Elit Okçuların Zihinsel Beceri ve Tekniklerinin Atış Performanslarını Belirleyici Rolü
Bu
çalışmada; elit okçuların spor ortamlarında kullandıkları zihinsel beceri ve
tekniklerin ok atış performanslarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.
İlişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu 2019 yılında
Kapalı Salon Türkiye Şampiyonası Milli Takım seçmelerine katılan 59'u kadın
60'ı erkek toplam 119 gönüllü okçu oluşturmaktadır. Katılımcılara Yarayan ve
İlhan (2018) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Sporda Zihinsel Antrenman
Envanteri (SZAE) ile Kişisel Bilgi Formu sunulmuş, atış performans ölçütü
olarak kamuya açıklanan müsabaka sonuçları esas alınmıştır. İstatistiksel
analizler, IBM SPSS Statistics 24.0 programı ile yapılmıştır. Verilerin
çözümlenmesinde, bazı betimsel istatistiklerin yanı sıra bağımsız gruplar için
t-testi, Pearson momentler çarpımı korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon
analizinden yararlanılmıştır. Elde edilen araştırma bulguları, ok atışı toplam
puanı ile zihinsel temel beceriler (r=0,562, p<0.001), zihinsel performans
becerileri (r=0,599, p<0.001), kişilerarası beceriler (r=0,574, p<0.001),
kendinle konuşma (r=0,505, p<0.001), zihinsel canlandırma (r=0,552,
p<0.001) puanları ve son olarak SZAE toplam puanının (r=0,648, p<0.001)
pozitif yönde anlamlı ilişkiler gösterdiğini ortaya koymuştur. Uygulanan
regresyon analizi sonucunda ayrıca; modele ilk adımda eklenen cinsiyet ve yay
kategorisinin toplam varyansın %28’ini açıkladığı, modele ikinci adımda eklenen
SZAE toplam puanının ise açıklanan varyansı %51’e çıkarttığı tespit edilmiştir.
Söz konusu değişkenlerin açıklama katsayılarına bakıldığında, erkek ve makaralı
yay okçusu olmanın (F2-118= 24.123, p<0.001) yanında SZAE toplam puanının
(F3-118=41.716, p<0.001) ok atışı toplam puanını istatistiksel olarak
anlamlı derecede artırdığı saptanmıştır. Ulaşılan sonuçlardan, zihinsel beceri
ve tekniklerin kullanılmasındaki artışın yarışmacı okçuların müsabakalarda
aldıkları ok atışı toplam puanları üzerinde artırıcı bir etki yarattığı
izlenmektedir. Bulgulardan hareketle, erkek okçu olmanın, makaralı yaylı ok
atışları yapmanın ve sporcuların kullandıkları zihinsel beceri ve tekniklerin
ok atış performanslarının yordayıcıları olarak değerlendirilebilecekleri
sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
zihinsel antrenman, zihinsel beceriler, atış performansı, okçuluk, spor psikolojisi
The Determinative Role of The Mental Skills and Techniques of Elite Archers in Their Shooting Performance
This study
aims to investigate the effect of elite archers' mental skills and techniques
on their shooting performances in sports environments. The study group of the
research, designed according to the relational screening model, covers 119
volunteers, 59 female 60 males, which have been taken part in Indoor Turkey
Championships during National Team selection. The Sport Mental Training
Questionnaire (SMTQ) adapted into Turkish by Yarayan and İlhan (2018), and a
personal information form was presented to the participants. Furthermore, the
results of the competition announced to the public have taken as a basis by
measuring athletes' shot performance. Statistical analysis was done through the
IBM SPSS Statistics 24.0 program. In analyzing data, besides some descriptive
statistics, independent groups t-test, Pearson product-moment correlation analysis,
and hierarchical regression analysis were utilized. The research findings
obtained including basic mental skills (r=0.562, p<0.001), mental
performance skills (r=0.599, p<0.001), interpersonal skills (r=0.574,
p<0.001), self talk (r=0,505, p<0.001), mental imagery (r=0,552,
p<0.001) and finally SMTQ total score (r=0,648, p <0.001) showed a
positive correlation with arrow shooting total score. As a result of the
applied regression analysis, it was found that the gender and spring category
added to the model in the first step explained 28% of the total variance. The
SMTQ total score added to the model in the second step increased the explained
variance of up to 51%. According to the explanation coefficients of these
variables, it has determined that in addition to being male and being compound
bow archer (F2-118=24.123, p<0.001), the total score of SMTQ (F3-118=41.716,
p<0.001) significantly increased the overall rating of arrow shot also. The
results show that the increase in using mental skills and techniques has an
increasing effect on the total points of the arrow shot taken by the competing
archers in the competitions. According to the findings, it has concluded that
being a male archer, shooting a bow arrow with a reel, and the mental skills
and techniques used by athletes in sports environments can be evaluated as
predictors of arrow shooting performances.
Keywords:
mental training, mental skills, shooting performance, archery, sports psychology,
___
Akandere, M., Aktaş, S. ve Er, Y. (2018). Zihinsel antrenman ve spor. Türkiye Barolar Birliği, 60-74.Aktop, A. (2008). Biyolojik geribildirimle zihinsel antrenman yönteminin dart performansına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Altıntaş, A. ve Akalan, C. (2008). Zihinsel antrenman ve yüksek performans. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 39-43.
Behncke, L. (2004). Mental skills training for sports: A brief review. Online Journal of Sport Psychology, 6(1), 1-19.
Behnke, M., Tomczak, M., Kaczmarek, L. D., Komar, M., & Gracz, J. (2017). The sport mental training questionnaire: Development and validation. Current Psychology, 38(2), 504-516.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
Cardano, D. (2014). Mental training. Gli elementi chiave dell'allenamento mentale per la crescita personale e la gestione emotiva.. Italy: BE Bruno Editore. (ISBN 9788861745230).
Connaughton, D., Wadey, R., Hanton, S., & Jones, G. (2008). The development and maintenance of mental toughness: Perceptions of elite performers. Journal of Sports Sciences, 26(1), 83-95. (DOI:10.1080/02640410701310958).
Dolu, E. (1994). Performansı arttırmak için psikolojik periyodizasyon. Atletizm Bilim ve Teknolojileri Dergisi, 15, 9-18.
Durand-Bush, N., & Salmela, J. H. (2002). The development and maintenance of expert athletic performance: Perceptions of world and Olympic champions. Journal of Applied Sport Psychology, 14(3), 154-171.
Eklund, R. C., & Tenenbaum, G. (2014). Encyclopedia of sport and exercise psychology. USA: Sage Publications.
Gould, D., & Maynard, I. (2009). Psychological preparation for the Olympic Games. Journal of Sports Sciences, 27(13), 1393-1408.
Güler, M. Ş. (2019). Kayak sporcularında kişilik özellikler psikolojik beceri ve algılanan stres arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Kış Sporları ve Spor Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Hatzigeorgiadis, A., Theodorakis, Y., & Zourbanos, N. (2004). Self-talk in the swimming pool: The effects of self-talk on thought content and performance on water-polo tasks. Journal of Applied Sport Psychology, 16(2), 138-150.
Hecker, J. E., & Kaczor, L. M. (1988). Application of imagery theory to sport psychology: Some preliminary findings. Journal of Sport and Exercise Psychology, 10(4), 363-373.
Jones, G., Hanton, S., & Connaughton, D. (2007). A framework of mental toughness in the world’s best performers. The Sport Psychologist, 21(2), 243-264.
Konter, E. (1998). Psikolojik hazırlığın teori ve pratiği. Ankara: Bağırgan Yayımevi.
Konter, E. (1999). Uygulamalı spor psikolojisinde zihinsel antrenman. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kolayiş, İ. E. ve Mimaroğlu, E. (2008). Okçuluk milli takımının antrenman ortamında kalp atım hızı ve nişan alma süresinin atış puanı üzerindeki etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-18.
Küçük, M. A. (2018). İslâm öncesinden sonrasına Türk geleneğinde bir yaşam stili:“Okçuluk”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 4(1), 178-191.
Martin, P. E., Siler, W. L., & Hoffman, D. (1990). Electromyographic analysis of bow string release in highly skilled archers. Journal of Sports Sciences, 8(3), 215-221.
McKinney, W., & McKinney, M. (1997). Archery. Singapore: National University of Singapore.
Moran, A. (2002). In the mind’s eye. The Psychologist, 15(8), 414-415.
Özdal, M., Akcan, F., Abakay, U. ve Dağlıoğlu, Ö. (2013). Video destekli zihinsel antrenman programinin futbolda şut becerisi üzerine etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 40-46.
Sa'ari, M. R. (2018). Effect of mental imagery training on novice archery athlete performance. Unpublished master thesis. Faculty of Sport Science and Recreation, Jengka, Pahang.
Serena, C. (2014). Il mental training per lo sport. strategie pratiche per la preparazione mentale dell'atleta e dello sportivo amatoriale. Italy: BE Bruno Editore. (ISBN 9788861746121).
Singer, R. N. (1980). Motor learning and human performance: An application to motor skills and movement behaviors. New York: Macmillan.
Smith, D., Wright, C. J., & Cantwell, C. (2008). Beating the bunker: The effect of PETTLEP imagery on golf bunker shot performance. Research Quarterly for Exercise and Sport, 79(3), 385-391.
Tekin, M. (2018). Okçuların imgeleme becerileri ile dikkat ve performans düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Thomas, P. R., & Fogarty, G. J. (1997). Psychological skills training in golf: The role of individual differences in cognitive preferences. The Sport Psychologist, 11(1), 86-106.
Tuna, N. (2018). Biyolojik geri bildirimle zihinsel antrenman programının sporcuların performansına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Vealey, R. (2007). Mental skills training in sport. In G. Tenenbaum, & R. C. Eklund (Eds.), Handbook of sport psychology (pp. 287-309). USA, John Wiley & Sons.
Yarayan, Y. E. ve İlhan, E. L. (2018). Sporda zihinsel antrenman envanteri’nin (SZAE) uyarlama çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(4), 20 218.
Yardımcı, A., Sadık, R. ve Kardaş, N. T. (2017). Amerikan futbolu sporcularının yalnızlık düzeyleri ve sporda mental dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 79-90.
Yıldız, A. B. ve Yılmaz, B. (2017). Sporcularda zihinsel dayanıklılık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 15.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya.
Weinberg, R. S., & Gould, D. (2003). Foundations of sport and exercise psychology (3rd ed.). IIIinois: Human Kinetics.
Weinberg, R. S., & Williams, J. M. (2006). Integrating and implementing a psychological skills training program. In J. M. Williams (Ed.), Applied sport psychology: personal growth to peak performance (5th ed.) (pp. 425–457). New York, McGraw-Hill.
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Deniz BEDİR
Sayıdaki Diğer Makaleler
Raziye DUT, Özhan YALÇIN, Özge TORUN, Bülent BAYRAKTAR
Okan Burçak ÇELİK, Nuriberk GÜNGÖR
Elit Okçuların Zihinsel Beceri ve Tekniklerinin Atış Performanslarını Belirleyici Rolü
Çiğdem ÖNER, Zübeyde CANKURTARAN
Abdurrahman DEMİR, Alper Cavit KABAKÇI
Sporcuların Çoklu Zeka Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi: Ordu İli Örneği