Türkçe Öğretimine Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin Türkçe öğretimine yönelik öz yeterliklerini tespit etmek için geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Tarama modeline göre desenlenen araştırmanın geçerlik ve güvenirlik çalışmaları 109 sınıf öğretmeni adayı ve 141 sınıf öğretmeni üzerinde yürütülmüştür. Ölçeğin kapsam geçerliği için uzman görüşü alınmış, yapı geçerliği için ise Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmıştır. AFA sonucunda ölçeğin 2 faktörlü bir yapıda olduğu görülmüş ve toplam varyansın %54,2’sini açıkladığı tespit edilmiştir. Yapılan DFA sonucunda da uyum indeks değerlerine bakılmış ve 20 maddeden oluşan ölçeğin 2 faktörlü yapısının bir model olarak doğrulandığı görülmüştür. AFA ve DFA sonuçları ölçeğin geçerli bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Ölçeğin güvenirliğini belirlemek için Cronbach-Alfa iç tutarlılık ve test-tekrar test güvenirlik katsayıları hesaplanmış. Bulunan değerlere göre ölçeğin güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe öğretimi, öz yeterlik, ölçek geliştirme

Turkish Teaching Self-Efficacy Scale: A Study of Validity and Reliability

In this study, it was aimed to develop a valid and reliable scale to determine primary school teachers' Turkish teaching self-efficacy. The validity and reliability studies of the research, which was designed according to the survey model, were conducted on 109 primary school prospective teachers and 141 primary school teachers. Expert opinion was taken for the content validity of the scale, and Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) have been used for construct validity. At the end of EFA, it was seen that the scale has a 2-factor structure and it was determined that it explained 54.2% of the total variance. As a result of CFA, fit index values were examined and it was seen that the 2-factor structure of scale which is consisting of 20 items was confirmed as a model. EFA and CFA results showed that the scale has a valid structure. Cronbach-Alpha internal consistency and test-retest reliability coefficients were calculated to determine the reliability of the scale. According to the values found, it was concluded that the scale was reliable.

Keywords:

Turkish teaching, self-efficacy, scale development,

PDF

___

Açık-Önkaş, N. (2010). Ana dili öğretimine yeni yaklaşımlar. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 121-128.
Akkoyunlu, B., Orhan, F., & Umay, A. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için “bilgisayar öğretmenliği öz-yeterlik ölçeği” geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 1-8.
Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009). Rehber öğretmen özel eğitim öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 29-37. doi:10.1501/Ozlegt_0000000131
Akyol, H. (2010). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Altunbaş, F. (2018). Üniversite öğrencilerinin özyeterlik düzeyleri ile spora katılım motivasyonları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
Aşkın, İ. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe öğretimi yeterliklerine ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aykaç, N., Kabaran, H., & Bilgin, H. (2014). Türkiye'de ve bazı Avrupa birliği ülkelerindeki öğretmen yetiştirme uygulamalarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi (Almanya, Finlandiya, Fransa, İngiltere ve Türkiye örneği). Electronic Turkish Studies, 9(3), 279-292.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. New Jersey: Prentice-Hall.
Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148. doi: 10.1207/s15326985ep2802_3
Bodenhorn, N., & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38(1), 14-28. doi: 10.1080/07481756.2005.11909766
Brenowitz, N., & Tuttle, C. R. (2003). Development and testing of a nutrition-teaching self-efficacy scale for elementary school teachers. Journal of nutrition education and behavior, 35(6), 308-311. doi: 10.1016/S1499-4046(06)60345-X
Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (14. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Cantürk-Günhan, B., & Başer, N. (2007). Geometriye yönelik öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 68-76.
Cerit, Y. (2010). Teacher efficacy scale: The study of validity and reliability and pre-service classroom teachers’ self-efficacy beliefs. Journal of Theory and Practice in Education, 6(1), 68-85.
Chan, D. W. (2008). General, collective, and domain-specific teacher self-efficacy among Chinese prospective and in-service teachers in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 24(4), 1057- 1069. doi: 10.1016/j.tate.2007.11.010
Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis (2. edition). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Çetin, N. Ü. (2019). Türkçe eğitimi ve öğretiminde sınırlılıklar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Dayıoğlu, R. K. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe derslerinde aktif öğrenme etkinliklerini kullanma durumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Deemer, S. A., & Minke, K. M. (1999). An investigation of the factor structure of the teacher efficacy scale. The Journal of Educational Research, 93(1), 3-10. doi: 10.1080/00220679909597624
Dellinger, A. B., Bobbett, J. J., Olivier, D. F., & Ellett, C. D. (2008). Measuring teachers’ self-efficacy beliefs: Development and use of the TEBS-Self. Teaching and teacher education, 24(3), 751-766. doi: 10.1016/j.tate.2007.02.010
Demir, C., & Yapıcı, M. (2007). Ana dili olarak Türkçenin öğretimi ve sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 177-192.
Demirel, Ö. (1992). İlkokullarda Türkçe öğretimi ve sorunları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8), 31-38.
Doğan, N., & Başokçu, T. O. (2010). İstatistik tutum ölçeği için uygulanan faktör analizi ve aşamaları kümeleme analizi sonuçlarının karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2), 65-71.
Eachus, P., & Cassidy, S. (2006). Development of the web users self¬-efficacy scale (WUSE). Issues in Informing Science and Information Technology, 3, 201-209.
Ekici, G. (2009). Biyoloji öz-yeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 111-124.
Enochs, L. G., & Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: A preservice elementary scale. School Science and Mathematics, 694-706.
Erdem, E., & Demirel, Ö. (2007). Teacher self-efficacy belief. Social Behavior and Personality: An International Journal, 35(5), 573-586. doi: 10.2224/sbp.2007.35.5.573
Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I: Temel kavramlar ve işlemler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Evers, W. J. G., Brouwers, A., & Tomic, W. (2002). Burnout and self-efficacy: A study on teachers’ beliefs when implementing an innovative educational system in the Netherlands. British Journal of Educational Psychology, 72(2), 227-243. doi: 10.1348/000709902158865
Evran-Acar, F. (2010). Sınıf öğretmenliği programından mezun olan öğretmenlerin Türkçe dersine ilişkin yeterliklerinin değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 89-115.
Friedman, I. A., & Kass, E. (2002). Teacher self-efficacy: A classroom-organization conceptualization. Teaching and Teacher Education, 18(6), 675-686. doi: 10.1016/S0742-051X(02)00027-6
Gibson, S., & Dembo, M. H. (1984). Teacher efficacy: A construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 569-582. doi: 10.1037/0022-0663.76.4.569
Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarına göre Türkçenin güncel sorunları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 491-515. doi: 10.14520/adyusbd.466
Guskey, T. R. (1987). Context variables that affect measures of teacher efficacy. The Journal of Educational Research. 81(1), 41-47. doi: 10.1080/00220671.1987.10885795
Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
Güneyli, A. (2007). Etkin öğrenme yaklaşımının anadili eğitiminde okuma ve yazma becerilerini geliştirmeye etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Hacıfazlıoğlu, Ö., Karadeniz, Ş., & Dalgıç, G. (2011). Eğitim yöneticileri teknoloji liderliği öz-yeterlik ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 17(2), 145-166.
Heslin, P. A., & Klehe, U. C. (2006). Self-efficacy. In S. G. Rogelberg (Ed.), Encyclopedia of ındustrial/organizational psychology (pp. 705-708). Thousand Oaks: Sage.
Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the simplis command language. Lincolnwood: Scientific Software International.
Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2. edition). N.Y: Guilford Publications.
Korkut, K., & Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 269-281.
Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Journal of Turkish Educational Sciences, 10(2), 195-227.
Kutluca-Canbulat, A. N. (2017). Türkçe öğretimi özyeterlik algısı ölçeği: Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizi. International Journal of Language Academy, 5(4), 264-274. doi: 10.5897/ERR2017.3305
MEB (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Temel eğitimde destek projesi “öğretmen eğitimi bileşeni”. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/13161921_YYretmenlik_MesleYi_Genel__YETERLYKLERi_onaylanan.pdf
MEB (2017a). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
MEB (2017b). Sınıf öğretmeni özel alan yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160532_8-YYretmen_Yeterlikleri_KitabY_sYnYf_YYretmenliYi_alan_yeterlikleri_ilkYYretim_parYa_11.pdf
MEB (2017c). Türkçe öğretmeni özel alan yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160031_1-YYretmen_Yeterlikleri_KitabY_tYrkYe_YYretmeni_Yzel_alan_yeterlikleri_ilkYYretim_parYa_4.pdf
Miltiadou, M., & Yu, C. H. (2000). Validation of the online technologies self-efficacy scale (OTSES). Educational Technology Review, 11(1), 1-11.
Nie, Y., Lau, S., & Liau, A. (2012). The teacher efficacy scale: A reliability and validity study. The Asia-Pacific Education Researcher, 21(2), 414-421.
Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 277-306.
Özgen, K., & Bindak, R. (2008). Matematik okuryazarlığı öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 517-528.
Özmenteş, S. (2011). Müzik öğretimine yönelik özyeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Educational and Instructional Studies In The World, 1(1), 30-36.
Ruble, L. A., Toland, M. D., Birdwhistell, J. L., McGrew, J. H., & Usher, E. L. (2013). Preliminary study of the autism self-efficacy scale for teachers (ASSET). Research in Autism Spectrum Disorders, 7(9), 1151-1159. doi: 10.1016/j.rasd.2013.06.006
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Sinan, A. T. (2006). Ana dili eğitimi üzerine bazı düşünceler. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 4(2), 75-78.
Susar, F. (2001). Türkçe öğretiminde öğretmen boyutunda karşılaşılan sorunlar ve bunun öğretmen performansına etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 53-65.
Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
Taşkaya, S. M., & Muşta, M. C. (2008). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe öğretim yöntemlerine ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 240-251.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi (4. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Torkzadeh, G., & van Dyke, T. P. (2001). Development and validation of an internet self-efficacy scale. Behaviour & Information Technology, 20(4), 275-280. doi: 10.1080/01449290110050293
Yeşiloğlu, A. (2015). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin Türkçe öğretimi konusundaki yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Yeşiloğlu, A., & Özer, M. (2017). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin Türkçe öğretimi konusundaki yeterliliklerinin değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 12(6), 863-880. doi:10.7827/TurkishStudies.11497
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yüce, S. (2005). İletişim ve dil: Yöntemler, Avrupa dil portföyü Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi. Journal of Language Linguistic Studies, 1(1), 81-88.