1914 ve 1923 Yılları Arasında Türk-Ermeni İlişkileri: Ermeni Sorunu'na Dışarıdan Bakış

20. yy. başlarında yaklaşık 600.000 Ermeni ve 1.500.000 Müslüman acımasız bir sivil savaşta yaşamlarını yitirmişlerdir. Her iki taraftaki kurbanların sayısı aslında -anlaşlması güç bir faciadır. Ayrıca bu çift taraflı katliamın ‘Ermeni Soykırımı’ adlı tek taraflı bir terminolojiyle anılması da anlaşılmaz bir diğer husustur. Osmanlı Türkleri ve ‘Sadık Ulus’ arasındaki 800 yıllık barış dönemi, Ermeni Azınlığın sadakatsizliği, sabotajları ve ihanetleri sonucunda aniden sona ermişti. Bugünlerde ise ‘Ermeni Sorunu’ politize edilmiş ve duygusal bir platforma taşınmıştır. Bu nedenle siyasetçiler ve gazetecilerin bu kadar hassas bir konuyu bu konuya dâhil olan tüm tarafların bilim adamları ve tarihçilerine bırakmasında fayda vardır.
Anahtar Kelimeler:

Türkiye

___

1.Bkz: Danica Mili_, "Die ökonomische Penetration des Balkans und der Türkei durch die Industriestaaten",Ralph Melville; Hans-Jürgen Schröder (Hrsg.), Der Berliner Kongress von 1878. Die Politik der Grofimâchte und die Probleme der Modernisierung in Südosteuropa in der Zweiten Hâlfte des 19. [StihtendeıtsFranz Steiner Verlag, 1982), içinde: s. 475.

2.Bkz: The New Encyclopaedia Britannia 1 1, 1985, s. 454.

3.Fikret Adanır, 'Der Zerfall des Osmanischen Reiches', In: Alexander Demandt (Hrsg.), Das Ende der Weltreiche: Von den Persern bis zur Sow/e(Mikınhen: Verlag C. H. Beck, 1997), içinde: s. 124.

4.Bertrand Michael Buchmann, Österreich und das Osmanische Reich. Eine bilaterale GWihicWUV, 1999), s. 254.

5.Katrin Boeckh, Von den Balkankriegen zum Ersten Weltkrieg. Kleinstaatenpolitik und ethnische Selbstbestimmung am Balkan (München: R. Oldenbourg Verlag, 1996), s. 382.

6.Buchmann, a.g.e., s. 260.

7.Aynı yer, s. 261.

8.Herfried Münkler, Imperien: Die Logik der Weltherrschaft - vom alten Rom bis zu den Vereinig(BatStmaten Rowohlt, 2005), s. 141.

9.Nicolae Jorga, Geschichte des Osmanischen Reiches: Nach den Quellen, flatgestlU, Bd. 1-5, (Gotha: Friedrich Andreas Perthes Verlag, 1913), s. 606.

10.Adanır, a.g.e., s. 125.

11.Şahin Ali Söylemezoğlu (Hrsg.), Die andere Seite derMedaille: Hintergründe der Tragödie von 1915 in Kleinasien. Materialien aus europaischen, amerikanischen und armenischetKOueÖern). Verlag, 2005), s. 88.

12.Söylemezoğlu, a.g.e., s. 89.

13.Encyclopaedia Britanniica71, Vol. 22, s. 385.

14.Rolf Hosfeld, Operation Nemesis: Die Türken, Deutschland und der Völkermord an den, A.Kö>bniern Kiepenheuer und Witsch Verlag, 2005), s. 141.

15.Aynı yer, s. 141.

16.Aynı yer, s. 142.

17.Peter Balakian, The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America's Response,(Nev York: Harper Collins, 2003), s. 199.

18.Hüseyin Çelik, [Ataöv, Türkkaya (Hrsg.,), The Armenians in the Late Ottoman Period(Ankara), 2002)], içinde: s.105.

19.Guenter Lewy, Der erste Genozid des 20. Jahrhunt Aus American Jewish Commitee (Hrsg.), Commentary, Ausg. Dezember 2005, s. 3.

20.Bkz.: Cem Özgönül, Der Mythos eines Völkermordes: Eine kritische Betrachtung der Lepsiusdokumente sowie der deutschen Rolle in Geschichte und Gegenwart der "Armenischeölfiragnel Verlag, 2006), s.164.

21.Wolfgang Gust (Hrsg.), Der Völkermord an den Armeniern 1915/16. Dokumente aus dem Politischen Archiv des deutschen Auswartigen Amts,lampen Verlag: Springe 2005, s. 182.

22.Aynı yer, s.183.

23.Lewy, a.g.e., s.3.

24.Aynı yer, s. 3.

25.Hairenik vom 28.06.1918.

26.Luase Nalbandian, Armenian RevolutionaryMovemönüversity of California Press, 1963), s. 110.

27.M. Varandian, History of the Armenian Revolutionary Federation, Dashnaktsutiun: 18(M31&24i: Oemme Edizioni, 1990), s. 85.

28.Hosfeld, a.g.e., s. 177.

29.Bugün Suriye kenti olan Halep, o dönemde Osmanlı ülkesinin sınırları içerisindeydi.

30.Encyclopaedia Britanniica71, Vol. 22, s. 385.

31.Encyclopaedia Britannia 1, Vol. 22, s. 716.

32.Taner Akçam, Armenien und der Völkermord: Die Istanbuler Prozesse und die türkische NatiotHlimWugyng Hamburger Edition, 1996), s. 41.

33.Bkz.: Gar Alperovitz, Hiroshima: Die Entscheidung für den Abwurf der, B9S>mbe

34.Büyük Laroussd986, s. 2815.

35.Prof. Dr. İbrahim S. Canbolat ile 17.03.2006 tarihinde yapılan söyleşi.

36.Bkz.: Koutcharian, [ Tessa Hoffmann (Hrsg.), Verfolgung, Vertreibung, Vernichtung der Christen im Osmanischen Reich 1912-1922(Münster: LIT-Verlag, 2004)), içinde s. 61.

37.Söylemezoğlu, a.g.e., s. 101.

38.Bkz.: İbrahim S. Canbolat, Savaşve Barış Arasında Dünya: Korku ve Umut Arasında (İstanbul: Alfa, 2003), s. 174 ff.; Justin McCarthy, Death and Exile: The Ethnic Cleansing of Ottoman Muslims: 1821-1992,(New Jersey: Darwin Press, 1995), ss. 2-13; 31-32; 127-129 ve 267-268.

39.Bkz: http://kath.de/kino/03_wiewir/laenderberichte_tuerkei_mesrob.php vom 01.05.2006.

40.Bkz: Özgönül, a.g.e., s. 158 ff.

41.Bkz. http://www.yunusemre.com/,17.03.2006; ayrıca bkz.: İbrahim S. Canbolat/'Küreselleşen Dünyaya ve Zamana Evrensel Bakış", Ervin Laszlo, Küresel Bakmak Evrensel Düşünçernken: İbrahim S. Canbolat, 3. Baskı, (Ankara: Nobel Yay., 2004), içinde, s.11.