BURSA’NIN TAHIL PAZARI VE GALLE HANI

Osmanlı Devleti’nin ekonomik yapılarından olan şehiriçi hanları, ulusal ve ulus ötesi ticaretin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Şehir öğelerinin Osmanlı’daki ilk oluşumları Bursa’da gerçekleşmiştir. Bu öğelerin ticari birimleri 17. yüzyıla değin şehri uluslar arası önemli bir ticaret merkezi haline getirmiştir. Bursa’da ticaretin geliştiği dönemde, tüccarların ihtiyaçları gözetilerek yeni bir pazar oluşturma ihtiyacı doğduğunda ise, ticari yapıların Hanlar Bölgesi’nin doğusuna kaydığı görülmektedir. Galle Hanı, bu nedenle şehrin doğu kısmında Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamlarından Semiz Ali Paşa tarafından kendi vakfına gelir getirmek amacıyla yaptırılmıştır. Çalışmamızda günümüze bazı mimari unsurları ulaşan yapının inşası, tamirleri, bugünkü durumuna gelmesine neden olan etmenler ile halen zahire pazarı olarak kullanılan bölgeye etkileri, arşiv bilgilerinden de edinilen bilgilere dayalı olarak yorumlanarak, Bursa ticaretindeki yeri değerlendirilecektir.

Bursa’s Grain Market and Galle Khan

The innercity khans, which were the economic structures of the Ottoman State, played an important role in the development of national and transnational trade. The first formations of city elements in the Ottoman State took place in Bursa. The commercial units of these elements brought the city into an important international trade centeruntil the 17th century. In the period of the trade developed in Bursa, it is seen that the commercial structures shifted to the east of Khans Area when the rewas a need to create a new bazaar by considering the needs of traders. For this reason, Galle Han was built by Semiz Ali Pasha, one of the Grand viziers of Suleiman the Magnificent, in the eastern part of the city to bring in come to his foundation. In our study, The Khan’s structures reaching some architectural divisions to today will be evaluated in it sconstruction, repairments, the factor sthatcause it to come to it spresentst ate and its effects on there gionwhich is stillused as the grain bazaar in term of theplace of the Bursa trade, basedon information obtained from the archive in formation.

___

  • Afyoncu, Erhan “Semiz Ali Paşa”. https://islamansiklopedisi.org.tr/semiz-ali-pasa (Erişim Tarihi: 16.03.2019)
  • Alkan Günay, Nilüfer (2012). “19. Yüzyıl Başlarında Bursa’da Âyanlıkve Âyanlık Mücadelesi”. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 13, S. 22, s. 1-22.
  • Barkan, Ömer Lütfi (1962-1963). “Şehirlerin Teşekkül ve İnkişafı Tarihi Bakımından: Osmanlı İmparatorluğunda İmaret Sitelerinin Kuruluş ve İşleyiş Tarzına Ait Araştırmalar”. İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 23, No. 1-2, s.239-296.
  • Batur, Afife (1970). Osmanlı Camilerinde Almaşık Duvar Üzerine. Anadolu Sanatı Araştırmaları II, İstanbul, s. 135-216.
  • Baykal, Kazım (1993). Bursa ve Anıtları. Bursa: Hâkimiyet Matbaası.
  • Çakıcı, Sermin (2008). A Proposal for Preservation and Rehabilitation of Yeni Galle Pazari Hani (Former Ali Pasa Kervansarayı) and Its Immediate Surrounding in Bursa. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
  • Baykal, Kazım (2012). “Bursa Tarihi Ticaret Merkezi’ndeki Sürekli Dönüşüm Örneği: Yeni Galle Pazarı Hanı ve Yakın Çevresi”. 24. Uluslararası Yapı ve Yaşam Kongresi Dönüşüm: Yaşama ve Mekâna Etkileri, 05-07 Nisan 2012, Ed: Mimar Evren Böke, Bursa: TMMOB Mimarlar Odası Bursa Şubesi Yayınları.
  • Çakır, İbrahim Ethem (2012). “Osmanlı Toplumunda Eş ve Çocuk Sayısı, Statü, Servet: 1671-1678 Sofya Örneği”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 31, s. 41- 60.
  • Dağlı, Yücel ve Seyit Ali Kahraman (2008). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Bursa - Bolu - Trabzon - Erzurum - Azerbaycan - Kafkasya - Kırım-Girit. C. 2, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Develi, Hayati (2003). Sai Mustafa Çelebi Yapılar Kitab-ı Tezkiret’ül Bünyan ve Tezkiret’ül-Ebniye. İstanbul: Koç Kültür Sanat Tanıtım.
  • Dörtok Abacı, Zeynep (2008). “Bursa’nın Kent Dokusundaki Değişim (18-19. Yüzyıl)”. Bursa’nın Kentsel ve Mimari Gelişimi, Ed: Cafer Çiftçi, Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları, s. 165-182.
  • Ergenç, Özer (2014). XVI. Yüzyıl Sonlarında Bursa. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Ersoy, Bozkurt ve Hasan Uçar (2015). “Şehir-İçi Hanlarında Süsleme”. Prof. Dr. Selçuk Mülayim Armağanı, Ed: Aziz Doğanay, İstanbul: Lale Yayıncılık, s. 39-58.
  • İbn-i Batuta Seyahatnamesi (2004). Cilt I, Çeviri, İnceleme ve Notlar: A. Sait Aykut, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • İnalcık, Halil (1960). “Bursa I: XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar”. Ankara: Türk Tarih Kurumu Belleten, C. 24, S. 93, s. 45-96.
  • Kaplanoğlu, Raif (2016). “90. Yılında Bursa Ticaret Borsası”. Bursa: Avrasya Etnografya Vakfı Yayınları.
  • Kepecioğlu, Kamil (1934). Bursa Hanları. Bursa: Bursa Halkevi.
  • Kuran, Aptullah (1988). “Tezkerelerde Adı Geçen Sinan Eserlerinin Yapı Türlerine Göre Alfabetik Listesi”. Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri, C. 1, İstanbul: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, s. 155-166.
  • Oğuzoğlu, Yusuf (2010). “Osmanlı Dönemi’nde Bir Ticaret Merkezi Olarak Bursa Çarşısı’nın Yükselişi”. Osmanlı Coğrafyasında Çarşı Kültürü ve Çarşılar (1-4 Temmuz 2010) Bildiriler, Ed: Sezai Sevim, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, s. 41-45.
  • Özbek, Yıldıray (2002). “Osmanlı Beyliği Mimarisinde Taş Süsleme (1300-1453)”. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Pfeiffer Taş, Şule (2015). “Evliya Çelebi’de Şehiriçi Hanları ve Kervansarayları: Mimari ve İşlevsel Sınıflandırma”. Journal of Turkish Studies, Harvard University, C. 44, s. 335-348.
  • Sevim, Sezai (2009). “Bursa’nın Yitik Hanları ve Kapan Han”. Bursa’da Yaşam Dergisi, Temmuz, s. 26-33.
  • Tankut, Gönül (1973). “Osmanlı Şehrinde Ticari Fonksiyonların Mekânsal Dağılımı”. VII. Türk Tarih Kongresi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 773-779.
  • Uğur, Yunus (2015). “Şehirler ve Şehirleşme”. Osmanlı İmparatorluğunda Çevre ve Şehir, s. 293-323.
  • Yenişehirlioğlu, Filiz (1981). “XIV.-XV. Yüzyıl Mimari Örneklere Göre Bursa Kentinin Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Gelişimi”, IX. Türk Tarih Kongresi, 21-25 Eylül 1981, C. III, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları s. 1345-1353.