Hayâliyyun Hakîkiyyun Tartışmasına Bir Bakış: “Seyyie-i Tesâmüh”

Yeni Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Nâbizâde Nâzım, Tanzimat döneminin ikinci kuşak yazarlarındandır. Bazı araştırmacılar, bu kuşağa “Ara Kuşak” (ya da Ara Nesil) adını da vermektedirler. Nâbizâde Nâzım, yayım hayatına deneme ile başlamış daha sonra şiir, öykü ve roman türlerinde de eserler vermeye devam etmiştir. Seyyie-i Tesâmüh (Hoşgörünün Kötülüğü) hikâyesinin yer aldığı Hâlâ Güzel isimli kitabı, yazarın 1886-1891 yılları arasında, uzun öykü türünde yayımladığı hikâyeler içerisinde yer almaktadır. Bu hikâyeler edebiyatımızda önemli münakaşaların ortaya çıktığı bir dönemde kaleme alınmıştır. Beşir Fuad’ın hakîkiyyun (realizim-natüralizm) görüşüne karşı, Menemenlizâde Mehmet Tâhir’in hayâliyyun’u (romantizm) savunması şeklinde başlayan bu münakaşalara, Nâbizâde Nâzım, hakîkiyyun’a örnek olmak ve destek vermek üzere hikâyeler yazarak katılmıştır. Yazımızda Nâbizâde Nâzım’ın hayatı, edebî kişiliği ve hikâyeciliği hakkında bilgi verilecek, daha sonra edebiyatımızın önemli tartışmalarından biri olan “hayâliyyun-hakîkiyyun”dan bahsedilerek yazarın Seyyie-i Tesâmüh isimli hikâyesi bu bağlamda incelenerek değerlendirilecektir. Ayrıca Osmanlı toplumunun ve basımının durumunun yanında bunların aksayan yönleri de hikâyeden ve edebiyat-toplum ilişkisinden yola çıkılarak eleştirel bir bakış açısıyla irdelenecektir.

___

  • Birinci, N. (1987). Nâbizâde Nâzım. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Ercilasun, B. (2004). Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Can, Y. (2018). Münazaradan Münakaşaya Uzanan Bir Polemik: Hayaliyyun Hakikiyyun. Hece Dergisi. Türk Edebiyatında Polemikler. Özel Sayı: 36. Ankara.
  • Kacıroğlu, M. (2004). Nâbizâde Nâzım’ın Hikâyeciliği. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitü Dergisi. Sayı 25. Erzurum.
  • Karaca, H. (2018). Hayaliyyun ve Hakikiyyun Cephelerinde Menemenlizade Mehmed Tahir ve Beşir Fuad. Hece Dergisi. Türk Edebiyatında Polemikler. Özel Sayı: 36. Ankara.
  • Nâzım, N. (2005). Hâlâ Güzel. İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınları.
  • Uç, H. (2007). Şair ve Romancı Nâbizâde Nâzım. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Yalçın-Çelik, S. D. (2003). Nâbizâde Nâzım’ın Eleştirmen Kimliği ve Eleştiri Yazıları. Türkbilig. 6: 127-143.