman Demirel, Adalet Partisi Genel Başka nı ve Başbakan Yardımcısı: Yazdıkları ve SöyleidiHee, s. 87.

40.İthamlar, anarşi arayanların iftirasıdır', Adale,t06.01.1965, Süleyman Demirel, Adalet Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı: Yazdıkları ve SöyledÇkİEınE , s. 70.

41.III. Demirel Hükümeti (6 Mayis 1970-12 Mart 1971)', Hükümetler veProgramlan II1960-1980 içinde, ss: 122-3.

42.Alparslan Türkeş, Dış Politikamız ve Kbrstanbul: Orkun Yayınevi, 1979), s. 450.

43.Ibidem.

44.Necmettin Erbakan, Milli Görüflİstanbul: Dergah Yayınlari, 1975), s. 63.

45.Türkeş, Dış Politikamız ve Kıbss 189.

46.Erbakan, Milli Görüşs. 146.

47.Ibid., s. 247.

48.Ibidem.

49.Ibid., s. 262.

50.Türkeş, 'Alparslan Türkeş'le Kıbrıs hakkında bir konuşma', Devlet5.8.1974, Dış Politikamız ve Kibirlinde, ss: 276-7.

51.Türkeş, 'Alparslan Türkeş'in 1969'da Kıbrıs üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde verdigi bir konuşma', Dış Politikamız ve Kitininde, s. 245.

52.Kenan Evren, Ayın Tarihi, 25 Temmuz 1984, _____http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/AyinTari-hi/1984/temmuz1984.htm>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

53.İsmail Cem, 'Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in İlk Basın Toplantısı, Hedef: 21. Yüzyıla 'Dünya Devleti' Olarak Ulaşmak', Dışişleri Bakanı İsmail Cem: Haziran 1997-Nisan 1999, Konuşmalar, Demeçler, AçUkfandelar (Ankara: Dışişleri Bakanlığı Enformasyon Dairesi Başkanlığı, 1999), ss. 1-2; ayrıca bkz. Cem, 'Turkey: Setting Sail to the 21st Century', PerceptionHol. 3, No. 3, Eylül-Kasım 1997), s. 89.

54.Evren, 'Elazığ'da Fırat Üniversitesi'nde Diploma Töreninde Yaptıkları Konuşma', (24 Haziran 1987), Tür -kiye Cumhuriyeti Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren'in Söylev ve Demeçleri (9 Kasım 1986-9 Kşmde 1987) (Ankara: TBMM Basimevi, 1987), s. 291.

55.Turgut Özal, Turkey in Europe, Europe in TurkNicosia: K. Rustem & Brother, 1991), s. 304.

56.Milliyet 19.12.1997.

57.Milliyet 16.12.1997.

58.Evren, 'Elazığ'da Fırat Üniversitesi'nde Diploma Töreninde Yaptıkları Konuşma', Türkiye Cumhuriyeti Dev let Başkanı Orgeneral Kenan Evren'in Söylev ve Demeçleri (9 Kasım 1986-9 Kaswpn-6e87) 292.

59.Evren, 'Sivas'ta Halka Hitaben Yaptıkları Konuşma', (22 Haziran 1987), ibid., s. 273

60.Cumhuriyet17.08.1997.

61.Bkz. Samin Süvarierol, 'The Cyprus Obstacle on Turkey's Road to Membership in the European Union', Ali Çarkoğlu & Barry Rubin (der.), Turkey and the European Uniçmde, (Londra: Frank Cass, 2003), s. 65.

62.Bkz. 'Devlet Bahçeli'nin T.B.M.M'de verdiği Grup Konuşması', (11 Haziran 2002), _____http://www.mhp.org.tr>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir. Türk Silahlı Kuvvetlerin AB karşıtı demeçleri için bkz. Sabah 27.1 1.2000.

63.Cyprus Mail06.11.2001.

64.Turkish general causes controversy with call for Turkey to stop seeking EU membership' |Türk General, Türkiye'nin AB üyeliği arayışından vazgeçmesi gerektiğini duyurarak münakaşaya neden oldu], Eurasia In sight 13.03.2002.

65.Mesut Yılmaz, 'CNN-Türk'teki televizyon mülakatı', (14 Mart 2002), _____http://www:anap.org.tr/anap/genel-baskanlar/YILMAZ/basin/2002-03-14_egrisidogrusu.htm>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

66.Turkish Daily New9.03.2002.

67.Deniz Baykal, 'CHP Genel Başkanı Deniz Baykal'ın 01.07.2003 Tarihli Grup Konuşması', (1 Temmuz, 2003), _____http://www.chp.org.tr>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

68.Yeni Bir Başlangıç', CHP 2002 Seçim Bildirgesi, ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

69.Abdullah Gül, ' Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Gül: 'Bütün reformlar Türk Halki için yapılıyor, Avrupa Birliği'ni tatmin için yapılmıyor. AB ne derse desin bu reform süreci Türkiye'de devam edecek'', (12 Aralık, 2006), _____http://www.akparti.gov.tr>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

70.Erdoğan, '16.1 1.2002 Erdoğan'ın KKTC Ziyareti', (16 Kasım, 2002), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

71.Erdoğan, 'Türk Silahlı Kuvvetleri Türkiye'de modernleşme ve demokratikleşme sürecinin miladıdır', (29 Mayıs, 2003), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

72.Ibid.

73.Ibid.

74.Herşey Türkiye İçin', AK Parti Seçim Beyannamesi, ss: 8-9, ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

75.Genel Başkan Baykal'ın 'Laik, Demokratik Cumhuriyeti Birlikte Savunalım' Çağrısı Ayakta Alkışlandı (30 Mayıs 2006 Tarihli Grup Konuşması)', _____http://www.chp.org.tr>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

76.TBMM, I. Özal Hükümeti Programı, _____http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/hp45.htm>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

77.Evren, 'ABD'de Yayımlanan New York Daily News Gazetesi Muhabirinin Sorularına Verdikleri Cevaplar', (17 Şubat 1987), Türkiye Cumhuriyeti Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evrenin Söylev ve iQEmİ£çle^njl00.

78.Özal, Turkey in Europe, Europe in Turkey, 285, 317-8, ve 331.

79.Ibid., s. 304

80.Cem, 'Dışişleri Bakanı İsmail Cem'in İlk Basın Toplantısı, Hedef: 21. Yüzyıla 'Dünya Devleti' Olarak Ulaşmak', (18 July 1997); ayrıca bkz. Dışişleri Bakanı İsmail Cem2.

81.Cem, 'The EU's Conceptual and Political Horizons', Turkey in the Centuryçinde, s. 161.

82.Cem, Turkey in the ft Centurys. 166.

83.Erdoğan, 'Medeniyetler İttifakı Toplantısı', (13 Kasım, 2006), _____http://www.akparti.org.tr>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

84.Erdoğan, 'Türk Silahlı Kuvvetleri Turkiye'de modernleşme ve demokratikleşme sürecinin miladıdır', ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

85.Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Babacan: Belki de bundan sonra Türkiye, gerçekleştireceği siyasi reformlarla Avrupa'ya örnek olacak', (13 Ekim, 2006), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

86.Mehmet Barlas, Turgut Özal'in Anlar(İstanbul: Sabah Kitapları, 1994), s. 99.

87.Erdoğan, 'AK Parti Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Kurucular Toplantısında Yaptığı Konuşma', (1 Şubat, 2003), _____http://www.akparti.org.tr>, 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

88.Abdullah Gül, 'Dışişleri Bakanı Gül, Kıbrıs Eylem Planını Açıkladı', (24 Ocak, 2006), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

89.Erdoğan, 'Erdoğan'ın KKTC Ziyareti', (16 Kasım, 2002), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

90.Erdoğan, 'Başbakan Erdoğan ABD'de: 'Etnik, Dinsel, Bölgesel Milliyetçiliğe Son. Biz Türkiye'de bunu Yapıyoruz. Kıbrıs'ta da bu yapıldı mı, zaten her şey biter'', (18 Aralık, 2006), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

91.Gül, 'AB'nin 11 Aralık kararı, Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu reformları yerine getirme kararlılığında en ufak bir sarsıntıya yol açmamıştır', (10 Ocak, 2007), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.

92.Erdoğan, 'AK Parti TBMM grup toplantısı', (12 Aralık, 2006), ibid., 24.05.2007 tarihinde edinilmiştir.