Fidayi Divan'ında Tasavvufi Unsurlar

XVI. yüzyılda II. Bâyezid ve Yavuz Sultan Selim dönemlerinde yaşamış olan Fidâyî’nin asıl adı Ali Bâlî’dir. Kaynaklardaki bilgilere ve bazı kasidelerine göre Şehzade Mahmud ile Şehzade Korkud’un hizmetlerinde bulunmuş, Sultan II. Selim’in şehzadelik döneminde sipâhîlik yapmış olan Fidâyî, 969/1561 yılında vefat etmiştir. Bilinen tek eseri Divanı’dır. Oldukça hacimli olan Dîvân, nazım şekilleri ve muhtevâ açısından zengin bir eserdir.Kur’an, Hadîs, Peygamber kıssaları, evliyâ menkıbeleri, tasavvuf, Şehnâme ve yerli malzemeler Dîvân edebiyatının kaynakları arasındadır. Fidâyî Dîvânı’nda da bu kaynaklar önemli bir yer tutmaktadır. Esrâr-ı Gaybiyân, Matlabu’l-Uşşak, Mirkat-i Ruh başlıklı manzumeler ve Mevlânâ için yazılmış bir medhiye bulunan Dîvân’da ayrıca tasavvufla ilgili çok sayıda beyit de yer almaktadır. Bu çalışmamızda Dîvân’da yer alan tasav-vufî unsurları incelemeye çalışacağız.

Mystical Components in Fidayi's Divan

Fidâyî of whom real name is Ali Bâlî, lived in sixteenth century in the term of Bâyezid II. and Yavuz Sultan Selim. According to sources and some of his poems, he served for Şehzade Mahmud and Şehzade Korkud and had been as a knight in the term of Şehzade Selim (Selim II.). He died in 969/1561. The Dîvân is the only work of him that known. It is rather bulky and has variously poems. Quran, Hadith, tales of prophet , legends of mystics, mysticism, Şehnâme and local materials are main sources of Dîvân literature. These sources are have an important place in Fidâyî’s Dîvân. In this study, we try to examine mysticism and mytical components in Fidâyî’s Dîvân.

PDF

___

Abdulkerim Kuşeyrî (1991): Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi, (Haz. Süleyman Uludağ), İstanbul.
Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ, II, Beyrut, 1351.
Aşkar, M. (1993): Molla Fenârî ve Vahdet-i Vücûd Anlayışı, Ankara.
Ebu’l-Ala Affifi (1999): Muhyiddin İbnu’l-Arabî’de Tasavvuf Felsefesi, (Çev. Mehmet Dağ) İstanbul.
Ertuğrul, İ. F. (1928): Vahdet-i Vücûd ve Muhyiddîn Arabî, İstanbul.
Ertuğrul, İ. F. (1928): Vahdet-i Vücûd ve Muhyiddin-i Arabi, İstanbul, (Haz. Mustafa Kara, İstanbul 1991).
Fidâyî Dîvânı, Millî Kütüphane, YAZ. B. No: 8625, Ankara.
Fidâyî Dîvânı, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Ef. No: 633, İstanbul.
Gölpınarlı, A. (1977): Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri, İstanbul.
Gölpınarlı, A. (1985): 100 Soruda Tasavvuf, İstanbul.
İz, F.(1967): Eski Türk Edebiyatında Nazım, C. I, İstanbul.
İz, M. (1997): Tasavvuf, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
Kam, F. (2003): Vahdet-i Vücûd, (Sadeleştiren: Ethem Cebecioğlu) İstanbul, 2.bas.
Kara, M. (1998): Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul, Dergah Yayınları.
Kemikli, B. (2000): Sun’ullah-ı Gaybî Dîvânı İnceleme-Metin, MEB. Yay., İstanbul.
Kurnaz, C. (1987): Hayâlî Bey Dîvânı Tahlili, KTB. Yay., Ankara.
Levend, A. S. (1980): Divan Edebiyatında Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar, Mevhumlar, İstanbul: Enderun Yayınevi.
Sunar, C. (1960): Vahdet-i Vücûd-Vahdet-i Şuhûd Meselesi, Ankara.
Şanlı, İ. (2003): Fidâyî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı’nı İncelenmesi (İnceleme-Tenkitli Metin), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa.
Tolasa, H. (1973): Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara.
Uludağ, S. (1991): Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Uludağ Yayınları, İstanbul.
Yılmaz, H. K. (1994): Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul.