M.KemaL GÜL, CEM ÖMER EGESEL, FATİH KAHRIMAN, Şemun TAYYAR

Çanakkale yöresinde nohut bitkisinin kışlık olarak yetiştirilebilme olanakları

Genotip ve yetiştirme koşullarına göre tohumunda %16.4-31.2 o- randa ham protein bulunan nohut hayvansal protein kaynaklarının yetersiz ve pahalı olduğu gelişmekte olan ülkelerde, beslenme açısından ucuz prote- in kaynağı olarak büyük öneme sahip bir yemeklik tane baklagildir. Çanak- kale yöresinde genellikle yazlık olarak ekilen nohut veriminde hava koşul- larına bağlı olarak önemli dalgalanmalar görülmektedir. Yörede geçiş bölgesi iklimi hakim olması nedeniyle kışları Akdeniz ve Ege bölgelerine göre daha sert geçmektedir. Yörede kışlık olarak yetiştirilen tek yemeklik dane baklagil türü bakladır. Nohutun bu yörede Akdeniz bölgesinde olduğu gibi kışlık olarak yetiştirilme olanaklarının araştırılması yüksek verim ala- bilmek bakımından önem taşımaktadır. Yöremizde kışlık nohut yetiştirme olanaklarını araştırmak amacıyla ICARDA kökenli 10 nohut hattı kullanı- larak ÇOMÜ Ziraat Fakültesi bünyesinde yürütülen bu çalışmada deneme- ler 2003-2004 ve 2004-2005 yetiştirme sezonlarında tesadüf blokları de- neme desenine göre 4 sıra halinde 5 m2’lik parsellerde kurulmuştur. Kışa dayanıklılık standart çeşitte % 55.42 iken diğer hatlarda % 70.91 ile % 78.75 arasında değiştiği saptanmıştır. Dane veriminde standart çeşitte 266.92 kg/da, diğer hatlarda da 296.03 kg/da ile 381.68 kg/da ara- sında bulunmuştur. Elde edilen ilk iki yıla ait bulgulara göre, yöremizde kışlık nohut ile ilgili bir çok özelliğin yazlık ekimlere göre daha avantajlı olabileceği; verim özelliği ve makinalı hasada uygunluk açısından kışlık ekimlerin daha avantajlı olabileceği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

kışlık ekim, Çanakkale, Cicer arietinum, verim, hatlar, nohut

Winter production possibilities of chickpea in Çanakkale Province

Chickpea, containing relatively high levels of protein in its seeds, plays a great role in human nutrition in developing countries where animal proteins are expensive and inadequate. Generally chickpea is grown as a summer crop in Çanakkale. Due to irregularity of precipitations, yield lev- els may fluctuate from year to year dramatically. Çanakkale district has relatively colder winters as compared to Mediterranean and Aegean re- gions. Only edible legume grown as a winter crop in this area is broad bean. It is important to investigate the possibilities of growing chickpea as a winter crop in Çanakkale as it is in Mediterranean region. This research was carried out to investigate the winter hardiness and yield levels of chickpea varieties sown in autumn, with 10 lines from ICARDA and a local variety in ÇOMU Agricultural Research Station in Dardanos. The field trial was in randomized complete block design with 5 m2 4-row plots. The value of winter hardiness was 55.42 % for standard variety and it ranged between 70.91 and 78.75 % for the other plant material. The seed yield for standard variety was 2669.2 kg/ha. This value changed between 2960. 3 and 3816.8 kg/ha. Preliminary results show that chickpea can be grown as winter crop with high yield and some lines are suitable for machinery harvest.

Keywords:

winter sowing, Canakkale, Cicer arietinum, yields, lines, chickpeas,

PDF

___

Akçin, A., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. S. Ü. Ziraat Fak. Yay. No: 8, s. 377, Konya.
Anonymous, 2003. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Çanakkale Tarım İl Mü- dürlüğü İstatitikleri, Çanakkale.
Anonymous, 2004. FAO. www.faostat.org.
Bakoğlu, A., ve M. Ayçiçek. 2005. Bingöl Ekolojik koşullarında Bazı Nohut (Cicer arietinum L) Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri Üzerine bir Araştırma. F.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17(1) 107-113.
Davies S.L., N.C. Turner, K.H.M Siddique, J.A. Plummer and L. Leport.1999. Seed growth of desi and kabuli chickpea (Cicer arietinum L.) in a short-season Mediterranean-type environment. Australian J. Exp. Agric., 39 (2) 181-188.
Güner, Ü., Sepetoğlu, H. 1994. Nohutta Yazlık ve Kışlık Ekim ile Bitki Sıklığının Besin Elementleri Alınımı, Büyüme ve Verime Etkileri üzerinde Bir Araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi. Cilt 1 AgronomiBildirileri, s: 105-108.
Hernander, L.G., Hill, G.D.1983. Effects of Plant Population and Inoculation on Yield and Yield Components of Chickpea, Agronomy Society of New Zealand, 13, 75-79, 1983.
Kulaz. H ve V. Çiftçi.1999. Van Koşullarında Bitki Sıklığının Nohut (Cicer arietinumL.)’ta Verim ve Verim öğelerine Etkisi. Tr. J. of Agriculture and Forestry, (23) 599-601.
Iliadis, C. 1990. Chickpea Production in Greece. Options Mediter- raneennes- Serie Seminaires (9) 141-143.
Leport, L., N.C. Turner, R.J. French, M.D.Barr, R. Duda, S.L. Davies, D.Tennant and K.H.M. Siddique. 1999. Physiological responses of chickpea genotypes to terminal drought in a Mediterranean-type environment. European J. Agron., (11) 279-291.
Malhotra, R.S., K.B.Singh, 1991. Gene action for cold tolerance in chickpea. Theor Appl Genet., 82 (5) 598-601.
Özdemir, S., Karadavut, U., 2003. The Performance of Autumn Sowing over Spring Sowing of Chickpea in the Temperate Region. Tr. J. of Agriculture and Forestry, (27) 345-352.
Singh, K.B., G. Bejiga and R.S. Malhotra. 1990. Associations of some characters with seed yield in chickpea collections. Euphytica, (49) 83-88.
Singh, K.B., R.S. Malhotra, M.C. Saxena and G. Bejiga. 1997. Superiority of winter sowing over traditional spring sowing of chickpea in the Mediterranean region. Agron. J., (89) 112-118.
Üstün, A.1994. Kuzey Geçit Bölgelerinde Nohut verimliliğini artırmanın yollar. Tarım ve Köy (98) 46-47.