ALGILANAN İŞ STRESİ, PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK, BAŞA ÇIKMA STİLLERİ VE ÖZ-DUYARLILIĞIN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNİ YORDAYICI ETKİSİ

Bu çalışmanın amacı, algılanan iş stresi düzeyi, psikolojik dayanıklılık seviyesi, kullanılan başa çıkma stilleri ve öz-duyarlılık değişkenlerinin tükenmişlik düzeyini yordama gücünün araştırılmasıdır. Çalışmanın ikincil amacı ise, algılanan iş stresi ile tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılık, stresle başa çıkma stilleri ve öz-duyarlılığın aracılık rollerinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemi, İzmir ilinde görev yapan toplam 130 özel güvenlik görevlisinden oluşmuştur. Veri toplama araçları olarak, Demografik Bilgi Formu, Algılanan İş Stresi Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Baş Etme Stilleri Ölçeği ve Öz-Duyarlılık Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan analizlerin sonucunda, algılanan iş stresi düzeyi, problem odaklı başa çıkma stili, duygu odaklı başa çıkma stili, öz-duyarlılık ve psikolojik dayanıklılığın alt boyutu olan sosyal yeterliliğin tükenmişlik düzeyi varyansının % 55’ini açıkladığı saptanmıştır. Ek olarak, problem odaklı başa çıkma stratejisi, öz-duyarlılık ve sosyal yeterlilik değişkenlerinin her birinin algılanan iş stresi ile tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişkide kısmi aracılık rollerinin olduğu gözlenmiştir.

The Predictive Effects of Perceived Work Stress, Psychological Resilience, Coping Styles and Self-Compassion on Burnout Level

The aim of this study was to investigate the predictive power of perceived work stress, psychological resilience, coping styles and self-compassion on burnout level. The second aim of this study was to examine the mediation roles of psychological resilience, coping styles and self-compassion between perceived work stress and bornout level. The sample of the research was composed of 130 private security officers who worked in İzmir province. Demographic Information Form, Coping Strategies Scale, Maslach Burnout Scale, Psychological Resilience Scale for Adults and Self-Compassion Scale were used to obtain the data. As a result of the analysis it was located that perceived work stress, problem-focused coping strategy, emotionfocused coping strategy, self-compassion and social competence explained 55% of the variance in burnout. Moreover, it was monitored that problem-focused coping strategy, self-compassion and social competence were found to partially mediate the relations between work stress and burnout.

PDF

___

Abdollahi, Abbas vd. (2014). “Hardiness as a Mediator Between Percevied Stress and Happiness in Nurses”. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, S. 21, s. 789-796.
Akgüç, Osman Mert (2011). Özel Güvenlik Görevlilerinin İş Doyumu ve Motivasyonlarıyla Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi
Akın, Ümran vd. (2007). “Öz-Duyarlık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 33, s. 1-10.
Anderson, Dinah (2000). “Coping Strategies and Burnout Among Veretan Child Protection Workers”. Child Abuse and Neglect, S. 24, s. 839-848.
Baltaş, Zuhal ve Acar Baltaş (2008). Stres ve Başaçıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Barnard, Laura K. ve John F. Curry (2012). “The Relationship of Clergy Burnout to Self-Compassion and Other Personality Dimensions”. Pastoral Psychology, S. 61, s. 149-163.
Basım, Nejat H. ve Fatih Çetin (2011). “Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeğinin Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması”. Türk Psikiyatri Dergisi, S. 22, s. 1-12.
Beaumont, Elaine vd. (2016). “Compassion for Others, SelfCompassion, Quality of Life and Mental Well-Being Measures and Their Association with Compassion Fatigue and Burnout in Student Midwives: A Quantitative Survey”. Midwifery, S. 34, s. 239-244.
Bernabé, Miguel ve Jose Manuel Botia (2016). “Resilience as a Mediator in Emotional Social Support’s Relationship with Occupational Psychology Health in Firefighters”. Journal of Health Psychology, S. 21, s. 778-1786.
Bitmiş, M. Gökhan vd. (2013). “Psikolojik Dayanıklılığın Tükenmişlik Üzerine Etksisi: Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü”. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 15, s. 27-40.
Burke, Ronald J. vd. (1996). “Predicting Teacher Burnout Over Time: Effects of Work Stress, Social Support, and Self-Doubts on Burnout and Its Consequences”. Anxiety, Stress and Coping, S. 9, s. 261-275.
Chan, David W. (1998). “Stress, Coping Strategies, and Psychological Distress Among Secondary School Teachers in Hong Kong”. American Educational Research Journal, S. 35, s. 145-163.
Chen, Weiqing vd. (2009). “Work Stress and Depression: The Direct and Moderating Effects of Informal Social Support and Copping”. Stress and Health, S. 25, s. 431-443.
Cohen, Frances ve Richard S. Lazarus (1973). “Active Coping Processes, Coping Dispositions, and Recovery from Surgery”. Psychosomatic Medicine, S. 35, s. 375-89.
Cohen Sheldon ve Gail Williamson (1988). “Perceived Stress in a Probability Sample of the United States”. S. Spacapam ve S. Oskamp (Ed.), The Social Psychology of Health içinde (s.31-67), Newbury Park, CA: Sage.
Connor, Kathryn M. ve Jonathan R.T. Davidson (2003). “Development of a New Resilience Scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC)”. Depression and Anxiety, S. 18, s. 76-82.
Cox, Tom (1993). Health & Safety Executive Contract Research Report: Stress Research and Stress Management. Nottingham: Centre for Organizational Health and Development.
Çakır, İsmail (2006). Polislerin İş Stresi ve Bazı Değişkenlere Göre Başa Çıkma Tarzlarının Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Deniz. M. Engin vd. (2008). “The Validity and Reliability of the Turkish Version of the Self- Compassion Scale”. Social Behavior and Personality, S. 36, s. 1151-1160.
Doyle, Christine ve Patricia Hind (1998). “Occupational Stress, Burnout and Job Status in Female Academics”. Gender, Work & Organization, S. 5, s. 67-82.
Dönmez, Özgür Nihat (2007). Kamu Güvenliğinin Etkinliği Açısından Türkiye’de Özel Güvenlik ve Özel Dedektiflik. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
Durak, Mithat (2002). The Predictive Role of Hardiness on Psychological Symptomatology of University Students Experienced Earthquake. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Durak, Mithat (2007). Ceza İnfaz Kurumu Personelinde Stresin Bilişsel Değerlendirmesi, Baş Etme Stratejileri ve Psikolojik Yakınmalar Arasındaki İlişki: Bireysel ve Çevresel Etkenler. Doktora Tezi. Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
Dyrbye, Liselotte N. vd. (2010). “Factors Associated with Resilience to and Recovery from Burnout: A Prospective, Multi-Institutional Study of US Medical Students”. Medical Education, S. 44, s. 1016-1026.
Endler, Norman S. ve James D. A. Parker (1990). “Multidimensional Assessment of Coping: A Critical Evaluation”. Journal of Personality and Social Psychology, S. 58, s. 844-854.
Erkutlu, Hakan (2012). “Öğretmen Tükenmişliği Üzerinde Psikolojik Dayanıklılık ve Öz-İzlemenin Etkisi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 43, s. 186-197.
Folkman, Susan ve Richard S. Lazarus (1980). “An Analysis of Coping in a Middle-Aged Community Sample”. Journal of Health and Social Behavior, S. 21, s. 219-239.
Folkman, Susan ve Richard S. Lazarus (1986). “Stress Processes and Depressive Symptomatology”. Journal of Abnormal Psychology, S. 95, s. 107-113.
Folkman, Susan vd (1986). “Appraisal, Coping, Health Status, and Psychological Symptoms”. Journal of Personality and Social Psychology, S. 50, s. 571-579.
Folkman, Susan ve Judith Tedlie Moskowitz (2000). “Positive Affect and the Other Side of Coping”. American Psychologist, S. 55, s. 647- 654.
Frank, Ellen ve Jessica C. Levenson (2014). Kişilerarası Psikoterapi. Çev: Gonca Akkaya, İstanbul: Okyanus Yayınları.
Friborg, Oddgeir vd. (2005). “Resilience in Relation to Personality and Intelligence”. International Journal of Methods in Psychiatric Research, S. 14, s. 29-42.
Friborg, Oddgeir vd. (2003). “A New Rating Scale for Adult Resilience: What are the Central Protective Resources Behind Healthy Adjustment?”. International Journal of Methods in Psychiatric Research, S. 12, s. 65-76.
Garmezy, Norman (1993). “Children in Poverty: Resilience Despite Risk”. Psychiatry, S. 56, s. 127-136.
Gençöz, Faruk vd. (2006). “Hierarchical Dimensons of Coping Styles: A Study Conducted with Turkish University Students”. Social Behavior and Personality, S. 34, s. 525-534.
Goel, Akhil D. vd. (2016). “Longitudinal Assessment of Depression, Stress, and Burnout in Medical Students”. Journal of Neurosciences in Rural Practice, S. 7, s. 493-498.
Grigsby, David W. ve Mark A. McKnew (1988). “Work-Stress Burnout Among Paramedics”. Psychological Reports, S. 63, s. 55-64.
Güner, Feriştah vd. (2014). “Banka Çalışanlarının Mesleki Stres ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi”. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, S. 6, s. 59-76.
Hacıhasanoğlu, Tansel ve Nevran Karaca (2014). “Bağımsız Çalışan Muhasebe Meslek Mensuplarının ve Muhasebe Çalışanlarının Tükenmişlik, İş Tatmini ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 19, s. 153-170.
Hall, Cathy W. vd. (2013). “The Role of Self-Compassion in Physical and Psychological Well-Being”. The Journal of Psychology, S. 147, s. 311-323.
Harker, Rachel vd. (2016). “Exploring Resilience and Mindfulness as Preventative Factors for Psychological Distress Burnout and Secondary Traumatic Stress Among Human Service Professionals”. Work, S. 54, s. 631-637.
Hino, Toshiaki vd. (2002). “A One Year Follow-Up Study of Coping in Patients with Panic Disorder”. Comprehensive Psychiatry, S. 43, s. 279- 284.
Hodge, Glenda M. vd. (1994). “Work Stress, Distress and Burnout in Music and Mathematics Teachers”. British Journal of Educational Psychology, S. 64, s. 65-76.
Jayaratne, Srinika vd. (1986). “Burnout: Its Impact on Child Welfare Workers and Their Spouses”. Social Work, S. 31, s. 53-59.
Kara, Tayfun (2016). Stadyumlarda Çalışan Özel Güvenlik Personelinin Örgütsel Bağlılık ve İş Anlamı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi.
Karaman, Özcan (2004). Türkiye ve Çağdaş Ülkelerde Özel Güvenlik Şirketlerinin Sayısının Artışının Değerlendirilmesi. Birinci Ulusal Özel Güvenlik Sempozyumu, Türkiye’de Özel Güvenlik Hizmetlerinin Dünü, Bugünü ve Yarını, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
Karataş, Murat (2010). Özel Güvenlik Görevlilerinde Örgütsel Adalet Algısı ve İş Tatminin Problem Çözme Becerileri Üzerine Etkisi: Görgül Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü.
Koç, Murat (2017). Vardiyalı Çalışma Sisteminin Çalışan Motivasyonu Üzerine Etkisi: Özel Güvenlik Personeli Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi.
Kroska, Emily B. vd. (2017). “Burn Out and Depression in Medical Students: Relations with Avoidance and Disengagement”. Journal of Contextual Behavioral Science, S. 6, s. 404-408.
Kuşçu, Ali Fuat (2014). Örgütsel İletişimin Örgüt Kültürü Üzerine Etkisinin İncelenmesi: Alışveriş Merkezlerinde Çalışan Özel Güvenlik Görevlileri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
Kutluturkan, Sevinç vd. (2016). “Resilience and Burnout Status Among Nurses Working in Oncology”. Annals of General Psychiatry, S. 15, s. 2-9.
Lazarus, Richard S. (1993). “From Psychological Stress to the Emotions: A History of Changing Outlooks”. Annual Review Psychology, S. 44, s. 1-21.
Lazarus, Richard S. ve Susan Folkman (1984). Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer Press.
Leiter, Michael P. ve Christina Maslach (1988). “The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment”. Journal of Organizational Behavior, S. 9, s. 297-308.
Luthar, Suniya S. vd. (2000). “The Construct of Resilience: A Critical Evaluation and Guidelines for Future Work”. Child Development, S. 71, s. 543-562.
Manzoni, Patrik ve Manuel P. Eisner (2006). “Violence Between the Police and the Public: Influences of Work-Related Stress, Job Satisfaction, Burnout, and Situational Factors”. Criminal Justice and Behavior, S. 33, s. 613-645.
Maslach Christina vd. (2001). “Job Burnout”. Annual Review of Psychology, S. 52, s. 397-422.
Maslach, Christina (2003). Burn Out: Cost of Caring. Los Altos: ISHK. Maslach, Christina ve Julie Goldberg (1998). “Prevention of Burn Out: New Perspectives”. Applied and Preventive Psychology, S. 7, s. 63-74.
Maslach, Christina ve Susan E. Jackson (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”. Journal of Occupational Behaviour, S. 2, s. 99-113.
Maslach, Christina ve Ayala Pines (1977). “The Burn-Out Syndrom in the Day Care Setting”. Child Care Quarterly, S. 6, s. 100-113.
Masten, Ann S. vd. (1990). “Resilience and Development: Contributions from the Study of Children Who Overcome Adversity”. Development and Psychopathology, S. 2, s. 425-444.
McCranie, Edward W. vd. (1987). “Work Stress, Hardiness, and Burnout Among Hospital Staff Nurses”. Nursing Research, S. 36, s. 374-378.
Montero-Marin, Jesus vd. (2016). “Burnout Subtypes and Absence of Self-Compassion in Primart Healthcare Professionals: A CrossSectional Study”. Plos One, S. 11, s. 1-15.
Murphy, Lois B. ve Alice E. Moriarty (1976). Vulnerability, Coping and Growth. New Haven CT: Yale University Press.
Neff, Kristin (2003). “Self-Compassion: An Alternative Conceptualization of a Healty Attitude Toward Onself”. Self and İdentity, S. 2, s. 85-101.
Neff, Kristin D. ve Pittman McGehee (2010). “Self- Compassion and Psychological Resilience Among Adolescents and Young Adults”. Self and Identity, S. 9, s. 225-240.
Neff, Kristin D. vd. (2005). “Self-Compassion, Achievement Goals, and Coping with Academic Failure”. Self and Identity, S. 4, s. 263-287.
Neff, Kristin D. ve Elizabeth Pommier (2013). “The Relationship Between Self-Compassion and Other-Focused Concern Among College Undergraduates, Community Adults, and Practicing Meditators”. Self and Identity, S. 12, s. 160-176.
Olsson, Craig A. vd. (2003). “Adolescent Resilience: A Concept Analysis”. Journal of Adolescence, S. 26, s. 1-11.
Payne, Nicola (2001). “Occupational Stressors and Coping as Determinants of Burnout in Female Hospice Nurses”. Journal of Advanced Nursing, S. 33, s. 396-405.
Pines, Ayala ve Elliot Aronson (1988). Career Burnout: Causes and Cures. New York: Free Press.
Prosser, David vd. (1997). “Perceived Sources of Work Stress and Satisfaction Among Hospital and Community Mental Health Staff, and Their Relation to Mental Health, Burnout and Job Satisfaction”. Journal of Psychosomatic Research, S. 43, s. 51-59.
Pruessner, Jens vd. (1999). “Burnout, Perceived Stress, and Cortisol Responses to Awakening”. Psychosomatic Medicine, S. 61, s. 197-204.
Ramirez, Agustin J. vd. (1996). “Mental Health of Hospital Consultants: The Effects of Stress and Satisfaction at Work”. The Lancet, S. 347, s. 724-728.
Rusk, Dorothy Alice (2015). Exploration of the Relationship Between Self-Compassion, Alexithymia and Emotion Regulation in a Clinical Population. Doktora Tezi. Scotland: University of Edinburgh.
Samaie, Gh ve Hojjatollah Farahani (2011). “Self-Compassion as a Moderator of the Relationship Between Rumination, Self-Reflection and Stress”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, S. 30, s. 978- 982.
Schmitz, Norbert vd. (2000). “Stress, Burnout and Locus of Control in German Nurses”. International Journal of Nursing Studies, S. 37, s. 95- 99.
Schwarzer, Ralf ve Suhair Hallum (2008). “Perceived Teacher SelfEfficacy as a Predictor of Job Stress and Burnout: Mediation Analyses”. Applied Psychology, S. 57, s. 152-171.
Selvi, Yavuz vd. (2010). “Sağlık Çalışanlarında Vardiyalı Çalışma Sisteminin Sebep Olduğu Genel Ruhsal Belirtiler ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi”. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, S. 23, s. 238-243.
Silbiger, Avi ve Ayala Malach Pines (2014). “Expatriate Stress and Burnout”. The International Journal of Human Resource Management, S. 25, s. 1170-1183.
Steinhardt, Mary A. vd. (2011). “Chronic Work Stress and Depressive Symptoms: Assessing the Mediating Role of Teacher Burnout. Stress and Health”. Stress and Health, S. 27, s. 420-429.
Stephen, T. Teo vd. (2013). “Organisational Change Stressors and Nursing Job Satisfaction: The Mediating Effect of Coping Strategies”. Journal of Nursing Management, S. 21, s. 878-887.
Şahin, Nesrin Hisli ve Ayşegül Durak (1995). “Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite Öğrencileri İçin Uyarlanması”. Türk Psikoloji Dergisi, S. 10, s. 56-73.
Taku, Kanako (2014). “Relationships Among Perceived Psychological Growth, Resilience and Burnout in Physicians”. Personality and Individual Differences, S. 59, s. 120-123.
Taş, Seltap (2013). Düzce Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Hemşirelerinde Psikolojik Dayanıklılık, Depresyon ve Algılanan Stresin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Düzce: Düzce Üniversitesi.
Taycan, Okan vd. (2014). “Relationship of Burnout with Personality, Alexithymia, and Coping Behaviors Among Physicians in a Semiurban and Rural Area in Turkey”. Archives of Environmental & Occupational Health, S. 69, s. 159-166.
Tekin, Emel (2011). Askeri Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin Psikolojik Dayanıklılık ve Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesii. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Terzi, Şerife (2008). “Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklılık ve Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, S. 3, s. 1-11.
Vanheule, Stijn vd. (2008). “Burnout, Critical Incidents and Social Support in Security Guards”. Stress and Health, S. 24, s. 137-141.
Wang, Yanan vd. (2014). “Stress, Burnout and Job Satisfaction: Case of Police Force in China”. Public Personnel Management, S. 43, s. 325- 339.
Werner, Emmy E. (2001). Journeys from Childhood to Midlife: Risk, Resilience, and Recovery. Ithaca NY: Cornell University Press.
Wilski, Maciej vd. (2015). “Work Locus of Control and Burnout in Polish Physiotherapists: The Mediating Effect of Coping Styles”. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, S. 28, s. 875-889.
Yılmaz, Abdullah ve Süleyman Ekici (2003). “Örgütsel Yaşamda Stresin Kamu Çalışanlarının Performansına Etkileri Üzerine Bir Araştırma”. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, S. 10, s. 1‐19.
Yumak Günay, Gülsevim ve Tülay Demiralay (2016). “Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirlerin İş Stresi, Tükenmişlik Sendromu ve İş -Aile Yaşam Dengesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C. 15, S. 58, s. 917-935.