Nisâ Sûresi 166. Âyetin İki Farklı Çevirisine ve Totoloji Sorununa Analitik Bir Yaklaşım

Kur’an, bir benzeri meydana getirilemeyen mûcize bir kitaptır. O, şehadet âlemiyle gayb âlemi arasında bağ kurar. Söylediklerini delillendirir, şahitli konuşur. Çelişki, kısır döngü, hurafe ve kuruntudan uzaktır. Kur’an’ın doğru çevirisi, ilâhî mesajın sağlıklı bir şekilde iletilmesi açısından önemlidir. Günümüzde pek çok meâl ve tefsirde farklı çeviriler bulunmaktadır. Bu çevirilerden biri de Nisâ 166. âyetle ilgilidir. Bu âyet, Kur’an’ın Allah’tan olduğuna dair şahitliği konu edinmektedir. Meâller, bu şahitliğin delilli olup olmaması şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Bir grup mütercim, bu şahitliğin delilsiz gerçekleştiğini belirten bir çeviri yapmaktadır. Diğer bir grupsa bu şahitliğin Kur’an deliliyle gerçekleştiğini belirtmek-tedir. Delilsiz şahitlik çevirisi, totoloji iddiasına yol açmaktadır. Totoloji sorununun nasıl çözümleneceği, konunun önemli bir kesitidir. Delilli şahitlik çevirisi de şahitliğin hangi yollarla ispatlanacağını gerektirmektedir. Bu makale, bahsedilen iki soruyu cevaplamak üzere kaleme alınmaktadır. Çözüm yolu olarak Kur’an’ın siyâk sibâk ve genel bağlamından faydalanılmaktadır. Aynı zamanda akıl yürütme (istidlâl) yöntemi kullanılmaktadır. Böylece ilgili âyetin sağlıklı çevirisine ve yorumuna ulaşılmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Meâl, Totoloji, Delil, İstidlâl.

An Analytical Approach to Two Different Translations of the 166th Verse of Sūrat (Surah) al-Nisāʾ and the Problem of Tautology

The Qurʾān is a miraculous book, the like of which cannot be produced. The Qurʾān establishes a link between the visible (physical) world and the invisible (metaphysical) world. The Qurʾān proves what it says, it speaks with testimony and evidence. It is free from contradiction, vicious circle, superstition and delusion. The correct translation of the Qurʾān is important for the transmission of the divine message. There are different translations in many meaning of Qurʾān and tafsīr. One of these translations is about the 166th verse of Sūrat al-Nisāʾ. This verse deals with the testimony that the Qurʾān is from Allah. The meanings of Qurʾān are divided into two as whether this testimony is evidenced or not. A group of translators is making a translation stating that this testimony took place without evidence. Another group states that this testimony took place with the evidence of the Qurʾān. The translation of evidence-free testimony leads to the claim of tautology. How to solve the problem of tautology is an important part of the issue. In translations expressing that testimony must be evidenced, the forms of proof must be revealed. This article attempts to answer these two questions. As a solution, the siyāq-sibāq and general context of the Qurʾān is used. At the same time, the method of reasoning (istidlāl) is used. Thus, it is tried to reach the most appropriate translation and interpretation of the verse.

Keywords:

Tafsīr, Meaning of Qurʾān, Tautology, Evidence, Istidlāl.,

PDF

___

Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Muʿcemü’l-müfehres li-elfâẓi’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şehâbeddin Mahmûd. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. 30 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr. Beyrut, 1983.
Arslan, Hulusi. “Kur’an’ın İman Öğretileri Işığında Fideizm’in Kritiği”. İnönü Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi] 2/1 (2011), 49-69.
Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsîri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2008.
Bilgin, Abdulcelil. Kur’an Meallerindeki Anlatım Bozuklukları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’an’ı Kerim’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Kahra-man Cilt-Yayıncılık, ts.
Bucaille, Maurice. Kitab-ı Mukaddes Kur’an ve Bilim “La Bible le Coran, et la Science”. çev. Suat Yıldırım. İzmir: Türkiye Öğretmenler Vakfı, ts.
Bulut, Halil İbrahim. Kur’an Işığında Mûcize ve Peygamber. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
Bursevî, İsmâil Hakkı. Rûḥu’l-beyân. 10 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi’t-Türâs, ts.
Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed Seyyid Şerif. et-Taʿrifât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
Çapak, İbrahim. Ana Hatlarıyla Mantık. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2. Basım, 2013.
Çelebi, İlyas. İslâm İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdulcebbar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
Derviş, Muhyiddin b. Ahmed Mustafa. İʿrâbü’l- Ḳurʾân ve beyânüh. 10 Cilt. Suriye: Dâru’l-İrşâd, 1415.
Duman, Zeki. Beyânü’l-Hak. Ankara: Fecr Yayınları, 2016.
Durmuş, Zülfikar. Kur’an’a Göre Kur’an. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2012.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî. el-Baḥrü’l-muḥîṭ. thk. Sıdkî Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2003.
Feyzü’l-Furkân Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli. çev. Hasan Tahsin Feyizli. İstanbul: Server Yayınları, 2013.
Gündüz, Şinasi. “Hıristiyanlık”. Dünya Dinleri. ed. Şinasi Gündüz. İstanbul: MilelNihal Yayınları, 2019.
Güler, Büşra Nur. “Sîret-Nüzûl İlişkisi Bağlamında Bedir ve Hendek Savaşı’nda Meleklerin Yardımı Meselesi”. Hadis ve Siyer Araştırmaları 3/1 (2017), 43-74
Harman, Ömer Faruk. “Kur’an”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/412-414. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Harman, Ömer Faruk. “Kitâb-ı Mukaddes”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/75-76. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Hâzin, Ali b. Muhammed. Lübâbü’t-teʾvîl fî meʿâni’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1399/1979.
İbn Abbas, Ebü’l-Abbâs Abdullah İbn Abbâs. Tenvîrü’l-miḳbâs min tefsîri İbn ʿAbbâs. haz. Yaʿkūb el-Fîrûzâbâdî. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Ali. el-Lübâb fî ʿulûmi'l-Kitâb. thk. Âdil Ahmed, 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
İşler, Emrullah. “Çokanlamlılık, Anlam Daralması ve Kur’an’ın Türkçe Çevirilerinde Yapılan Yanlışlar”. Kur’an ve Dil, Dilbilim ve Hermenötik Sempozyumu (Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi). ed. Necati Kara. Erzurum: Bakanlar Matbaası, 2001.
Kadı Abdulcebbar. Dinin Temel İlkeleri (el-Muhtasar fi Usuli’d-Din). çev. Hulusi Arslan. İstanbul: Endülüs, 2017.
Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
Kısa Açıklamalı Kur’an-ı Kerim Meâli. çev. Mahmut Kısa. Konya: Armağan Yayınları, 2013, Nisâ 4/166.
Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli. çev. Hayrettin Karaman vd. İstanbul: TDV Yayınları, 2007, en-Nisâ 4/166.
Kur’an-ı Kerim Meâli Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri, çev. Mustafa Öztürk. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: DİB Yayınları, 16. Basım, 2009.
Kur’an-ı Hakîm ve Meâl-i Kerim, çev. Hasan Basri Çantay. İstanbul: İslâm Mecmuası, 1984.
Kur’anı Kerim Mealleri. “Nisâ 4/166”. Erişim 25 Eylül 2022. http//www.kuranmeali.com
Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân ve’l-mübeyyin limâ teżam-menehû mine’s-sünneti ve âyi’l-furḳān. thk. Ahmet Berdûnî. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1964.
Mealler.org. “Nisâ 4/166”. Erişim 25 Eylül 2022. meal-ler.org/SureveAyetler.aspx?sureid=004&ayet=166
Mukātil b. Süleymân, Ebü’l-Hasan b. Beşîr. Tefsîru Muḳātil b. Süleymân. thk. Ahmed Ferîd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
Mâtürîdî, Muhammed b. Mahmûd Ebû Mansûr. Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân. thk. Mecdî Bâslûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
Mâtürîdî, Muhammed b. Mahmûd Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhid Tercümesi. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yayınları, 2005.
Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah. Tefsîrü’n-Nesefî. thk. Mervân Muhammed. 4 Cilt. Bey-rut: Dâru’n-Nefâis, 2005.
Özcan, Hanefi. Epistemolojik Açıdan İman. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1992.
Öztürk, Mustafa. Kıssaların Dili. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
Öztürk, Mustafa, Meâl Kültürümüz. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2008.
Pak, Zekeriya. Tefsir Usûlü. Ankara: Bilay, 2021.
Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer. et-Tefsîrü’l-kebîr. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr. 4. Basım, 1981.
Sinanoğlu, Abdulhamid. Sistematik Kelâm. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2022.
Suyûtî, Celaleddin. Kur’an İlimleri Ansiklopedisi El-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’an. çev. Sakıp Yıldız vd. İstanbul: Madve Yayınları, ts.
Şirbînî, Muhammed b. Ahmed. es-Sirâcü’l-münîr fi’l-iʿâne. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 4. Basım, ts.
Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Câmiʿu’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24. Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
Temizer, Aydın. Kur’an Tefsirinde Karîne. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
Tiyek, Fatih. Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar. Anka-ra: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
Topaloğlu, Fatih. Felsefi ve Teolojik Açıdan Mûcize. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2001.
Uygan, Erdem. “Hikmet Çalışmaları-Kur’an'ın Allah'ın Kitabı Olduğunun Delili”. YouTube. Yayın Tarihi 23 Ekim 2017), 00:01-1:28. www.youtube.com/watch?v=btV9VjtHVQY
Ünverdi, Mustafa. “Din Karşıtı Yayınlar ve Gençlerde Ateistik Eğilimin Nedenleri”. VII. Dini Yayınlar Kongresi. ed. Huriye Martı. İstanbul: DİB Yayınları, 2019.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Delil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/136-138. İstan-bul: TDV Yayınları, 1994.
Yavuz, Yusuf Şevki. “İ‘câzü’l-Kur’an”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/403-406. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
Yavuz, Yusuf Şevki. “İstidlâl”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/325-328. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Sarfe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/140-141. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. sad. İsmâil Karaçam vd. 10 cilt. İstanbul: Azim Dağıtım, ts.
Yurdagür, Metin. “Devir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/230-231. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. thk. Abdurrezzâk Mehdî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, ts.