KOCA SİNAN PAŞA VAKIFLARI: KURULUŞ AMAÇLARI, İŞLEVSELLİĞİ VE İSTİHDAM YÖNÜNDEN ANALİZİ

Osmanlı Devleti’nde birçok hizmetin vakıflar yoluyla sunulduğu ve bu kurumların özellikle devletin ileri gelen yöneticileri tarafından kurulduğu bilinmektedir. Vezîr-i Âzam Koca Sinan Paşa, sahip olduğu servetinin büyük bir kısmını Osmanlı coğrafyasının farklı yerlerine yaptırmış olduğu hayır müesseseleri için vakfetmiştir. Söz konusu vakıflar için hazırladığı ve her biri yaklaşık 100’er sayfalık defter olan vakfiyelerinin içeriklerinden hareketle Sinan Paşa’nın; Şam, Kahire, Yenişehir, Malkara, İstanbul, Üsküp ve Kaçanik gibi şehirlere hayır kurumları kurduğu ve bunlar için oldukça yüklü miktarda menkul ve gayrimenkuller vakfettiği görülmektedir. Bu şehirlerde cami, zaviye, mescid gibi dini kurumlar, mektep, medrese gibi eğitim kurumları, ribat, imaret, han, hamam, sebil gibi sosyal hayata yönelik hayır kurumları yaptıran Sinan Paşa, bu kurumların nasıl çalışacağını, kimlerin nasıl istifade edeceğini vakfiyelerde açıklamıştır. Özellikle imaret için düzenlemiş olduğu vakfiyelerden hareketle, bu kurumlardan istifade etme şartları, imarette sunulan hizmetler hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür.

Koca Sinan Pasha Foundations: Purpose of Establishment, Functionality, and Its Analysis in Terms of Employment

It is known that in the Ottoman State many services were rendered by the foundations and these foundations were established particularly by the leading administrators of the state. The Grand Vizier Koca Sinan Pasha has spent a great portion of his wealth for the charitable institutions he founded on various locations of the Ottoman land. Having a look through the vakfiyes he had prepared for his foundations, each of which are books approximately a hundred pages long, it can be seen that Sinan Pasha has founded charitable institutions in cities like Damascus, Cairo, Yenişehir, Malkara, Istanbul and Kaçanik, and donated a great deal of movable and immovable wealth for these foundations. Sinan Pasha who in these cities established religious institutions like Mosques, dervish lodges, and prayer houses, educational institutions like schools and madrasas, and social charitable institutions like ribats, imarets, inns, baths and fountains explained in his vakfiyes how these foundations were to work an whom and how to benefit from them. Especially from his vakfiye for the imaret it is possible to get the specifics for the services rendered and conditions for benefiting from them.

PDF

___

Baltacı, Cahit (1976). XV.-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri. İstanbul: İrfan Matbaası.
Bayram, Sadi. “Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa Vakfiyeleri, Tezyinatı ve Türk Süsleme Sanatındaki Yeri”. http://www.sadibayram.com/?page=makaleler&mid=148&id=3 [Erişim: 15.05.2016]
Öcalan, Hasan Basri (2014). “Koca Sinan Paşa'nın Bursa-Yenişehir Külliyesi Vakfiyesi”. Tarihten Günümüze Yenişehir Sempozyumu Bildiri Kitabı, 25-17 Ekim 2013. haz: Mefail Hızlı, Sezai Sevim, Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayını.
Önal, Ahmet (2012). Koca Sinan Paşa’nın Hayatı ve Siyasî Faaliyetleri (1520-1596). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Özgen, Elif (2010). Grand Vizier Koca Sinan Paşa and Factional Politics In Court Of Murad III. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Reyhanlı, Tülây (1978). “Bursa Yenişehrinde Koca Sinan Paşa Camii ve İmâreti”. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, in Memorian Prof. Albert Louis Gabriel Özel Sayısı. Ankara, s. 373-396.
Sinan Paşa Vakfiyesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter: 629, sayfa: 523, sıra no: 383.
Vakfiye, Fâtih-i Yemen Gazi Sinan Paşa, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, defter: 1492.
Vakfiye, Hazreti Sinan Paşa İbn Ali Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, defter: 583, sayfa: 188, sıra: 163.
Vakfiye, Hazreti Sinan Paşa İbn Ali Vakfı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, defter: 629, sayfa: 523, sıra: 383.
Vakfiye, Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa İbni Ali, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, defter 1496 (Kasa 81).
Vakfiye, Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa İbni Ali, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, defter 1498 (Kasa 80).
Yavaş, Doğan (1994). “Sinan Paşa Külliyesi”. İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Tarih Vakfı, C. VII, s. 4-5.
Yazıcı, Nurcan (2011). “Osmanlı Mimarlığında XVI. Yüzyılın Önemli Bir Bânisi: Yemen Fâtihi Gazi Sinan Paşa ve Camileri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 4, S. 17, s. 427-456.
Yediyıldız, Bahaeddin (1983). “Vakıf Istılahları Lügatçesi”. Vakıflar Dergisi. S. XVII, s. 55-60.