TRT Çocuk Kanalındaki Çizgi Filmlerin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi: “Akıllı Tavşan Momo” ve “Pırıl” Örneği

Günümüzde, teknolojinin varlığı ve kullanımı okul öncesi dönemde kaçınılmaz bir hâle gelmiş; COVID 19 ile birlikte de en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Bu nedenle, eğitimciler ve araştırmacılar okul öncesi dönem yaş gruplarının izlediği içeriklerin önemli olduğu konusunda hemfikirdirler. Bu araştırmada, çocuklar tarafından çok izlenen çizgi filmlerin içeriğinde değerler eğitimine yer verilme sıklığının incelemesi amaçlanmıştır. Çalışma için, Türkiye’de en çok izlenen kanallardan biri olan TRT Çocuk kanalında yayınlanan ve izlenmesi çok olup üzerinde daha önce çalışma yapılmamış olan “Akıllı Tavşan Momo” ve “Pırıl” isimli çizgi filmler seçilmiştir. Bu çizgi filmlerde, MEB ve UNESCO tarafından belirlenen; adalet, dostluk, dürüstlük, özdenetim, sabır, sevgi, sorumluluk, saygı, iş birliği, özgürlük, mutluluk, alçakgönüllülük, barış, vatanseverlik, yardımseverlik, hoşgörü, birlik ve sadelik değerlerinin sıklığı incelenmiştir. Araştırma nitel desende düzenlenmiştir. ‘‘Akıllı Tavşan Momo’’ ve ‘‘Pırıl’’ isimli çizgi filmlerin YouTube platformu üzerinden çocuklar tarafından en çok izlenen 10’ar bölümü ele alınarak, toplamda 20 bölüm incelenmiştir. Çalışmada içerik analizi yapılmış, araştırmada bulunan iki araştırmacı tarafından videolar ayrı ayrı izlenerek, sonrasında bulgular karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, “Akıllı Tavşan Momo” isimli çizgi filmin çocuklar tarafından en çok izlenen 10 bölümünde 91 adet değere; Pırıl’da incelenen 10 bölümde toplam 93 adet değere yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. “Akıllı Tavşan Momo ve Pırıl” isimli çizgi film içeriklerinin verilerine bakıldığında MEB ve UNESCO tarafından belirlenen değerlere yer verildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk ve medya, Değerler eğitimi, Çizgi film

Investigating Cartoons in Terms of Values Education: The Example of "Smart Rabbit Momo" and "Pırıl"

Nowadays, the existence and use of technology has become inevitable in preschool age; it has also reached its highest level with COVID 19. Therefore, educators and researchers agree that the content watched by preschool age groups is important. In this study, it is aimed to examine the frequency of values education in the content of cartoons that are watched a lot by children. For the study, the cartoons “Smart Rabbit Momo” and “Pırıl” were selected. In these cartoons, Minister of National Education and designated by UNESCO; justice, friendship, honesty, self-control, patience, love, responsibility, respect, cooperation, freedom, happiness, humility, peace, patriotism, charity, tolerance, unity and simplicity, the values of frequency were investigated. The research is organized in a qualitative pattern. The 10 most watched episodes of the cartoons “Smart Rabbit Momo” and “Pırıl” by children on the YouTube platform were discussed and a total of 20 episodes were examined. Content analysis was carried out in the study, videos were watched separately by the two researchers in the study, and then the findings were compared. As a result, it was concluded that the cartoon “Smart Rabbit Momo” has a value of 91 units in the 10 most watched episodes by children; a total of 93 units were included in the 10 episodes examined in “Pırıl”. When looking at the data of the cartoon content called “Smart Rabbit Momo” and “Pırıl”, it was seen that the values set by the Ministry of Education and UNESCO were included.

Keywords:

Child and media, Values education, Cartoons,

PDF

___

Aktepe, V. (2021). An analysis of cartoons in terms of values education in Turkey. International Journal of Modern Education Studies, 5(2), 364-393.
Arslan, E. (2019). Erken çocukluk döneminde gelişim. Eğiten Kitap.
Arslanoğlu, İ. (2005). Türk değerleri üzerine bir değerlendirme. Felsefe Dünyası Dergisi, (41), 67-44.
Aydın, M. Z. (2010, Nisan). Okulda çalışan herkesin görevi olarak değerler eğitimi. http://www.degeregitimi.com/makaleler/makaleler.html. Erişim tarihi: 15.03.2022.
Aymaz, G. (2018). İletişim araçlarının toplumsal tarihi için bir giriş. Global Media Journal TR Edition, 8(16), 124-139.
Ayranci, Ü., Köşgeroğlu, N., & Günay, Y. (2004). Televizyonda çocukların en çok seyrettikleri saatlerde gösterilen filmlerdeki şiddet düzeyi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5(3), 133-140.
Bahar, H. İ. (2005). Sosyoloji. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Yayınları.
Cesur, S., & Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: çocukların TV programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106-125.
Dinleyici, M., Carman, K., B., Öztürk, E., & Şahin-Dağlı, F. (2016). Çocukların medya kullanımı ve ebeveynlerin çocukların medya kullanımına ilişkin görüşleri. Etkileşimli Tıbbi Araştırma Dergisi, 5(2), 18.
Domoff, S. E., Harrison, K., Gearhardt, A. N., Gentile, D. A., Lumeng, J. C., & Miller, A. L. (2019). Development and validation of the problematic media use measur: a parent report measure of screen media “addiction”. Children. Psychology of Popular Media Culture, 8(1), 2-11.
Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
Güden Altmış, Z. & Altun, M. (2021). Pırıl çizgi filminin değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(38), 5382-5411.
Gündüz, M., Aktepe, V., & Mertol, H. (2019). Okul öncesi dönemindeki çocuklara vatanseverlik değerini kazandırırken öğretmenlerin kullandıkları etkinliklerin tespit edilmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (19), 387-406.
Habib, K., & Soliman, T. (2015). Cartoons’ effect in changing children mental response and behavior. Open Journal of Social Sciences, 3(9), 248.
Iamurai, S. (2009). Positive cartoon animation to change children behaviors in primary schools. In International Conference on Primary Education,1-6.
İmamoğlu, A., & Şirin, T. (2011). Televizyon ve internet’te şiddet içeren programların çocuğun ruh dünyasına etkileri. Ekev Akademi Dergisi, 46, 38.
Kale, N. (2007). “Nasıl bir değerler eğitimi”. Recep Kaymakcan (Ed.), Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı (313-329), İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
Karakuş, N. (2015). Okul öncesi döneme hitap eden tema içerikli çizgi filmlerin değerler eğitimine katkısı yönünden değerlendirilmesi (Niloya örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 12(30), 251-277.
Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikayeler. Milli Eğitim, (98), 97-109.
Kaymak, N., & Özçelik, A. D. Ö. (2020). Evrensel değerler üzerine bir inceleme: Vikingler çizgi film örneği. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 26-43.
Kılınç, F. (2013). Çizgi filmlerdeki temel sosyal değerler: Pepee ve Pocoyo örneği (Yayın No. 345036) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü’nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayın No. 300398) [Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
MEB (2022). Değerler eğitimi (Öğretim Programlarında Yer Alan Kök Değerler Temalı Etkinlik Kitabı). https://ogmmateryal.eba.gov.tr/kitap/degerler-egitimi/index.html. Erişim Tarihi: 12.01.2023.
Merriam, S. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Selahattin Turan, Çev.). Nobel Yayınları.
Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z., & Razak-Özdinçler, A. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addiction, 5, 227–247.
Mutlu, E. (1999). Televizyon ve toplum. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Yayınları.
Neubaum, G., & Krämer, N. C. (2017). Monitoring the opinion of the crowd: Psychological mechanisms underlying public opinion perceptions on social media. Media Psychology, 20(3), 502-531.
Okuyan, F., Kapçak, B. C., & Sarpkaya, P. Y. (2016). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik. Adnan Menderes Üniversitesi, 12, 2018. http://eytepe.com/2017/10/22/nitel-arastirmalardagecerlik-ve-guvenirlik/. Erişim tarihi: 27.04.2022.
OMEP (2011). Word organization for early childhood education. https://omepworld.org/education-for-sustainable-development/. Erişim tarihi: 13.04.2022.
Oruç, C., Tecim, E., & Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, (15) 48: 281-297.
Oyero, O., & Oyesomi, K., O., (2014). Perceived influence of television cartoons on Nigerian children’s social behaviour. Estudos em Comunicação, 17, 91-1.
Özer, D., & Avcı, İ. B. (2015). Cartoons as educational tools and the presentation of cultural differences via cartoons. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 191, 418-423.
Özgener, Ş. (2004). İş ahlakının temelleri yönetsel bir yaklaşım. Nobel Yayınları.
Pandey, A., & Lenka, C., (2020). Impact of cartoon watching on overall development of school going children: A case study in Bhubaneswar city, Odisha. International Journal of Applied Research, 6(4), 334-344.
Robbins, S. (1994). Örgütsel davranışın temelleri (Sevgi Ayşe Öztürk, Çev.). Eskişehir ETAM Basım Yayın.
Sadioğlu, Ö., Turan, M., Dikmen, N., Yılmaz, M., & Özkan, Y. (2018). Değerlerin öğretiminde çizgi filmler: Rafadan Tayfa örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 240-251.
Sak, R. Şahin Sak, İ.T. Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
Shah, J., Das, P., Muthiah, N., & Milanaik, R. (2019). New age technology and social media: Adolescent psychosocial implications and the need for protective measures. Current Opinion in Pediatrics, 31(1), 148-156
Shakhmarova, R. R. (2017). Continuous education as the basis of personal development in modern socıety. International Research Journal, 5(59), 85-87.
Susar-Kırmızı, F. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 217-259.
Şirin, M. R. (2006). Gösteri çağı çocukları. İz Yayınları.
TDK. Türk Dil Kurumu. https://tdk.gov.tr/. Erişim Tarihi: 22.02.2023.
Tezcan, M. (1980). Çocuk ve eğitim. TED Yayınları.
Toksoy, N., & Sapasağlam, Ö. (2019). Okul öncesi dönem çizgi filmlerinin UNESCO yaşayan değerler eğitimi programı (LVEP) açısından incelenmesi [Examination of preschool cartoons in terms of UNESCO living values education program (LVEP)]. 6. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi (539-548), Kafkas Universty.
Turp Özdemir, Z. (2020). Türkiye'de çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi ve bu çizgi filmlerin Türkçe öğretimine katkısı. (Yayın No. 636639). [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
Tüzün, Ü. (2002). Gelişen iletişim araçlarının çocuk ve gençlerin etkileşimi üzerine etkisi. Düşünen Adam, 15(1), 46–50.
Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2018). Değerler eğitimi. Pegem Akademi.
UNESCO (2013). United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. https://www.unesco.org/en. Erişim tarihi: 22.01.2023
Üstündağ A., & Şenol F. B. (2021). Çizgi filmlerde yer alan şiddet ve korku öğelerinin incelenmesi: TRT çocuk kanalı örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(1), 173-188.
Yağlı, A. (2013). Çocuğun eğitiminde ve sosyal gelişiminde çizgi filmlerin rolü: Caillou ve Pepee örneği. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(10), 707-719.
Yaşar, M., & Paksoy, İ. (2011). Çizgi filmlerdeki saldırgan içerikli görüntülerin, çocukların serbest oyunları sırasındaki saldırganlık düzeyine etkisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20)2: 279-298.
Yener, Y. Yılmaz, M., & Şen, M. (2021). Çizgi filmlerde değer eğitimi: TRT çocuk örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(2), 114-128.
Yildirim, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yorulmaz, B., & Tanrıverdi, M.Z. (2015). Din ve değerler eğitimi açısından Keloğlan çizgi filminin değerlendirilmesi. Diyanet İlmi Dergisi, (3), 127-143.