ABDURRAHİM TANJU GÖKSOY, Zeki Metin TURAN

Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) melez performanslarının tahminlenmesi üzerinde bir araştırma

Bu araştırmada, 9 adet kendilenmis ayçiçegi hattının diallel olarak melezlenmesiyle oluşturulan populasyonda; a)Ebeveyn kendilenmiş hatlarin genel uyum yeteneği (g.u.y.) etkileri $(g_i)$ ile ortalama değerleri $(overline chi_E)$ arasindaki doğrusal ilişkiyi belirlemek, b) Melezlerin $(F_1)$ gözlenen ortalamaları $(overline chi_M)$ ye bunların beklenen ortalamaları $(y_ij)$, meleze katilan iki hattin ortalaması (P) ve heterotik sapmaları $(F_1- overline P)$ arasındaki doğrusal ilişkileri saptamak amacı ile yapılmıştır. Gözlenen karakterlerin tümünde kendilenmiş hatların g.u.y. etkileri $(g_i)$ ile bunların ortalamaları $( overline chi_E)$ arasında pozitif korelasyonlar bulunmuştur. Ancak sadece tabla çapı ye 1000 tane ağırlığında yüksek derecede önemli (sırasi ile r=+0,891** ve r=+0,818**) çıkmıştır. Yine gözlenen tüm karakterlerde $F_1$ 'lerin ortalama degerleri $( overline chi_M)$ ile $y_ij$ ve $F_1- overline P$ değerleri arasında pozitif ve yüksek derecede (r=+0,507** ve r=+ 0,924** arasında) korelasyonlar saptanmıştır. Buna karşılık, $overline chi_M$ ve $overline P$ arasındaki doğrusal ilişkiler önemsiz çıkmıştır. Bu parametrelerin melez performanslarındaki oransal katkılarını gösteren basit determinasyon katsayıları $(r^2)$ tane verimi, tek tabla verimi ve bitki boyunda melezlere ilişkin heterotik etkilerin, buna karşılık tabla çapı ve 1000 tone ağırlığında ise ebeveynlerin ortalama değerlerinin ve g.u.y. etkilerinin melez performanslarının tahminlenmesinde daha etkili olacağını kanıtlamıştir.

Anahtar Kelimeler:

kombinasyon yeteneği, melezler, hibritler, melez azmanlığı, varyans analizi, Helianthus annuus, istatistiksel analizler, performans test etme, ayçiçeği

A study on prediction of hybrid performances in sunflower

The present study was undertaken to provide some information about a hybrid-population derived from a diallel cross of nine inbred lines of sunflower on: (1) Simple correlation (r) and determination $(r^2)$ cofficients among general combining ability (g.c.a.) effects of parental inbred lines $(g_1)$ and observed parental means $(chi_E)$; (2) identification of linear correlations among expected hybrid means $(y_ij)$ based on parental g.c.a. effects and two parental inbred lines means $(overline P)$ and mid-parental heterosis values $(F_1- overline P)$ with observed hybrid means $(overline chi_M)$ According to the results, correlations of parental means $(overline chi_E)$ with their g.c.a. effects $(g_i)$ were positive in all characters studied. But, these correlations were significant only for head diameter and 1000-seed weight (r=+0.891** and r=+0.818**, respectively). Also, it was found that there were positive and significant relationships between observed hybrid means (XM) with expected hybrid means $(y_{ij})$ and mid-parental heterosis values $(F_1- overline P)$ in all characters observed (r=+0.507** to r=+0.924**). Contrary, linear correlations of observed hybrid means $(overline chi_M)$ with two parental means $(overline P)$ were insignificant. Simple determination cofficients (r2) which indicated the relative effectiveness of these parameters on hybrid performances proved that the heterotic effects were more effective for seed yield, yield per plant and plant height,, whereas observed parental means $(overline chi_E)$ and their g.c.a. effects $(g_i)$ affected head diameter and 1000-seed weight on predicting hybrid performances

Keywords:

combining ability, crosses, hybrids, heterosis, analysis of variance, Helianthus annuus, statistical analysis, performance testing, sunflowers,

PDF

___

Chaudhary S.K., and I.J.Anand., 1984. Heterosis and inbreeding depression in sunflower. Crop Improvement 11:15-19. Dua R.P., and T.P. Yadava., 1984. Combining ability in sunflower. Indian Journal of Genetics and Plant Breeding. 43:129-136. Giriraj K., N. Shivaraju, and S.H. Hiremath., 1986. Studies on heterosis and inbreeding depression in selected cross combination of sunflower. Journal of Oilseeds Research. 3: 67-726 Gorbachenko F.M.,1978. Some results of studies on the problem of using heterosis in low-growing forms of sunflower. Referativnyi Zhurnal. 5.65.584. Göksoy, A.T., 1992. Ayçiçeğinde Ekim Zamanı ve Bitki Sıklığının Verim ve Kaliteye Etkisi.(Doktora Tezi) U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış) Bursa. Grifing B.,1956 b. Concept of general and specific combining ability in relation to diallel crossing systems. Australian J. Biol. Sci. 9: 463-493. Hayman, B.I.,1963. Notes on diallel-cross theory. Statistical Genetics and Plant Breeding. NAS-NRC Publ. 982. pp. 571-578. Kovacik A., and V. Skaloud.,.1972. Combining ability and prediction of heterosis in sunflower (Helianthus annuus L.). Scientia Agriculturae Bohenoslovaca. 4: 263-273. Pogorletskii B.K., 1974. Yield in single interline hybrids of sunflower. Referativnyi Zhurnal. 2.55.187. Rao, N.M., and R.B.Singh.,1977. Inheritance of some quantitative characters in sunflower (Helianthus annuus L.). Pantnagar Journal of Research, 2:144- 146. Rao, P.K.A.,1980. Diallel analysis of ten quantitative characters in sunflower (Helianthus annuus L.). Univ. Agric. Sci., Bangalore, India. Thesis Abstracts. 6: 111-112. Singh, S.B.,K.S. Labana, and D.S. Virk,., 1984. Heterosis in variety x inbred crosses of sunflower. Crop Improvement 11 (1): 35-38. Sun, G.Z., 1987. A study on heterosis in sunflower. Oil Crops of China 1986, (No.l): 30-32, Jilin Agric. Üniv. Changchung, Jilin, China Plant Breeding Abst. February Vol. 57, No.2. Turan, Z.M.,1995. Araştırma ve Deneme Metodlan. U.Ü. Ziraat Fakültesi, Ders Notları No: 62, s. 121, Bursa. Vagvolgyi, S., 1984. Estimation of heterotic effect in sunflower. Novenytermeles 33 (2): 97-104.
Yıldırım, M.B., 1974. Beş ekmeklik buğday çeşidinin diallel melez döllerinde bazı tarımsal karakterlerin populasyon analizleri. E.Ü. Ziraat Fakültesi, Agronomi-Genetik Kürsüsü (Doçentlik Tezi). S. 96, İzmir. Yıldırım, M.B.,A. Kaşlı ve Z. Kalıpçıoğlu 1979. I. Diallel analizler, II. Grifing tipi diallel analiz. E. Ü Elektronik Hesap Bilimleri Enst. Dergisi 2: 29-37.