Ercüment TEZCAN, İLHAN ARAS

ADALET VE KALKINMA PARTİSİ'NDE EUROSEPTİSİZM*: AVRUPA BİRLİĞİ DESTEĞİNİN ELEŞTİRİYE DÖNÜŞÜMÜ

Siyasi partilerin Avrupa Birliği algısı, ülkenin Avrupa Birliği ile iliş- kilerinde temel belirleyici olmuştur. Avrupa Birliğine aday ülke olan Türkiyede bu süreci belirleyen ise, Adalet ve Kalkınma Partisidir. Bu doğrultuda, çalışmada Adalet ve Kalkınma Partisinin Avrupa Birliğine yaklaşımı 2002-2014 dönemini kapsayacak şekilde kronolojik olarak incelenmiştir. Çalışmanın ayırt edici özelliği, konuya teorik bir çerçeveden (sert/yumuşak euroseptisizm) bakması ve Adalet ve Kalkınma Partisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Avrupa Birliği Uyum Komisyonundaki dört milletvekiliyle yapılan mülakatlara yer vermesidir. Çalışmada, 2005 dönemine kadar olan Avrupa Birliği desteğinin bu tarihten sonra azaldığı, özellikle 2010 sonrası dönemde euroseptisizminin güçlendiği ifade edilmiştir. Sonuç olarak, Adalet ve Kalkınma Partisi yumuşak euroseptik bir parti olarak kabul edilmiş ve partinin Avrupa Birliği algısının ilk dönemindeki destekçi çizgiden son dönemindeki eleş- tiri çizgisine değiştiği tespit edilmiştir.

EUROSCEPTICISM IN THE JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY: FROM SUPPORT TO CRITICISM OF THE EUROPEAN UNION

Political parties perceptions of the European Union have become a basic determinant of a given countrys relationship with the European Union. In the case of Turkey, a candidate country to the European Union, the Justice and Development Party is the determinative unit in this process. In this paper, the approach of the Justice and Development Party to the European Union will be chronologically examined from 2002 to 2014. A distinctive property of the paper will be its focus on the subject using a theoretical framework that relies on notions of hard/soft euroscepticism while also giving place to four deputies of the Justice and Development Party who are in the European Union Harmonization Committee in the Grand National Assembly of Turkey. It is stated in this paper that the existence of support of the European Union has declined since 2005, and after 2010 in particular, euroscepticism has gained strength. Here, the Justice and Development Party can be increasingly regarded as a soft eurosceptic party whose approach toward the European Union has shifted from being supportive in nature in the beginning to being more and more critical in the recent period.

PDF

___

50 yıl kapıda bekletilen başka bir ülke yok, Habertürk, 28 Eylül 2010, http://www.haberturk.com/gundem/haber/556355-50-yil-kapida-bekletilen-baska-bir-ulke-yok.
AB olmazsa, Ankara kriteri der geçeriz, CNNTÜRK, 03 Eylül 2005, http://www. cnnturk.com/2005/dunya/09/03/ab.olmazsa.ankara.kriteri.der.geceriz/122622.0/ index.html.
AB raporu Türkiyede şok etkisini hedefledi, BBC Türkçe, 12 Ekim 2012, http://www. bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/10/121012_eu_turkey_diplomats.shtml.
AK Parti, AK Parti 2023 Siyasi Vizyonu: Siyaset, Toplum, Dünya, http://www.akparti. org.tr/upload/documents/akparti2023siyasivizyonuturkce.pdf.
AK Parti, AK Parti, Seçim Beyannamesi 2007, Nice AK Yıllara: Güven ve İstikrar içinde Durmak Yok Yola Devam, Haziran 2007, http://kutuphane.akparti.org.tr/ Yayin/5144-SecimBeyannamesi2007.pdf.
AK Partinin Avrupa-şüphecisi gruba katılması tartışma yarattı, EurActiv, 11 Kasım 2013 http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/ak-partinin-avrupaphecisi-gruba-katlmas-tartma-yaratt-028675.
Alessandri, Emiliano, Democratization and Europeanization in Turkey After the September 12 Referendum, Insight Turkey, Cilt. 12, Sayı. 4, 2010, s. 23-30.
Altıparmak, Kerem ve Onur Karahanoğulları, Pyrrhus Zaferi: Leyla Şahin/Türkiye, AİHM/Hukuk, Düzenleyici İşlem/Kanun, Hukuk ve Adalet Dergisi, Cilt. 1, Sayı. 3, Temmuz-Eylül 2004, s. 249-276.
Aras, İlhan, Avrupa Birliği ve Türkiyede Euroseptisizm: Siyasi Partilere Bakış, (Bursa: Sentez Yayıncılık, 2015).
Balcı, Ali, Türkiyede Üç Tarz-ı AB Siyaseti: Post-Yapısalcı Bir Okuma, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt. 9, Sayı. 35, 2013, s. 1-19.
Başbakan Erdoğan 5 yıl sonra Brükselde..., Akşam, 21 Ocak 2014, http://www.aksam. com.tr/siyaset/basbakan-erdogan-5-yil-sonra-brukselde/haber-278340.
Başkan, Filiz, Siyasi Partilerin Avrupa Birliği Söylemleri, içinde Oğuz Esen ve Filiz Başkan, der., Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri: Beklentiler ve Kaygılar, (Ankara: Eflatun Yayınevi, 2009), s. 91-108.
Batı İstismar Ediyor, Milliyet, 12 Nisan 2005, http://www.milliyet.com.tr/bati-istismar-ediyor/siyaset/haberdetayarsiv/12.04.2005/112270/default.htm.
Çakır, Ruşen, İslâmcıların Batıcılaşma süreci, Birikim, Sayı. 128, Aralık 1999, s. 50-51. Çayhan, Esra ve Ebru Oğurlu, Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Siyasal Partilerin Bakışı: Son 10 Yılda Ne Değişti, (İstanbul: Beta Yayıncılık, 2014).
Çiçek: AB olsa da olur olmasa da, Milliyet, 6 Mart 2011, http://www.milliyet.com.tr/ cicek-ab-olsa-da-olur-olmasa-da/siyaset/haberdetay/06.03.2011/1360713/default. Htm.
Çiçek: AB, Türkiye ile ilişkilerde kum saati kullanmaktan vazgeçsin, EurActiv, 16 Ocak 2014, http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/cicek-ab-turkiye-ileiliskilerde-kum-saati-kullanmaktan-vazgecsin-029021.
Çiçek, Ceyhan, Justice and Development Party and the EU: An Inquiry on the Debates of Euroscepticism in Turkey, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Middle East Technical University, 2012).
Çözüm süreci fetret devrini yok edecek, ntvmsnbc, 31 Mart 2013 http://www. ntvmsnbc.com/id/25432522/.
Dağı, İhsan D., Kimlik, Söylem ve Siyaset: Doğu-Batı Ayrımında Refah Partisi Geleneği, (Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 1998).
Doğan, Erhan, The Historical and Discoursive Roots of the Justice and Development Partys EU Stance, Turkish Studies, Cilt. 6, Sayı. 3, Eylül 2005, s. 421-437.
Duran, Burhanettin, The Justice and Development Partys new politics: Steering toward conservative democracy, a revised Islamic agenda or management of new crises?, içinde Ümit Cizre, der., Secular and Islamic Politics in Turkey: The making of the Justice and Development Party, (New York: Routledge, 2008), s. 80-106.
Erdoğan: AB ile müzakere masasından kalkan taraf olmak işimize gelmiyor, EurActiv, 7 Ocak 2014, http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/erdogan-ab-ilemuzakere-masasindan-kalkan-taraf-olmak-isimize-gelmiyor-028963.
Erdoğan: ABnin Türkiye için ilerleme raporu hazırlamaktan başka işi yok mu?, EurActiv, 22 Ekim 2013, http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/erdoganabnin-turkiye-icin-ilerleme-raporu-hazirlamaktan-baska-isi-yok-mu-028572.
Erdoğan: Böyle bir Avrupa Parlamentosunu tanımıyorum, EurActiv, 17 Haziran 2013, http://www.euractiv.com.tr/3/article/erdogan-boyle-bir-avrupa-parlamentosunutanimiyorum-027955.
Ergin, Sedat, AKPnin AB serüveninde yeni aşama, Hürriyet, 28 Aralık 2004.
Eylemer, Sedef ve İlkay Taş, Pro-EU and Eurosceptic Circles in Turkey, Journal of Communist Studies and Transition Politics, Cilt. 23, Sayı. 4, Kasım 2007, s. 561- 577.
Grigoriadis, Ioannis N., AKP and the Paradox of Islamic Europhila, Turkish Policy Quarterly, Cilt. 3, Sayı. 1, Bahar 2004, s. 65-70.
Gül, Abdullah, Geçmişten Günümüze Türkiye-AB İlişkileri, Yeni Türkiye, Yıl. 6, Sayı. 35, Eylül-Ekim 2000, s. 63-69.
Gülmez, Seçkin Barış, Rising euroscepticism in Turkish politics: The cases of the AKP and the CHP, Acta Politica, Cilt. 48, Sayı. 3, Temmuz 2013, s. 326-344.
İçener, Erhan, AK Partinin ABdeki yanlış hamlesi, 17 Kasım 2013, http://www.zaman.com.tr/yorum_ak-partinin-abdeki-yanlis-hamlesi_2168411.html.
Jolly, Seth ve Sibel Oktay, Explaining Turkish Party and Public Support for the EU, Presented at the Biennial Meeting of the European Union Studies Association, Boston, 3-5 Mart 2011, s. 1-42. http://www.euce.org/eusa/2011/papers/4h_jolly. Pdf.
Kaygusuz, Özlem, Türkiye-AB İlişkilerinin Möbius Şeridi: AKP Reformculuğu ve AB Çokkültürlülüğü, içinde İlhan Uzgel ve Bülent Duru, der., AKP Kitabı: Bir Dönüşü- mün Bilançosu, 2. Baskı, (Ankara: Phoenix Yayınevi, 2010), s. 410-438.
Köni, Hakan, Foreign Policy Vision of the Turkish Religious Right: From National View to Justice and Development Party, International Journal of West Asian Studies, Cilt. 3, Sayı. 1, 2011, s. 69-86.
Oğuzlu, H. Tarık, Turkey and the European Union: Europeanization Without Membership, Turkish Studies, Cilt. 13, Sayı. 2, Haziran 2012, s. 229-243.
Öniş, Ziya, Turkey-EU Relations: Beyond the Current Stalemate, Insight Turkey, Cilt. 10, Sayı. 4, 2008, s. 35-50.
Özbudun, Ergun ve William Hale, Türkiyede İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm: AKP Olayı, Çev: Ergun Özbudun, Kadriye Göksel, (İstanbul: Doğan Kitap, 2010).
Özcan, Mehmet, vd., Bundan Sonrası? Senaryo Analizleriyle Türkiye-AB İlişkileri, 2. Baskı, (Ankara: USAK Yayınları, 2010).
Rocard, Michel, Avrupa Birliği Yolunda Türkiyeye Evet, çev., Olcay Kunal, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009).
Saatçioğlu, Beken, Unpacking the Compliance Puzzle: The Case of Turkeys AKP under EU Conditionality, Kolleg-Forschergruppe (KFG) Working Paper Series, No. 14, Freie Universität Berlin, Haziran 2010.
Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, SETA 2013 Yılı Analizi, 2013te Türkiye, Sayı: 73, Aralık 2013.
Spiering, Menno, British Euroscepticism, Robert Harmsen ve Menno Spiering, der., Euroscepticism: Party Politics, National Identity and European Integration, (Amsterdam: Rodopi, 2004), s. 127-149.
Taggart, Paul, A Touchstone of Dissent: Euroscepticism in Contemporary Western European Party System, European Journal of Political Research, Cilt. 33, Sayı. 3, Nisan 1998, s. 363-388.
Taggart, Paul ve Aleks Szczerbiak, Parties, Positions and Europe: Euroscepticism in the EU Candidate States of Central and Eastern Europe, SEI Working Paper No: 46/ Opposing Europe Research Network Working Paper No: 2, Sussex European Institute, Brighton, Mayıs 2001.
Tanıyıcı, Şaban, Transformation of Political Islam in Turkey: Islamist Welfare Partys Pro-EU Turn, Party Politics, Cilt. 9, Sayı. 4, Temmuz 2003, s. 463-483.
Şanghay Beşlisine alın AByi unutalım, Hürriyet, 26 Ocak 2013, http://www.hurriyet. com.tr/gundem/22448548.asp.
TBMM, AK Parti 2002 Seçim Beyannamesi, http://www.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/KUTUPHANEDE%20BULUNAN%20DIJITAL%20KAYNAKLAR/ KITAPLAR/SIYASI%20PARTI%20YAYINLARI/200304063%20AK%20PARTI%20 SECIM%20BEYANNAMESI%202002/200304063%20AK%20PARTI%20 SECIM%20BEYANNAMESI%202002%200000_0000.pdf
The European Court of Human Rights, Case of Leyla Şahin v. Turkey, (Başvuru No. 44774/98), 10 Kasım 2005.
Türkiye AB üyesi olamayacak, Vatan, 21 Eylül 2013, http://haber.gazetevatan.com/ turkiye-ab-uyesi-olamayacak/570825/1/.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 22, Cilt. 1, Yasama Yılı 1, 11 nci Birleşim, 17 Aralık 2002 Salı, http://www.tbmm.gov.tr/tutanak/donem22/yil1/bas/ b011m.htm.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 22, Cilt. 108, Yasama Yılı 4, 50 nci Birleşim, 17 Ocak 2006 Salı.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık, 62. Hükümet Programı, http://www.basbakanlik. gov.tr/Forms/_Global/_Government/pg_GovernmentProgram.aspx.
Uğur, Mehmet, Müzakerelerden Üyeliğe: AB-Türkiye Gündemindeki Sorunlar, (Söyle- şi: Osman Akınhay), (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2005).
Uğur, Mehmet ve Dilek Yankaya, Policy Entrepreneurship, Policy Opportunism, and EU Conditionality: The AKP and TÜSİAD Experience in Turkey, Governance: An International Journal of Policy, Administration, and Institutions, Cilt. 21, Sayı. 4, Ekim 2008, s. 581-601.
Ulusoy, Kıvanç, Turkey and the EU: Democratization, Civil-Military Relations, and the Cyprus Issue, Insight Turkey, Cilt. 10, Sayı. 4, 2008, s. 51-76.
Uslu, Emre, Erdoğans new enemy: the EU, Todays Zaman, Şubat 10, 2013.
Usul, Ali Resul, The Justice and Development Party and the European Union: From euro-skepticism to euro-enthusiasm and euro-fatigue, içinde Ümit Cizre, der., Secular and Islamic Politics in Turkey: The making of the Justice and Development Party, (New York: Routledge, 2008), s. 175-198.
Usul, Ali Resul, Helsinkiden Müzakerelere Türkiye-AB İlişkileri, içinde Zeynep Dağı, der., Doğudan Batıya Dış Politika: AK Partili Yıllar, (Ankara: Orion Yayınevi, 2006), s. 189-217.
Ülger, İrfan Kaya, Türk Liderlerin Avrupa Birliği Vizyonu, (Ankara: Sinemis Yayınları, 2003).
Yıldırım, Ergün, ABnin İslâmcılar için anlamı, Birikim, Sayı. 129, Ocak 2000, s. 50-52.
Yıldız, Şenay, Türban kararı iktidarı ABden soğuttu, 4 Mart 2013, http://www.aksam. com.tr/roportaj/turban-karari-iktidari-abden-soguttu/haber-173943.
Yılmaz, Hakan, Euroscepticism in Turkey: Parties, Elites, and Public Opinion, South European Society and Politics, Cilt. 16, Sayı. 1, Mart 2011, s. 185-208.