2002-2008 Döneminde Türkiye’nin Güç Arayışı

2002 yılı Kasım ayında yapılan genel seçimler sonucunda Türkiye’de yaşanan iktidar değişimi, geleneksel olarak batı yanlısı ve yakın komşularına karşı kayıtsızlık içinde bulunan Türk dış politikasında önemli kırılmalar ve açılımlar meydana getirmiştir. Söz konusu açılımlar ülkenin gücünü artırdığı varsayımından hareketle genellikle olumlu değişiklikler olarak değerlendirilir. Buna karşın bir ülkenin gücünün ne oranda yükseldiğinin bazı kıstaslar çerçevesinde incelenmesi de önemlidir. Bu çalışmada, ulusal çıkar, güç, güvenlik, dış politika ve saygınlık gibi kavramlar kısaca tartışılacak; 2002-2008 döneminde Türkiye’nin güç arayışını bir şekilde etkilediği kabul edilen belli başlı dış politika alanlarındaki gelişmelerle dış politikadaki değişimler incelenecek; böylece dış politika hedeflerindeki ilerleme veya gerilemeye bağlı olarak dış politika alanlarındaki güç arayışının bugün itibariyle arz ettiği resim çıkarılmaya çalışılacaktır.

Turkey in Search of Power in the Period of 2002-2008

Abstract; Change of ruling elite as a result of general elections on November 2002 in Turkey has brought new dimensions and directions in Turkish foreign policy that is traditionally attributed as pro-western and indifferent to its near neighbors. New directions are generally considered as positive developments by assuming that they have increased the power of the country. Despite this fact, it is also important to analyze according to certain criteria to what extent the power of a country has increased. n this paper, concepts such as national interest, power, security, foreign policy and prestige will be shortly discussed; developments in main foreign policy areas and changes in foreign policy objectives that influenced Turkey's power during 2002-2008 will be examined; so that current figures in search of power in certain foreign policy areas will be put forward by considering improvement or retreat in relevant foreign policy objectives.

PDF

___

"2008'de Türkiye-ABD İlişkileri', Milliyet, 19/12/2008, http://www.milliyet.com.tr/Dunya/ SonDakika.aspx?aType=SonDakika&ArticleID= 1030070, Erişim Tarihi 27/12/2008.
"2008'de Türkiye-Irak İlişkileri', Zaman, 19/12/2008, http://www.zaman.com.tr/haber. do?haberno=771923&title=2008de-turkiyeirak-iliskileri, Erişim Tarihi 27/12/2008.
ABGS, "Yunanistan Başbakanı Karamanlis'in Türkiye Ziyareti-Derleme', 23/1/2008, http:// www.abgs.gov.tr/index.php?p=412798-1=1, Erişim Tarihi 26/12/2008.
Akgül, Öner, "Soğuk Savaş Sonrası Dönemde NATOAB İlişkilerinde Rekabet-İşbirliği Analizi ve Türkiye Faktörü', Güvenlik Stratejileri Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, 2008, s. 91-124.
Akpınar, Hakan, "Başbakan'ın Bush'a Vereceği Mesajlar', Tercüman, 26/9/2006, http://www. tercuman.com.tr/vl/arsiv_yeni/yazaryazi.asp?id=51& yazitar=26.09.2006&yaziid=214 57, Erişim Tarihi 26/12/2008.
Ateş, Davut, '2002-2008 Döneminde Türkiye'nin Saygınlık Arayışı', Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Aralık 2008.
"Babacan ABD'de Kongre Üyelerine Ne Anlattı?', Ortadoğu, 5/6/2008, http://www.ortadogu-gazetesi.net/haber.php?id=6257, Erişim Tarihi 27/12/2008.
Bal, İdris (der.), Turkish Foreign Policy in Post Cold War Era, (Boca Raton: BrownWalker Press, 2004).
Baldwin, David, 'Power and International Relations', Walter Carlsnaes, Thomas Risse ve Beth A. Simmons (der.), Handbook of International Relations, (London: Sage, 2002), s. 177-191
Bayramoğlu, Ali, 'Finlandiya Dışişleri Bakanı'ndan Mesajlar', Yeni Şafak, 1/12/2006.
Berkes, Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşma, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002).
Bilgin, Pınar, 'Only Strong States can Survive in Turkey's Geography: The Uses of Geopolitical Truths in Turkey', Political Geography, Vol. 26, No. 7, 2007, s. 740-756.
Bilici, Abdulhamit, Türkiye'nin Yeri Neresi?', Zaman, 16/1/2008, www.zaman.com.tr, Erişim Tarihi 27/12/2008.
Birand, M. Ali, 'Bu Sonuçta En Hayati Rolü Kimler Oynadı?', Hürriyet, 19/2/2004, http:// hurarsiv.hürriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id==203648&yazarid=69, Erişim Tarihi 26/12/2008.
Birand, M. Ali, 'Gül: Kıbrıs İçin Büyükelçilerden Doping Aldık', Hürriyet, 30/1.2/2003, http:// hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=192742&yazarid=69, Erişim Tarihi 16/12/2008.
Bölükbaşı, Süha, 'The Johnson Letter Revisited', Middle Eastern Studies, Vol. 29, No. 3, 1993, s. 505-525.
Chorev, Matan ve Mehmet Tarzi, Turkey's Delta Paradox', NIMEP Insights, Vol.2, Spring 2006, s. 15-28.
Çağatay, Soner, Türkiye'de Laikliğin ve Dış Politikanın Geleceği', Policy Focus No. 67, The Washington Institute for Near East Policy, Nisan 2007.
Çandar, Cengiz, 'Bana Yeni Bir Şey Söyleyin', Referans Gazetesi, 7/10/2008.
Çandar, Cengiz, 'Siyasi Cesaret', Referans Gazetesi, 15/10/2008.
Dağı, İhsan D. (der.), Türk Dış Politikasında Gelenek ve Değişim, (Ankara: Siyasal Kitabevi, 1998).
EP, European Parliament Resolution on a Political Solution to the Armenian Question, Doc. A2-0033/87, 18/06/1987, http://www.ena.lu/.
Erdoğan, R. Tayyip, 'Konuşma Notlan', 13/11/2008, http://www.akparti.org.tr/haber.asp? haber_id=25852&kategori= 1, Erişim Tarihi 26/12/2008.
'Erdoğan: Kıbrıs Sorunu'nun Çözüm Yeri BM'dir', Yeni Şafak, 20/7/2006, http://yenisafak.com.tr/arsiv/2006/temmuz/20/10383.html, Erişim Tarihi 27/12/2008.
Erhan, Çağrı, 'ABD'nin Ulusal Güvenlik Anlayışı', Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 56, Sayı 4, 2001, s. 77-93.
EU, 'EU Parliament Speaker Endorses Alliance of Civilizations', 2005, http://newsgroups-.derkeiler.com/Archive/Soc/soc.culture.canada/2005-09/msg00194.html, Erişim Tarihi 29/9/2008.
Fırat, Melek M., 'Soğuk Savaş Sonrası Yunanistan Dış Politikasının Yeniden Biçimleniş Süreci', Mustafa Türkeş ve İlhan Uzgel (der.), Türkiye'nin Komşuları, (Ankara: İmge Kitabevi, 2002), s. 21-74.
Fuller, Graham E., Turkey's Strategic Model: Myths or Realities', The Washington Quarterly, Vol. 27, No. 3, Summer 2004, s. 51 -64.
Global Peace Index, http://www.visionofhumanity.org/gpi/results/, Erişim Tarihi 15/12/2008.
Gordon, Philip ve Ömer Taşpınar, Turkey ön the Brink', The Washington Quarterly, Vol. 29, No. 3, Summer 2006, s. 57-70.
Gözen,Türk Dış Politikası Bans Vizyonu, (Ankara: Palme Yayıncılık, 2006).
Gül:Bavkal Çok İyi Bir Dış Politika Brifingi Almalı', Dünya Gazetesi, 2/12/2004, http:// www dunyagazetesi.com.tr/haberArsiv.asp?id= 198714-, Erişim Tarihi 27/12/2008.
Günal Altuğ, 'Büyük Ortadoğu Projesi ve Türkiye', Ege Academic Review, Cilt 4, Sayı 1-2, 2004, s. 161-169.
Gürkan, Aslı, 'Başbakan Erdoğan'ın Gezisinin Ardından Washington'da Kalanlar', 2004, www.tusiad.us, Erişim Tarihi 19/9/2008,
Güzel, Hasan Celal, 'Kıbrıs', 26/1/2006, http://www.turksam.org/tr/a754.html, Erişim Tarihi 26/12/2008.
Hale, William, Türk Dış Politikası: 1774-2000, Çeviren Petek Demir, (İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2003).
Halıcıoğlu, Ferda, 'Foreign Direct Investments and Turkey', 2008, http://empra.ub.uni-muenchen.de/10404, Erişim Tarihi 29/9/2008.
Hazine Müsteşarlığı, Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 2006 Yılı Raporu, (Ankara, 2006).
İflazoğlu, Nazif, 'Gül: BOP İçinde ABD ile Birlikte Hareket Ediyoruz', Radikal, 14/3/2006, http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=181295%3Cbr%3E, Erişim Tarihi 26/-12/2008.
İnan, Kamran, 'Türkiye Kürdistan'ı Tanıdı', Söyleşi, 2/12/2008, http://www.stratejikboyut.-com/news_detail.php?id= 13987, Erişim Tarihi 26/12/2008.
Kasım, Kamer, 'Ermeni Sorunu ve Üyelik Süreci', The journal of Turkish Weekly, 14/3/2005, http://www.turkishweekly.net/turkce/makale.php9id=72, Erişim Tarihi 18/5/2007.
Kasım, Kamer, 'AB'nin Karşı Deklarasyonu Ne Anlama Geliyor?', Zaman, 21/9/2005, http:// www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=212171, Erişim Tarihi 26/12/2008.
Koç, Şanlı Bahadır, ' 11 Eylü den Sonra Türk-Amerikan İlişkileri: Eski Dostlar mı Eskimeyen Dostlar mı?', Avrasya Dosyası, Cilt 10, Sayı 1, İlkbahar 2004, s. 5-29.
Kona, Gamze G., 'Kerkük ve Rusya Federasyonu', Global Strateji, Cilt 3, Sayı 8, 2007.
Kona, Gamze G., '2000-2008 Dönemi Türkiye'nin Güvenlik Politikaları', Haydar Çakmak (der.), Türk Dış Politikası (1919-2008), (Ankara: Platin Yayıncılık, 2008).
Köker, Levent, Modernleşme Kemalizm Demokrasi, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2000).
Kurth, James, 'Ignoring History: U.S. Democratization in the Muslim World', Orbis, Vol. 49, No. 2, 2005, s. 305-322.
Kürkçüoğlu, Ömer, 'Dış Politika Nedir? Türkiye'deki Dünü ve Bugünü', Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 35, Sayı 1, 1980, s. 309-335.
Larrabee, F. Stephen, 'Turkey as a U.S. Security Partner', RAND, 2008, www.rand.org, Erişim Tarihi 2/5/2008.
Mardin, Şerif, Türk Modernleşmesi, (İstanbul: İletişim Yayınları, 1991).
Mearsheimer, John, The Tragedy of Great Power Politics, (New York: W.W. Norton, 2001).
Menon, Rajan ve S. Enders Wimbush, 'The U.S. and Turkey: End of an Alliance?', Survival, Vol. 49, No. 2, 2007, s. 129-144.
Morgenthau, Hans J., Politics Among Nations, (New York: McGraw Hill, 1992).
Nye, Joseph S., Understanding International Conflicts-. An Introduction to Theory and History, (New York: Logman, 2003).
Oran, Baskın, 'Türk Dış Politikası: Temel İlkeleri ve Soğuk Savaş Ertesindeki Durumu Üzerine Notlar', Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 51, Sayı 1, 1996, s. 353-370.
Rehn: Müzakerelerin Sonucu Türkiye'ye Bağlı', Hürriyet, 3/10/2008, www.hurriyet.com.tr, Erişim Tarihi 8/10/2008.
Rose, Gideon, 'Neoclassical Realism and Theories of Freign Policy', World Politics, Vol. 51, No. 1, 1988, s. 144-172.
Sam, Rıza, Yeni Dünya Düzeninde Denge Arayışları, Çatışan Dengeler ve Türkiye'nin Politika Açmazları', Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2008, s. 1-26.
'Sorun Çözülmeden Kıbrıs Tanınmayacak', Yeni Şafak, 24/12/2004, http://yenisafak.com.tr-/arsiv/2004/aralik/24/p04.html, Erişim Tarihi 27/12/2008.
Sönmezoğlu, Faruk (der.), Türk Dış Politikasının Analizi, (İstanbul: Der Yayınları, 1998).
'Spekülatörlerin Batırdığı Ülke', Hürriyet, 8/10/2008, www.hurriyet.com.tr, Erişim Tarihi 8/10/2008.
T.C. Dışişleri Bakanlığı, 'Kıbrıs'taki Tüm Kısıtlamaların İlgili Tüm Taraflarca Eşzamanlı Olarak Kaldırılmasına İlişkin Eylem Planı', 24/1/2006, www.mfa.gov.tr/data/ DISPOLITIKA/KIBRlS/S-2006-48-ingilizce.pdf, Erişim Tarihi 29/9/2008.
Taşpınar, Ömer, 'An Uneven Fit? The "Turkish Model" and the Arab World', The Brookings Institution Analysis Paper, No. 5, August 2003.
Taştekin, Mesut, 'On the Strategy Document of the EU and Turkey', Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2008, s. 213-236.
Türkeş, Mustafa ve İlhan Uzgel (der.), Türkiye'nin Komşuları, (Ankara: İmge Kitabevi, 2002).
UNDP (United Nations Development Programme), Human Development Report 2002, (New York: Oxford University Press, 2002).
UNDP (United Nations Development Programme), Human Development Report 2007/2008, (New York: Palgrave Macmillan, 2007).
Uzgel, İlhan, 'Türk Dış Politikasında Sivilleşme ve Demokratikleşme Sorunları: Körfez Savaşı Örneği', Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 53, Sayı 1, 1998, s. 308-326.
Ülsever, Cüneyt, 'Türkiye ve Kriz', Hürriyet, 19/10/2008.
Waltz, Kenneth N., Theory of International Politics, (New York: Random House, 1979).
Windsor, Jennifer L, 'Promoting Democratization can Combat Terrorism', The Washington Quarterly, Vol. 26, No. 3, 2003, s. 43-58.
YASED, Foreign Direct Investment Report, July 2007, http://www.yased.org.tr/webportal/Englis h/istatistikler/tudyi/yr/Documents/FDIReport-june07.pdf, Erişim Tarihi 15/10/2008.
Yılmaz, Sait, 'Uluslararası İlişkilerde Güç ve Güçler Dengesinin Evrimi', Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2008, s. 27-65
Zakaria, Fareed, From Wealth to Power. The Unusual Origins of America's World Role, (Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1998).
Zeyrek, Deniz, 'Ankara AB Yerine ABD ile Yatıp Kalktı', Radikal, 29/12/2007, http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=242964, Erişim Tarihi 27/12/2008. 53