OSMANLI AİLE YAPISININ MİLLET SİSTEMİ İÇİNDEKİ KONUMU

Çalışmada ilk olarak Osmanlı Devleti içerisinde yaşayan toplulukların, idari yapılanmalarında uygulanan millet sistemi ele alınmıştır. İslam devletlerinin temel esasına dayanan “ümmet” anlayışıyla yürütülen bu idari sistem; toplulukların aile yapısına da sirayet etmiştir. Osmanlı Devleti’ne özgü sosyal düzen olan millet sisteminde bireyler. Dâhil oldukları mabetler ekseninde idare olunurdu. Osmanlı topraklarında yaşayan topluluklar, dini aidiyet ile zikredilir; mahalli oluşumlar, içtimai düzen ve toplumsal normlar din ekseninde özerk bir formda şekillenirdi. Osmanlı Devleti, her milletin kendi idari düzenini yürütmesine izin vermekteydi. Aynı topraklar üzerinde ayrı dil, din ve ırka mensup topluluklar bir arada yaşamış; bu durum topluluklara benzer sosyal alışkanlıklara ve kültür etkileşimlerine sahip olma imkânı sağlamıştır. Farklı din ve mezhep isimleriyle anılan milletlerin aile müessesine bakışı, evlilik ve çocuk sayıları gibi detayların incelendiği çalışma; sosyal hayattaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymayı amaçlamıştır. Toplum hayatının en temel birimi olan ailenin, Osmanlı millet sistemi içerisindeki konumu çalışmanın asıl konusunu oluşturmaktadır.

The Position of Ottoman Family Structure within the Nation System

In the study, firstly, it was discussed the nation system, which was implemented in the administrative structures of the communities living in the Ottoman Empire. This administrative system executed with “ummah” conception based on the basic principles of Islamic states spread to the family structure of communities. Individuals in the nation system which is the social order peculiar to the Ottoman Empire were administered on the axis of their sanctuaries they affiliated. Communities living in Ottoman territories were mentioned with religious identity; local entities, social order and social norms were shaped in an autonomous form on the basis of religion. The Ottoman Empire allowed every nation to execute its own administrative order. Communities which had different language, religion and race lived together in the same territories; this provided to them to have the opportunities of similar social habits and cultural interactions. The study examined the details such as the view of family organization, marriage and the number of children of the communities, mentioned as different religion and sectarian names, is aimed to reveal similarities and differences in social life. The position of the family, which is the most basic unit of the life of the society, within the Ottoman nation system is the main subject of the study.

PDF

___

Acar, H. İbrahim (2010). “Talak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 39, s. 496- 500.
Adıyeke, Nuri (2014). “Osmanlı Millet Sistemine Dair Tartışmalar ve Siyasal Bir Uzlaşma Modeli Olarak Osmanlı Millet Sistemi”. Yeni Türkiye, S. 60, s. 1-13.
Ağaoğlu, Ahmet (2013). Üç Medeniyet. İstanbul: Doğu Kitabevi. Aksoy, İlhan (2011). “Türklerde Aile ve Çocuk Eğitimi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 4, S. 16, s. 11-19.
Atsız, Hüseyin Nihal (1979). Aşıkpaşaoğlu Tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Aydın, Mehmet Akif (1989). “Aile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 2, s. 196- 200.
Aydın, Mehmet (1998). “Hristiyanlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 17, s. 353- 358.
Berber Babalık, Banu (2015). Osmanlı Kuyumculuğunda Ermeniler ve Bir Ermeni Ailesi Örneği: Arslanyanlar. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
Çakır, İbrahim Ethem (2012). “Osmanlı Toplumunda Eş ve Çocuk Sayısı, Statü, Servet: 1671-1678 Sofya Örneği”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 31, s. 41-60.
Demirci, Kürşat (2007). “Ortodoksluk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 33, s. 409- 414.
De Tott, Baron (1970). Türkler 18. Yüzyılda. Çev: Mehmet R. Uzmen, İstanbul: Tercüman Yayınları.
DİA. (2002). “Kocabaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 26, s. 140-141.
Düzbakar, Ömer (2008). “Osmanlı Toplumunda Çok Eşlilik: 1670-1698 Yılları Arasında Bursa Örneği”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 23, s. 85-100.
Eliot, Sir Charles (1970). Avrupa’daki Türkiye Cilt: 2. Çev: Adnan Sınar vd., İstanbul: Tercüman Yayınları.
Ergüney, Özgür Atılım (2007). Günümüzde Türkiye Ermenileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Fayda, Mustafa (2013). “Zimmi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 44, s. 428- 434.
Gürkan, Salime Leyla (2013). “Yahudilik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 43, s. 187- 197.
Gürkaynak, Muharrem (2003). “Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi ve Yahudi Milleti”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, C. 9, S. 2, s. 275-290.
İnalcık, Halil (2008). “The Ottoman Survey of İstanbul, 1455”. Çev: Ali Yandık, 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, S. 3, s. 19-27.
İnalcık, Halil (2012). Devlet-i ‘Aliyye I. Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karataş, Ali İhsan (2006). “Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve Vicdan Hürriyeti”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 15, S.1, s. 267-284.
Kınalızade Ali Efendi (1970). Devlet ve Aile Ahlakı. Haz: Ahmet Kahraman, İstanbul: Tercüman Yayınları.
Koç Başar, Cansu (2017). “Osmanlı Millet Sisteminden Ulusa Geçiş”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S. 23, s. 195-231.
Kodaman, Bayram (2001). “Üç Ermeni Şarkısı ve Ermenilerin Türklere Bakışı”. Ermeni Meselesi Üzerine Araştırmalar, Haz: Erhan Afyoncu, İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı TATAV Yayınları, s. 103-118.
Kurtaran, Uğur (2011). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 8, s. 57-71.
Küçük, Cevdet (2015). “Osmanlı İmparatorluğu’nda “Millet Sistemi” ve Tanzimat”. Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Ed: Halil İnalcık ve Mehmet Seyitdanoğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s. 541-555.
Külekçi, Cahit (2013). “Dinî Münasebetler Çerçevesinde Osmanlı Devleti’nde Toplumsal Çatışma: Rum- Ermeni Toplumu Örneği (XIX. Yüzyıl)”. İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Mecmuası, S. 23, s. 63-90.
Ortaylı, İlber (2005). “Millet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 30, s. 66- 70.
Ortaylı, İlber (2009). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yayıncılık. Öz, Mehmet (2007). “Osmanlılar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 33, s. 532- 538.
Özel, Ahmet (1996). “Gayri Müslim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 13, s. 418- 427.
Sofuoğlu, Ebubekir ve İlke Nur Akvarup (2012). “Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi ve Süryaniler”. Akademik İncelemeler Dergisi, C. 7, S. 1, s. 71-88.
Şahin, Gürsoy (2014). “Türk-Ermeni Sosyal İlişkileri ve Bu İlişkilerin Ermeni Edebi Eserlerine Yansımaları”. Yeni Türkiye, C. 60, s.1-20.
Şeker, Cihat (2015). “Yahudilikte Evlilik ve Cinsellik Anlayışı / Ahlakı”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, S. 44, s. 247-271.
Şentürk, Recep (2006). “Medeniyetler Sosyolojisi: Neden Çok Medeniyetli Bir Dünya Düzeni İçin Yeniden İbni Haldun?”. İslam Araştırmaları Dergisi, S. 16, s. 89-121.
Turan, Namık Sinan (2012). “Modernleşme Olgusunun Osmanlı Toplum Yaşamına Yansımaları ve Ta'addüd-i Zevcat (Çokeşlilik) Sorunu”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S. 7, s. 117-152.
Turan, Osman (1969). Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi. İstanbul: Turan Neşriyat Yurdu.
Ulu, Cafer (2007). “Türk - Ermeni Sosyo Kültürel Etkileşimi: Dil ve Edebiyat Örneği”. Hoşgörü Toplumunda Ermeniler, Haz: Metin Hülagü vd., C. I, s. 505-518.
Ülken, Hilmi Ziya (1976). Millet ve Tarih Şuuru. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Ünal, Asife (2016). “Yahudi Düğün Gelenekleri”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 2, s. 225-241.